Psikoterapi, bireylerin ruhsal hayatlarında duygusal ve davranışsal meselelerinin tahlilini, ruh
sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan tekniklerin genel ismidir. Ruhsal bozukluklarından
dolayı bozulan ruhsal dengeyi sağlamak, fikir ve his alışverişi kurmak, bireylerin kendilerini
tanımalarını sağlamak, iç çatışmalarını çözümlemek, bu çatışmalardan doğan telaş ve gerginlikleri
azaltmak, alakaları güzelleştirip olgunlaştırmak için kullanılan tüm teknik ve formüllere psikoterapi
diyoruz. Bir diğer deyişle psikoterapi, zihinsel ve duygusal meseleleri olan ve bu sıkıntılarla baş etme
gücü yetersiz kalan bireylere, belirli bir emel ve plan doğrultusunda muhakkak teknik ve prosedürlerin uzman
kişilerce uygulandığı profesyonel bir yardım hizmet süreci olarak tanımlanıyor. Öteki bir değişle ise
psikoterapi, zihinsel ve duygusal meseleleri olan bireylerle zihinsel ve duygusal ilişki kurularak
yürütülen tedavi etme bilim ve sanatıdır.
PSİKOTERAPİST VE DANIŞAN…
Yaşamda kaçınılmaz olan başarısızlıklarla, çelişkilerle ve düş kırıklıklarıyla baş etmek için psikoterapötik
uygulamalar büyük bir muvaffakiyetle kullanılıyor. Bu uygulamalarda psikoterapi yapan kişiye“psikoterapist” ve ondan
terapi alan geçen bireye “danışan” ismi veriliyor. Terapi mesleğinin etik ve ahlaki kuralları gereği, terapist
danışanıyla toplumsal bir arkadaşlık yapamadığı üzere, para almadan terapi de yapamıyor. Terapist, danışanıyla
ilişkisinin çerçevesini belirliyor, ona nazaran unsurlu davranıyor ve danışanlarıyla toplumsal değil, terapötik bir ilişki
kuruyor. Bu bağ sırasında psikoterapist, terapinin her anında kendi kendine şu soruları soruyor:
1-Kendine mahsus bir öyküsü ve şu anda kendine has zihinsel uğraşları olan, bu kendine has danışanın, bu
kendine has vakitte, bana bu kendine mahsus şeyleri söylemesinin ya da yapmasının manası nedir?
2-Böyle davranmasının şuurlu yahut bilinçdışı hedefleri nedir?
3-Bunların arkasındaki his yüklü fantezileri yahut kaygıları nelerdir?
İLK GÖRÜŞME…
İlk seansta terapist ve danışan bir ortaya geliyor ve birbirlerini tanımaya yönelik birinci adımları atıyorlar. Bu adımlar,
aynı vakitte psikoterapi süreci devam ettiği takdirde, kurulacak olan bağın da temelini oluşturuyor. Birinci seansın
gidişatını belirleyen, danışanın o an oradaki muhtaçlığı oluyor. Bu nedenle, terapist büsbütün danışanın açtığı
yoldan onunla birlikte ilerliyor. Bazen birinci görüşme ağır his transferi içinde geçebileceği üzere bazen duyguların
daha geri planda tutulduğu bir bilgi alma ve terapi süreci hakkında bilgi verme biçiminde geçebiliyor. Terapist
danışanı görüşme odasına aldıktan sonra öncelikle kısa bir form üzerinde onunla ilgili kimi şahsî bilgileri (yaşı,
eğitimi, aile bilgileri, telefon numarası, vb.) not ediyor. Akabinde görüşmeye başlanıyor. Birinci görüşmede, danışanı
yardım arayışına yönlendiren sıkıntıların ya da mevzuların neler olduğu üzerinde durmak kıymetli oluyor. İlk
görüşmede terapist danışanın kimlik bilgilerini öğrendikten sonra, “Şimdi sizi yardım istemeye getiren
nedir?”, “Size nasıl yardım edeceğimi düşünüyorsunuz?”, “Sizi buraya getiren nedir?”, “Sizi
dinliyorum…” üzere bir cümleyle görüşmeyi başlatıyor, danışanın dertlerini ve kendi hikayesini, kendi diliyle
anlatmasına imkan veriyor. Lakin, muhtaçlık duyduğu ya da açıklanması gereken bahisleri açmaya çalışıyor. İlk
görüşmenin birinci 30 dakikası ekseriyetle danışanın kendini anlatmasıyla geçiyo ve son 15 dakika terapist konuşuyor.
Terapist danışanın hayatı, neler yaptığı, nerede ve kimlerle yaşadığı ve sıkıntısının ne olduğuyla ilgili fikir sahibi
oluyor. Terapist danışanın anlattıklarının ne olduğu ile olduğu kadar, bunu nasıl anlattığı ile de ilgili oluyor. Neleri
önemsediğini, neleri seçtiğini, nelerin neleri çağrıştırdığını dikkatle takip ediyor. Bazen bir görüşmenin başında
danışanın söylediği bir şeyi, seansın sonuna yanlışsız neden getirdiği anlaşılıyor. Hasebiyle, sürecin takibi,
terapistin satır ortalarını gerçek okumasını sağlanıyor.
ÇOCUKLUĞUN KORKULARI…
Danışan yardım maksadıyla terapiste başvurduğunda sırf meselelerini değil, çocukluğunu, dehşetlerini,
endişelerini, ferdî tarihini ve yılların eseri olan kişiliğinin modüllerini odaya getiriyor ve bunlar çok değerli
malzeme olarak tahlil ediliyor. Terapist, bunlara hürmet duyuyor ve evvel anlamaya çalışıyor. Örneğin; ayrılık
acısı, terk edilme korkusu, öfkeyle kendine ziyan verme üzere şikâyetlerin ne demek olduğunu herkes bilir ama
bunların her kişi için manası farklıdır. Bu bağlamda devası de bireyden şahsa değişir. Lakin, danışanların çoğunda
psikolojik sıkıntıların herkes tarafından tıpkı biçimde yaşandığı ve tahlillerinin de tıpkı olduğu izlenimi yaygındır.
Bu izlenim terapi sürecinde, birinci seanstan itibaren hazır tahliller beklenmesine yol açıyor. Halbuki yaşanılan
deneyimler bireye özeldir. Bu nedenle, terapistin danışanın yaşadıklarını büsbütün onun bakış açısından
anlamaya uğraş etmesi, gerekirse sorunu tanımlaması ve farkındalık uyandırma üzerinde çalışması gerekiyor.
Terapistin birinci gayesi danışana yardımcı olup olamayacağına dair fikir sahibi olmak ve onun neden terapiyle
ilgilendiğini anlamak oluyor. Böylelikle terapist danışana terapi sürecinde nasıl bir süreç izleneceğine dair kısa bir
bilgilendirme yapıyor ve onu kıymetlendirme görüşmelerine davet ediyor ve birinci seans sona eriyor.
DAHA BİRİNCİ BAŞTA BİRÇOK SORU BELİRİYOR…
Terapi için başvuran danışanın zihninde “Nasıl bir terapist ile karşılaşacağım?”, “Bir yabancıya kendimi
açmak nasıl olacak?”, “Beni anlayacak mı?”, “Güven duyabilecek miyim?”, “Nasıl bir yöntem
izleyeceğiz?”, “Neyi, nasıl anlatacağım, nereden başlayacağım?”, “Anlattıklarım saklı kalacak mı?”, “İlk
seansta sıkıntılarımın tahliline geçebilecek miyiz?” yahut “Devam edip etmemeye nasıl karar
vereceğim?” üzere birçok soru beliriyor. Birinci görüşmenin sonunda terapist danışanın bu sorularına duruşuyla,
anlattıklarına yaklaşımıyla karşılık veriyor ve danışanı rahatlatıyor.
HER ŞEY RANDEVU ALMAYLA BAŞLIYOR…
Terapötik alaka daha randevu alma sırasında başlıyor. Hatta birçok danışan daha randevu almadan evvel muhakkak bir
duygusal beklenti ve yüklenme içine giriyor. Terapisti birisi önermiş oluyor, önerirken bir şeyler söylüyor,
danışanın terapiyle yahut terapistle ilgili fantezileri, ön kabulleri oluyor, vb.
“SİZ” DİYE HİTAP EDİLİYOR…
Görüşmelerde danışanın bağımsız ve eşit bir kişiliği olduğunun hissettirilmesi değer taşıyor, bu nedenle ona hep
“siz” diye hitap ediliyor. Birinci görüşmede duygusal ihtiyaçların gerisinde neler yattığı şimdi belirli olmadığı için
karşılanmıyor lakin söz edilmesi için teşvik ediliyor. Zira dinamik bir görüşmede her vakit iki boyut birlikte ele
alınıyor; olaylar ve hisler. Olaylar belirtilmeden hislerin, hisler belirtilmeden de olayların fazla bir
anlamı olmuyor.
