Serviks ( rahim ağzı) rahmin vajene açılan boynudur. Serviks rahmi enfeksiyonlardan koruduğu üzere tıpkı vakitte rahmin içinde büyüyen bebeğin gebelik mühletince rahimde kalmasını sağlayan bir kapı vazifesi de görür.
Rahim ağzı kanseri tüm dünyada 45 yaş altı bayanlarda en sık görülen 2. kanser olarak karşımıza çıkar. Bayanlarda kanserden ölümlerde göğüs ve akciğer kanserinden sonra 3. Sırada rahim ağzı kanseri gelir. Türkiye de rahim ağzı kanseri ,tüm kanserler ortasında en sık görülen 8. kanserdir. Ülkemizde her yıl 1500 bayana rahim ağzı kanseri tanısı konmaktadır.
RAHİM AĞZI KANSERİ NEDİR?
Serviks hücreleri olağan yapısını kaybedip denetimsiz biçimde büyümeye ve çoğalmaya başladığında serviks kanseri oluşmaktadır.
NEDENLERİ NELER?
Tüm rahim ağzı kanserlerinin yüzde 99.7 oranında HPV DNA’sı içerdiği saptanmıştır. Bilimsel yayınlarda , HPV varlığının rahim ağzında kanser gelişimi için gerekli olduğu lakin kâfi olmadığı belirtiliyor. Yani HPV enfeksiyonunun kansere yol açması için kimi yardımcı faktörlere gereksinim vardır.HPV tipinin kanser açısından kesin olarak, 3 tipinin de muhtemelen yüksek riskli olduğunu gösteriyor.Serviks kanserinin nedeni, insan papillomavirüsüdür (HPV). 100ün üzerinde HPV tipi mevcuttur. Serviks kanseri olgularının birçoklarına iki tip HPV (HPV 16 ve 18) neden olmaktadır.
BELİRTİLERİ NELER?
Özellikle erken evrelerde rahim ağzı kanseri genelde bulgu vermez. Bu nedenle bayanlar nizamlı tarama için doktora gitmek çok kıymetlidir.
Belirtiler meydana geldiğinde şu şikayetler olabilir :
Cinsel ilgi esnasında yahut sonrasında ağrı yahut kanama
Jinekolojik muayene sonrası kasık ağrısı
Vajinadan olağanın dışında , kokulu akıntı gelmesi
Normal adet dışında kan lekeleri yahut hafif kanama
Bu şikayetler, rahim ağzı kanseri dışında kimi önemli hastalıklarda da olabilir. Bu sebeple bellirtiler bir doktor tarafından mutlaka hızlıca değerlendirilmelidir.
ÖNLENEBİLİR Mİ?
Günümüzde rahim ağzı kanserlerinin %99’undan fazlasında nedenin HPV olduğunu düşünmektedir. HPV cinsel manada faal bayanların üçte ikisinden fazlasını ömürlerinin bir devrinde enfekte edecek olan yaygın bir virüstür.
HPV ile enfeksiyon kesinlikle rahim ağzı kanseri olunacağı manasına gelmez. Bağışıklık sistemi bu virüs ile enfekte olunduktan sonra 12-18 ay içinde bu virüsü yüzde 90 bedenden atar. HPV’nin temizlenemediği yüzde 10’luk kısımda ise, 5-10 yıl içinde rahim ağzında, kanser öncesi ve kanser üzere oluşumlara rastlanabilir.
Rahim ağzı kanserinin öteki risk faktörleri aşağıdakileri içerir:
İlk cinsel münasebete erken yaşta girilmesi
Birçok seks partnerine sahip olma
Çok çocuk doğruma
Sigara kullanımı (sigara, rahim ağzı hücrelerine hasar vererek onları enfeksiyon ve kansere karşı daha savunmasız hale getirebilen kimyasallar üretir)
Doğum denetim ilaçları kullanma
HIV enfeksiyonu (vücudun HPV enfeksiyonu ve erken kanser formlarıyla savaşabilme yeteneğini azaltır)
Bu risk faktörlerinden kaçınarak bayanlar rahim ağzı kanseri gelişme riskini azaltabilir. Bu risk faktörlerin bulunmadığı bayanlarda seyrek halde rahim ağzı kanseri gelişir.
Cinsel alakada erkeklerin prezervatif kullanımı ,kadınların HIV ve cinsel yolla bulaşan başka hastalıklardan kendilerini muhafazaya yardımcı olabilir; lakin prezervatifler HPV’ye karşı tam manasıyla muhafaza sağlamaz. Prezervatif kullanmak enfeksiyon oranını yaklaşık %70 azaltır. Bunun nedeni HPV’nin bedendeki rastgele bir enfeksiyonlu alanla fizikî temas yoluyla yayılabilmesidir.
TARAMAYA 21 YAŞINDA BAŞLANMALI
Kadınlara birinci cinsel ilgi yaşından bağımsız formda 21 yaşındayken birinci rahim ağzı kanseri taramasını yaptırmasını öneriyoruz. Daha sonra iki yahut üç yılda bir rahim ağzı hücre taraması testi yani servikal pap smear testi ile takip edilmesini uygun görüyoruz. 30 yaşın üzerinde servikal pap smear ve HPV DNA (PCR) testi birlikte yapılarak kıymetlendirilebilir. Her iki test de negatif gelirse tarama beş yılda bir yapılabilir.
Pap smear testi rahim ağzı kanserleri ve rahim ağzı öncü kanserleri için tarama yapmak emeliyle kullanılır. Erken evrelerinde rahim ağzı kanseri belirti vermediği için tertipli servikal pap smear testi yapılması erken evre rahim ağzı kanserlerini yakalamak için çok değerlidir.
Pap smear testi, vajinal muayenede rahim ağzından plastik bir fırça yardımıyla hücre örnekleri alınarak yapılır. Servikal pap smear testinde olağandışı hücre yahut kanser öncüsü hücre saptanması halinde kolposkopi dediğimiz bir süreçle rahim ağzı büyütülerek incelenir .Şüpheli bölgelerden biopsi alınır ve detaylı incelenebilir.
TEDAVİSİ NASILDIR?
Hastalığın evresine nazaran tedavi sistemleri de değişmektedir. Kanser öncüsü lezyonların temizlenmesi için Servikal koni biyopsisi (konizasyon), Loop elektrocerrahi eksizyon prosedürü (LEEP), Kriyocerrahi üzere teknikler kullanılırken rahim ağzı kanserleri için rahim ve yumurtalıkların ve kanserin yayıldığı etraf dokuların çıkarılmasının içeren ameliyatlar yapılabilir.
Bazı olaylarda cerrahi tedaviye kemoterapi ya da radyoterapi de eklenebilir.
Rahim ağzı kanseri hadiselerinin birçoklarına neden olan insan papillomavirüsünün (HPV) en tehlikeli iki tipinden ( HPV 16 ve 18 ) muhafaza sağlayan iki yeni aşı Türkiye’de mevcuttur. Bu aşılar rahim ağzı kanseri hadiselerinin yüzde 70’e varan oranını önleyebilir lakin rahim ağzı kanserine neden olan her virüse bağlı enfeksiyonu engelleyemez. Aşının tesirli olabilmesi için 6 ay içinde 2 yahut 3 doz olmak üzere koldan uygulanması gerekir. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) de 9-13 yaş ortası kızların aşılanmasını yani daha cinsel alakaya girmeden evvel aşı yapılmasını önerir. 45 yaşına kadar aşı yapılabilir. Aşı tedavi edici değil esirgeyici bir aşıdır. Lakin aşı yapılsa bile, rahim ağzı kanserine karşı tertipli Pap-Smear testinin yapılmaya devam edilmesi gerektiği unutulmalıdır.
