Çocuklarda ritim bozukluğu
Kalbin olağan ritmi dışında çocuğun yaşına nazaran süratli atması, yavaş atması yahut sistemsiz atması ritim bozukluğu olarak tanımlanabilir. Kalbin olağan suratından farklı çalışıyor olması kalbin vazifesini tam olarak yapamamasına neden olur ve buna bağlı göğüs ağrısı, çarpıntı, baş dönmesi, bayılma, halsizlik üzere klinik bulgular ortaya çıkabilir. Sıklıkla kalpte rastgele bir yapısal bozukluk olmaksızın ortaya çıkabileceği üzere birtakım doğuştan kalp hastalıklarında, birtakım ilaçların kullanımında, tiroid bezi bozukluklarında, kimi sistemik hastalıklarda ve kalp ameliyatlarından sonra kimi ritim sorunları karşımıza çıkabilir.
Çocuklarda çarpıntı
Çocuklarda kalp suratı yaşa nazaran değişmektedir. Her yaş için kalp suratı alt ve üst sonları vardır. Çarpıntıyı tabir edebilecek çocuk yaş kümesinde anamnez yani hastanın verdiği bilgiler daha pahalıdır. Kalp; çocuk heyecanlandığında, korktuğunda, panik olduğunda, ağladığında, hastane ortamında iken süratli atabilir veya kansızlık, demir eksikliği ve kimi hormonal bozukluklarda süratli çarpabilir. Yani her kalp çarpıntısı ritim bozukluğu demek değildir. Lakin çocukluk yaş kümesinde çarpıntı yakınması ritim bozuklukları açısından hayli önemsenmesi gereken bir yakınmadır.
Çocuklarda ve bebeklerde hangi yakınma ve klinik bulgularda ritim bozukluğundan kuşkulanılmalıdır?
Büyük çocuklarda çarpıntı, çabuk yorulma ve halsizlik, efor kapasitesinde azalma, derin nefes alma muhtaçlığı, göğüste ağrı, terleme, bayılma, bilhassa eforla ortaya çıkan göğüs ağrısı ve bayılma, bebeklerde ve daha küçük çocuklarda ise huzursuzluk, emmede isteksizlik, çok ağlama, süratli ve sık nefes alıp verme, morarma üzere bulgular ritim bozuklukları için ipucu olabilir. Çarpıntı şayet aralıklı oluyorsa yani bazen kalp ritmi olağandan süratli çabucak sonrasında olağana dönüyorsa ataklar halinde seyrediyordur ve hastanın ataklar ortasında hiçbir yakınması olmayabilir. Aileler bilhassa anne, çocuğunun göğsüne kulağını dayayarak veyahut elini kalbinin üzerine koyarak kalbin süratli attığını ve suratını sayamadığını epeyce fazla olduğunu söz etmektedir. En sık görülen süratli ritim bozuklukları çoklukla ani başlar ve birden sonlanır. Ataklar ortasındaki elektrokardiyografi (EKG) ler çoklukla büsbütün olağandır. Bayılma, bayılayazma ve baş dönmesi olan her çocuk kesinlikle birkez çocuk kardiyoloji uzman tabibi tarafından değerlendirilmelidir. Ritim bozuklukları bazen epilepsi (sara) nöbeti ile de karışabilmektedir. Bu nedenle nöbet geçirme yakınması olan her hasta çocuk nöroloji tabibi değerlendirdikten sonra kesinlikle çocuk kardiyoloji doktoruna de başvurmalıdır. Hiçbir yakınma olmaksızın bazen yalnızca tarama yahut spora müracaat öncesinde rutin olarak çekilen EKG’de ritim bozukluğu tespit edilebilir. Maalesef önemli ritim bozukluklarının birinci bulgusu ani vefat olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Ritim Holter ya da Holter EKG nedir?
Kalp ritminin göğüs duvarına yapıştırılan ekseriyetle 5 elektrod ve bunlara bağlı kabloların takılı olduğu kaydedici bir aygıt ile üç kanaldan ritim kayıtlarının alındığı ve kaydedildiği 70-120 gr yükündeki aygıtlardır. Holter aygıtı ismini Amerika’lı biyofizikçi Dr.Norman Jefferis Holter’den (1914-1983) almaktadır. Aygıtlar hastaya bağlı olarak en az 24 saatten en fazla 7 güne kadar kayıt alabilmektedir. Aygıtın varlığının hastaya hiçbir yan tesiri yahut ziyanı yoktur. Açlık tokluk üzere özel bir durum gerektirmez. Hasta okuluna gidebilir ve günlük tüm aktivitelerine devam edebilir. Sadece banyo veyahut duş alınmamalıdır. Gece yattığı vakit kabloların çıkmamasına dikkat edilmelidir. Cep telefonu kullanmaması önerilir. Aygıt takılı olduğu ve kayıt aldığı sürece rastgele bir yakınma olduğunda (göğüs ağrısı, çarpıntı, baş dönmesi, bayılayazma, bayılma, nefes darlığı gibi) semptom düğmesine basılmalı ve o andaki kayıt alınmalı aygıtın tesliminde doktor uyarılmalıdır. Kayıt mühleti tamamlandıktan sonra aygıt otomatik olarak kaydı sonlandırır ve elektrodlar EKG hemşiresi tarafından çıkartılarak smart disk (SD kart) bilgisayara yüklenir ve tüm kayıt tahlil edilir, gerekli çıktılar oluşturularak raporlama süreci tamamlanır ve aileye detaylı olarak tahliller çocuk kardiyoloji tabibi tarafından anlatılır.
Çocuklarda Holter EKG/Ritim Holter ne vakit yapılmalıdır?
Bilhassa aralıklı çarpıntı, baş dönmesi, bayılayazma, göğüs ağrısı yakınması olan hasta kümesinde Holter EKG yapılmalıdır. Ritim Holter kaydında çarpıntının tipi, müddeti, sıklığı, ciddiyeti, kalbin yaşa nazaran yavaş atışı, duraklaması, mühleti, blokların tipi yahut sistemsiz atışlarla ilgili kıymetli bilgiler elde edilmektedir. Bilhassa yakınmalar herzaman hergün olmuyorsa tetkik daha kıymetlidir. Çocuk kalp tabibi muayenesinde dahi birçok vakit olağan bulgular saptanabilmektedir. Tabip hastayı değerlendirdikten sonra yakınmalara ve mevcut bulgulara nazaran ritim Holter kararı verir.
Ritim bozukluklarında yalnızca Holter EKG kâfi midir?
Hastanın yakınması olduğunda çekilen ve ritim bozukluğu tespit edilen EKG en kıymetli bulgudur lakin bu herzaman mümkün değildir. Birebir hastada birden fazla ve birbirinden farklı ritim bozuklukları da olabilmektedir. Daha uzun periyodik ritim kaydı gereksiniminde Holter EKG çok pahalıdır. Birtakım özel klinik durumlarda anlık olay kaydedici (event recorder), bayılmanın eşlik ettiği daha önemli durumlarda ILR (implantable loop recorder) denilen ve büyüklüğü flash bellek kadar olan ve göğüs kası bölgesine cilt altına yerleştirilen aygıtlar da kullanılabilmektedir. Tekrar günümüzde akıllı telefonlara indirilen birtakım uygulamalar ve telefonun ardına takılan birtakım aygıtlar ile de ritim bozuklukları tespit edilebilmektedir. Eforlu EKG de birtakım klinik durumlar da epey kıymetli bilgiler verebilmektedir.
Çocuklardaki ritim bozuklukları kalıcı mıdır?
Çocuklarda ve bebeklerdeki ritim bozuklukları süreksiz olabilmekle birlikte birçoğu maalesef kalıcı özelliktedir. Çarpıntının eşlik ettiği ritim bozuklukları çoklukla doğuştan varolan olağandışı elektriksel mesaj bozukluklarına bağlıdır. Hastanın teşhis anındaki yaşı, ritim bozukluğunun tipi ve mühletine nazaran hastaya ilaç tedavisi başlanabilir yahut çocuk elektrofizyoloji uzman doktorları tarafından ablasyon ismi verilen süreç yapılabilir. Bilhassa anne karnında iken gebeliğin son haftalarında başlayan yahut doğumdan sonraki birinci bir yıl içerisinde görülen ritim bozuklukları vakitle ve yaşla düzelebilmektedir. Kullanılan ilaçlar ritim bozukluğunu kalıcı olarak tedavi etmez yalnızca bozukluğu baskılar ve herbirinin farklı birtakım yan tesirleri bulunmaktadır. Ekseriyetle 5 yaşından sonra devam eden ritim bozukluklarında elektrofizyoloji laboratuvarında gerekli testler tamamlanarak yakma (radyofrekans) veyahut dondurma (kriyoablasyon) süreci ile %95 üzerinde kalıcı süreç başarısı elde edilir.
