Duygusal ilgilerde çok yaygın olarak bilinen ruhsal şiddet, bireylerin zihinsel ve duygusal sıhhatini maksat alan, fizikî izler bırakmasa da bireyin ruh sıhhati üzerinde derin yaralar açabilen bir şiddet çeşididir. Somut olarak görünmeyen lakin ruhsal şiddete maruz kalan kişinin kendine olan itimadını, benlik hürmetini ve duygusal istikrarını yıkıcı bir biçimde etkileyen bir şiddet tipidir. Somut bir gerçeklik olmadığında kaynaklı fark edilmesi de bir o kadar zordur.
Psikolojik şiddet uygulayan insanların tabanında ne yatar, hangi ruhsal ve patolojik rahatsızlıkları barındırır?
Psikolojik şiddet uygulayan bireylerin tabanında çeşitli ruhsal faktörler yahut geçmiş tecrübeler yatmaktadır. Bunlardan birkaçına örnek verecek olursak başta bireylerin güç ve denetim muhtaçlığı yer almaktadır. Bu bireyler diğerleri üzerinde güç gösterisi yaparak karşısındaki mağduru denetim altına alır ve kendini daha güçlü hissederler. Ek olarak bu bireyler temelde kendi duygusal ve ruhsal zayıflıklarını diğerlerine yansıtarak üstün gelme eğilimindedir, bu nedenle de yüksek bir iç çatışmaya sahiptirler, diğerlerini aşağılayarak yahut küçümseyerek kendi yetersizlik hislerini bastırmaya çalışırlar. Burada mağdur, bireyin kendi yetersizlik ve iç çatışmalarında tampon vazifesi görür. Bir öteki örnek sebepte bu bireylerin geçmiş yaşantılarında travmatik ve negatif tecrübelerin olduğu saptanmıştır. Çocukluk devirlerinde ya da geçmiş münasebetlerinde maruz bırakıldıkları şiddet, ileriki yaşantılarında ‘’artık denetim bende’’ hissiyatı ve niyetiyle misal davranışları sergilemelerine neden olabilmektedir. Kimi kişilik bozuklukları da ruhsal şiddet uygulayan bireylerin tabanında yer almaktadır örneğin Borderline Kişilik Bozukluğu, Narsistik Kişilik Bozukluğu, Antisosyal Kişilik Bozukluğu üzere kimi patolojik yahut psikiyatrik rahatsızlıklar ruhsal şiddet uygulama eğilimini arttırabilir. Bu bireyler yeniden kendi hayal kırıklıklarıyla baş edemez ve sorunluluğu karşı tarafa yükleyerek, onları suçlayarak içsel olarak rahatlamaya çalışırlar.
Psikolojik şiddet uygulayan beşerler değişir mi?
Bu soru ise bir başka akla gelen ve karşılığı hayli karmaşık bir sorudur. Öncelikle bu bireylerin değişimi için başta kişinin bu durumun farkında olması, bu davranışın olağan olmadığının şuurunda olması gerekir. Bireylerin değişime açık olması ve daha sağlıklı münasebetler kurmak için gelişmeye ve değişmeyi istemelidirler. Bunlar dışında ise bireyin ruhsal bir dayanak alması koşuldur, terapi yoluyla bu davranışların altında yatan sebepler keşfedilerek bireyin niyet kalıpları gerektiği yerde değiştirilerek daha sağlıklı davranışlar sergilemesine yardımcı olur. En değerlisi ise bu süreçlerde aile, arkadaşlar ve toplumsal etrafın tüm bu süreçlerde bireye umutla ve sabırla takviye olmasıdır. Bireye yargılayıcı, eleştirel bir tavırla yaklaşmak yerine, bu durumun kabul ve kararlılığın akabinde süreksiz bir süreç olduğuna ikna ederek destekleyici bir tavır sergilenmelidir. Bu sebepler göz önünde bulundurularak, her birey farklı ve biricik olduğundan kaynaklı düzgünleşme sürecindeki sürat ve muvaffakiyet şahıstan şahsa değişmektedir.
Psikolojik şiddet önlenebilir mi?
Psikolojik şiddet, aile içinde, iş yerinde ya da duygusal münasebetlerde meydana gelebilir ve birçok vakit uzun bir müddet fark edilemez. Bu nedenle bu çeşit bir şiddeti önlemek için öncelikli olarak bireylerin ruhsal şiddeti tanımaları ve bu durumun farkında olmaları gerekir. Fakat ve lakin sorunu görme, tanıma ve farkındalıkla önüne geçebilir.
Uzman Klinik Psikolog
Damla KANKAYA SÜNTEROĞLU
