Hayatın düzgün akışı içerisinde ilerlerken apansız meydana gelen, insan hayatını alt üst eden, kişinin fizikî ve ruhsal bütünlüğünü, ruhsal istikrarını tehdit eden ve duygusal manada üstesinden gelmekte zorlandığı olaylar, yaşantılar ve tecrübelerdir. Bunlar şahısta dehşet, endişe, tasa ve çaresizlik yaşatan durumlardır. Şayet kişi gerçek bir tehlike ile yahut tehditle karşılaştığını algılamışsa, bundan da fizikî ziyan gördüyse yahut şahit olduysa bu esnada da çok derecede dehşet, çaresizlik ve dehşet hissetmişse bu durum kişi için “travmatik” bir yaşantı olarak tanımlanır.
Travma, hiç beklenmedik bir anda ne yaparsak yapalım hazırlıklı olamayacağımız bir formda varlığımızı yasladığımız hayat referanslarımıza inen ani bir darbedir. Bizi geçmiş ve geleceğimizden (şiddetine bağlı olarak) belirli bir mühlet için koparan bir zamansızlık halidir.
Bir olayın travmatik tesir oluşturup oluşturmaması büsbütün kişinin bu olayı algılayış biçimine ve bu olayın hayatını, hislerini ve fikirlerini ne kadar olumsuz etkilediğine bağlıdır. Bu manada travma şahsî bir tecrübedir ve farklı insanların farklı olaylara farklı yansıları olur. Olaylar bireyleri farklı hallerde etkileyebilir. Bir kişi için travmatik olan bir olay, diğer birisi için olmayabilir. Bu nedenle yaşanan bir olayın travmatik olup olmadığından öte bu olayın kişiyi duygusal manada nasıl etkilediğine bakılması gerekir.
Genel olarak ruhsal travma epeyce gerilim oluşturan durumların kişinin ömrünün, sevdiklerinin, inanç sistemlerinin inançta olma hissini zedeler ve bireyde çaresizlik, yalnızlık ve tehlikeli bir dünyada her an ziyan görebileceği ziyan göreceği hissi uyandırır ve onları tehlikelere açık hale getirir.
SEBEPLERİ
Aile içi şiddet
Ayrılma ve boşanma
İş kaybı
Tecavüz
Trafik kazası
Ani hastalık
Fiziksel, duygusal, cinsel istismar
Fiziksel ve duygusal ihmal
Doğal afetler
Savaş
Terör
Ekonomik krizler
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kişinin yaşadığı travmayı zihninde tekrar tekrar yaşıyor olması
Flashbackler (geçmişi gösteren sahneler)
Kabuslar
Travmayla ilgili gün içerisinde zihne gelen ve durdurulamayan düşünceler
Kaçınma davranışları gösteriyor olması
Travmatik olaya dair konuşmalardan ve anılardan kaçınma
Travmatik olayla ilişkili olan aktivitelerden, yerlerden ve bireylerden uzak durma
Travmatik olayla ilgili kıymetli bir parçayı hatırlayamama
Günlük aktivitelere olan ilginin ve iştirakin azalması
Diğer insanlardan kopmuş olma, farklı ve içine kapalı hissi
Duygu göstermekte zorlanma, hissizleşme
Ani ağlama krizleri, kendini çaresiz ve umutsuz hissetme
Sevdiklerini çok muhafaza, onlar için korkma ve teminata alma hissi
Fiziksel olarak uyarılma belirtileri gösterme
Travmatik olay hatırlanınca bedenin tetikleniyor olması
Aşırı uyarılmışlık hali
Uyku sorunları (insomnia)
Öfke, tasa, suçluluk
Konsantrasyon güçlüğü
Travma yalnızca zihinde, davranışta ya da histe kodlanmaz. Vücudumuzda travma yaşandığı anda nasıl reaksiyon verdiğini hatırlar. Birtakım durumlarda zihnimiz tarafından bastırılmış, hafızamız tarafından getirilmekte zorlanan sahneler, anlar yahut yaşantılar vücudumuz tarafından hatırlanır. Vücudumuzun verdiği yansılara dikkatlice bakmak, bize yaşadığımız travma ve sonrası hakkında epey değerli bilgiler verir.
Mesela çocukluk periyotlarında fizikî ve duygusal istismara uğramış bir kız çocuğu, yetişkinlikte kendisini tıpkı halde istismar eden alakalar yaşayabilir. Kendisini sözel olarak taciz eden, döven ya da umursamayan yahut bedel vermeyen şahısları sevgili yahut eş olarak seçebilir. Aslında çocukluğunda bu cins olaylara maruz kalmış bir kişinin yetişkinlikte bunun tam karşıtı insanlara yöneleceğini düşünürüz., ancak durum ekseriyetle karşıtı olur. Bunun nedeni kişinin kendi öyküsünün sonunu farklı yazma ve geçmişte yaşadığı istismarla halleşebilme isteği ve dürtüsüdür. Kişi kendisini evvelce yaşadığına misal travma ve istismar döngülerinin içine sokarak, evvelce sağlayamadığı denetimi sağlama ve bu sefer bu döngüye son verebilme uğraşı içerisindedir. Kişi geçmişteki travmalarına bağlı olarak geliştirdiği “güvende değilim” ve “yeteri kadar âlâ değilim” üzere inançları da yeni travmalarda test eder. Bu nedenle tıpkı travmayı yeni durumlarla ve yeni şahıslarla yaşar.
BAŞETME ÖNERİLERİ
KENDİM İÇİN NELER YAPABİLİRİM?
Kendinize biraz aman tanıyın
Güçlü taraflarınızı düşünün (güçlü gözükmek için efor harcamayın)
Aile, arkadaş ve yakınlardan takviye isteyin
Küçükte olsa kendinize gerçekleştirebileceğiniz gayeler koyun
Önceliklerinizi belirleyerek gücünüzü ve kaynaklarınızı bu öncelikler için kullanın
Dinlenmek için kendinize vakit ayırın ve fizikî rahatlama antrenmanları yapın
Normal bir olaya olağan bir reaksiyon verdiğinizi düşünün (siz değil, yaşadığınız durumun olağandışı olduğunu düşünün)
Yalnız olmadığınızı unutmayın
Bir uzmandan yardım almak için başvurun
Kendinizi asla ihmal etmeyin ve âlâ beslenin
Travmatik olaylar kültürümüzde bir oldukça yaygındır ve beşerler ortasında ayırım yapmaz. Bu yüzden travmaya hem bayanlar, hem de erkekler, her yaştan, her ırktan, her toplumsal sınıftan, her dinden ve bütün ülkelerden beşerler maruz kalabilir.
NE VAKİT YARDIM ALMALI?
Gerçek bir tehditle karşı karşıya kalıp ziyan görmüş yahut buna direkt şahit olmuşsanız ve bu esnada çok derecede dehşet, çaresizlik ve dehşet hissettiyseniz
Olayla ilgili anıları sık sık hatırlıyor ve tekrar oluyormuş üzere davranıyorsanız
Her şeye karşı değerli bir ilgi azalmanız varsa
İnsanlardan uzaklaşıyor ve yabancılaşma hissediyorsanız
Bu belirtiler şahsî, toplumsal ve mesleksel hayatınızda bozulmalara sebep oluyor ise
Bu belirtiler 1 ay geçtikten sonra da devam ediyor ise
Siz bu girdaplardan, bu aksiliklerden kurtulabilirsiniz. Çabucak size yardımcı olabilecek bir profesyonelden randevu alın.
