Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? OKB, takıntılı niyet, fikir ve dürtüler ile tekrarlayıcı davranışlar ve zihinsel ritüllerden oluşan bir ruhsal hastalıktır.Halk ortasında evham, telaş takıntı olarak bilinir.
Obsesyon ( Takıntı) Nedir?
Zihnimize istemsizce gelen, bizi rahatsız eden ve zihnimize gelmesine mahzur olamadığımız niyet, his imge ve imajlardır.
Kompulsiyon (Zorlantı) Nedir?
Rahatsız edici niyetlerin oluşturduğu korkuyu azaltmak için tekrarlı halde yapılan davranışlar ya da zihinsel ritüellerdir.
Bunlar gözle görülen davranışlar da olabilir; paklık, yıkama, üzere.
Zihinsel ritüeller de olabilir; sayı saymak, dua etmek üzere.
Sıkıntıyı azaltmaya yönelik yapılan bu ritüellerin mühleti gitgide artmaya obsesif hastanın vaktinin birçoklarını almaya başlar.
Hepimizin küçük takıntıları, kolay ritüelleri olabilir ancak günlük hayatı, toplumsal, hayatı ve iş hayatını etkilemeye başladığında biz artık buna artık hastalık diyebiliriz.
Rahatsız edici niyetleri, istemsiz niyetleri çoğunluğumuz yaşarız. Bu oran %80in üzerinde olduğunu da tabir edebiliriz. Örneğin gün içinde birkaç kez arayıp ulaşamadığımız bir yakınımız hakkında zihnimiz çabucak olumsuz felaket senaryoları oluşturur. Ya da ıstırap verici bir husus hakkında konuşurken kulak çekip tahtaya/duvara vurmak çoğumuzun yaptığı bir ritüeldir.
Buradaki ayırıcı nokta bir; rahatsız edici niyetleri önemsememiz ya da inanmamız. İki; bu fikir ve davranışların günlük hayatı, toplumsal hayatı, bağlantılarını ve iş hayatını etkilemesidir.
Örneğin; bir anne “çocuğuma ziyan verebilirim” niyeti zihnine geldiğinde bu kanıyı önemseyip bu fikirden kurtulmaya çalışır ve vakitle fikrin kendisinden korkup meskendeki bütün kesici delici aletleri kaldırmaya çocuğuyla yalnız kalmamaya yönelik tedbirler almaya başlarsa artık bu davranış olağandan ayrılıp hastalık boyutuna gelmiş olur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Türleri
Temizlik, Kirlenme, Bulaşma Obsesyonu; Bir yere dokununca, vücudunun, giysilerinin kir, mikrop, virüs hastalık bulaşacağına dair takıntılı fikirler ve bu takıntılı kanıların neden olduğu badirelerden kurtulmak için yapılan el yıkma, banyo yapma, ya da daima kıyafetlerini yıkama davranışları.
Şüphe Obsesyonu; Kişi yaptığı davranıştan ütünün fişini çekmek, gazı kapatmak üzere davranışları yapmış olduğundan kuşku duyar (şüphe obsesyonu) ve emin olmak için tekrar tekrar denetim eder (kontrol kompulsiyonu). Örneğin 40 yaşında erkek iş yerinin kapısını kapatmadığını düşünür ve tekraren gelip denetim eder.
Cinsel İçerikli Obsesyonlar; Yakınlarına ya da etrafındaki şahıslara yönelik cinsel niyetler gelir. Bu kanılardan rahatsızlık duyup kaçma ve kaçınma davranışları gösterir. Örneğin;35 yaşında erkek etrafındaki bütün bayanları her gördüğünde onlarla cinsel münasebet yaşadığını düşünür. Bu kanıdan kurtulamaz ağır ıstırap duyar ve bayanlardan kaçmaya başlar.
Dini İçerikli Obsesyonlar; Dini inançları ağır bireylerde görülür. İbadet sırasında zihnine gelen kanılardan ya da imgelerden rahatsızlık duyar. İnancıyla çatışan bu kanılar ağır problem yaşamasına neden olur. Örneğin namaz sırasında zihnine inancıyla aksi niyetler yada cinsel manzaralar gelir (obsesyon) . Kişi bundan rahatsız olup namazı bırakıp tekrar abdest (kompulsiyon) alır. Başta rahatlık veren bu davranış bir süre sonra gitgide artan müddetlerde ve artık rahatsızlık verecek seviyede yapılır.
OKB’nin Nedenleri Nelerdir?
OKB’nin Nedenleri Nelerdir? OKB’nin edenleri ortasında çeşitli faktörler vardır. OKB biyolojik tarafı en güçlü hastalıklardan birisidir. OKB’li hastaların birinci derece akrabalarında sık görülür bundan ötürü genetik transferin tesirli olduğu söylenebilir. Genetik tarafın yanında öğrenilmiş istikameti de kuvvetlidir. Kişilik özellikleri titiz, disiplinli mükemmeliyetçi, kuralcı özelliklere sahip şahıslar obsesif kompulsif bozukluğa yakın olarak kabul edilir. Çocukluk çağında cinsel istismar üzere ağır travmalara maruz kalmış bireylerde çocukluk çağında OKB’nin gelişmesine neden olabilir.
OKB Tedavi Edilir mi? OKB Nasıl Tedavi Edilir?
OKB Tedavi Edilir mi? OKB Nasıl Tedavi Edilir? Obsesiz kompulsif bozukluk rahatsızlığına geçmiş devirlerde “ruhun kanseri” denirdi. Bu tedavisinin çok sıkıntı olduğunu göstermek için kullanılmış bir isim elbet. Ama son vakitlerde gelişen terapi teknikleriyle bir arada tedaviye büyük oranda karşılık veren hastalıklar ortasında olduğunu söylenebilir.
Terapi sırasında öncelikle OKB’nin hastanın hayatına tesir ettiği alanlar detaylı olarak tespit edilir. Temel endişeleri, otomatik niyetleri, temel inançları keşfedilir.
Örnek soru; kirlenme obsesyonu olan biri için;
“Buna dokunursan ne olacağından korkuyorsun? Olabilecek en makus şey nedir?”
Davranışçı model çok düzgün aktarılır ve maruz bırakma teknikleri öncelikle terapi odasında en az meşakkat duyulan alanda yapılır.
Sonuç olarak terapi esnasında OKB’li hasta şunu öğrenir; insanları hasta eden aklına gelen niyetler değil. İnsanların zihnine her türlü niyet gelir. Değerli olan bu kanılara karşı almış olduğumuz tedbirlerdir. Ne kadar el yıkar, ne kadar, kuşku duyduğunu şeyi denetim etme davranışı gösterirseniz yani davranışını ne kadar sık yaparsanız hastalığın pençesine o sıklıkta düşmüş olursunuz.
