Hazal Yalın
Haftanın seçkisindeki bütün yazılar TBMM tarafından İsveç’in NATO üyeliğinin onaylanmasıyla ilgili. Tsargrad Türkiye’nin İsrail konusunda farklı tavır aldığı için Batı ülkelerine İsveç sıkıntısında taviz vermek zorunda kaldığını yazıyor. Rusya’da Türkiye’ye dair yaygın siyasi cehaletin bir yansıması saymak gerek. Radyo Komsomolskaya Pravda’ya konuşan Dmitriy Solonnikov çok daha serinkanlı; onay kararının aslında kaçınılmaz olduğununun, sorunun İsveç değil Ankara’nın Washington ile yürüttüğü pazarlıklar olduğunun altını çiziyor. Kommersant’ın sivri lisanlı yorumcusu Dmitriy Drize, Türkiye’nin tavrını tartışmaya bile gerek görmemiş, lakin Macaristan ve Slovakya’nın yalpalamalarını ele almış. Hakikaten de birincisinin durumu prensipsiz pragmatizmin kaçınılmaz sonucunu, ikincisinin durumu ise düzeniçi solculuğun er ya da geç siyasi olarak düzeniçileşeceğini gösteriyor. Komsololskaya Pravda, Rusya Federasyon Kurulu (Senato) Lider Yardımcısı Konstantin Kosaçev’in telegram bildirisini haberleştiriyor. Değişik tabirler kullanıyor; fakat NATO’nun AGİT’i sıfırla çarptığına ve tamamen etkisizleştirdiğine dair sözleri, kıymetli.
‘Türkiye ‘atabar’ oynuyor’
Batı, İsveç’in NATO üyeliği probleminde Türkiye’ye rezilce zorladı. Lakin bir nüans var. Ankara lakin kısmen Batıyla işbirliği yapacak, ancak bunu yaparken de ittifakın hudutlarıyla oynamaya devam edecek.
TBMMM dün İsveç’in NATO üyeliğini onayladı. Artık Stokholm’ün Macaristan’ın dayanağını kazanması gerekli, bundan sonra ittifakın üyesi olabilir.
Tsargrad siyasi gözlemcisi Andrey Perla Ankara’nın kararını yorumladı. Perla’ya nazaran Türkler İsrail tersi bir tavır aldıkları için bu adımı atmak zorundaydılar.
Türkiye dış siyaseti farklı güçler ortasında hiçbiriyle açık düşmanlığa kaymaksızın istikrar kurmaktan ibaret. Lakin ülke İsrail konusunda kolektif Batıdan farklı bir tavır aldığından İsveç sıkıntısında taviz vermesi gerekiyordu.
Perla bunu, Türklerin “atabar” isimli halk dansıyla karşılaştırarak şöyle dedi:
“Türkiye akla gelebilecek her cins ateşin ortasında ip üstünde bu dansı yapmayı bırakırsa ya Batıya ya Doğuya düşer. Ya ABD’ye, ya da Rusya, İran ve Çin’e eklemlenir. Bundan çok korkuyor; mümkün olduğunda uzun dans etmeye niyetli.” … (Tsargrad, 24 Ocak)
‘İsveç kararının İsveç’le ilgisi yok’
İsveç’in NATO’ya katılmasının Türkiye tarafından onaylanmasını Çağdaş Devlet Gelişmesi Enstitüsü müdürü Dmitriy Solonnikov Komsomolskaya Pravda radyosunda yorumladı.
Uzman, Türkiye’nin karar almasının bu kadar uzamasıyla İsveç’in bir ilgisi olmadığını belirtti. Solonnikov, bunun Türkiye ile ABD ortasında bir pazarlık olduğuna emin; Türkiye bu pazarlıkta başta 10 milyar dolarlık bir dilim olmak üzere bir dizi talepte bulundu ve kendisine gerekli olanların hepsini aldıktan sonra İsveç’in NATO’ya katılmasına vize verdi.
Uzmana nazaran: “Temel neden buydu. Bu noktada İsveç hiç kimseyi ilgilendirmiyordu.”
İsveç’in NATO’ya katılmasına asla onay vermeyeceğini söyleyen Macaristan’a gelince, Solonnikov bu hususta bir zahmet görmüyor, çünkü Macaristan hükümeti uzun mühlet negatif, olmazcı bir konumda kalamaz. Sonuçta ABD ve Macaristan, İsveç’in ittifaka katılmasına onay vermesine götürecek görüşmelere girişecektir.
Siyasetbilimciye nazaran Rusya İsveç’in NATO’ya katılmasına reaksiyon göstermeyecek. Zati bu ülkeler ortasındaki bağlantılar berbat, bunlar daha da kötüleşmekle kalacak.
Solonnikov’a nazaran: “Rusya, NATO’yla savaş ve bu türlü bir savaşa hazırlık çerçevesinde hiçbir teşebbüste bulunmayacak. Rusya’nın şu anda ağırlaşması gereken şey özel askeri harekâtta zafer, Ukrayna’nın batı hudutlarına erişmek, lakin bundan sonra NATO’yla görüşmelere başlamak.” (Radyo Komsomolskaya Pravda, 24 Ocak)
‘Hikâyenin özü ne?’
İsveç yüzde 99 NATO’da. Başbakan Orbán kelamını tutacağının sinyalini verdi. Türkiye evet dediğine nazaran Macarların onayında bir sorun olmaz. Ukrayna’ya yardıma gelince, şimdi her şey aşikâr değil ancak bu sorunun de olumlu çözüleceği izlenimi doğuyor.
Slovakya Başbakanı Robert Fico Ukrayna’nın Ujgorod kentine geldi. Daha evvel Rusya yanlısı sayılan açıklamayar yapmıştı, bunun gerisinden Ukraynalı meslektaşı Denis Şmıgal ile görüşmelerin yolunu tuttu. Taraflar pek çok hususta başarılı olduklarını söylediler.
Yakın vakitte Karpatlarda, birebir yerde, Macaristan Dışişleri Bakanı Szijjártó da bekleniyor. Szijjártó Ukrayna’ya silah vermeyeceklerini, lakin doğal yardım etmek gerektiğini, ülkesinin bu hususta en prensipli tavrı aldığını söylemişti. Ancak ziyaret o denli ya da bu türlü olacak. Bunun gerisinden şahsen Orbán’ın da Kiev’e küçük bir ziyareti mümkün. En azından epeydir bu bahiste mutabakat var.
Bütün bunlar nereye varır_ Bir müddet evvel Ramstein formatında online bir toplantı yapıldı. Detaylar her vakit olduğu üzere pek az. Ancak güya önemli halde hasta olan ABD savunma bakanı Austin her nasılsa güzelleşmiş görünüyor. Yalnız elleri boş geldi. Ukrayna’ya silah var ancak para yok. Orada Kongre ve Beyaz Saray bir türlü anlaşamıyor. Şimdilik bütün umutlar Avrupa’ya bağlı.
Böylece kıssanın özüne geldik. Eski Dünya omuz vermeye hazır olduğunu gösteriyor. AB’nin ulusal hükümetleri ve liderliği onları hayal kırıklığına uğratmamak için mümkün olan her yolu kullanıyor. Batı dünyasında büyük bir hareketlilik var. Bunlar olurken Batılı tabloid basın da şayet bugün önlem alınmazsa 20 sene sonra kesin olacak olan Rusya’nın istilası temasını da şişirdi.
Her halükârda bir dönüm noktası yaklaşıyor. Aslı nedir bunun? Para olacak, demek ki yeni bir faiz artışı kaçınılmaz. Şayet Batıdakiler sonuçta birbirleriyle anlaşırlarsa bu cepheleşmede yeni bir etap, yeni bir etap olacak. Bu ortada diplomatik cephelerde de hareketlilik var.
Rusya BM’ye başvuruyor. Herhalde Avrupa’daki zinde kuvvetlerin, bilhassa Orbán ve Fico’nun dayanağını almak için. Yalnız Fico’nun tereddüt ettiği aşikâr. İşte Erdoğan, üstte dediğim üzere, NATO’nun genişlemesine yeşil ışık yaktı. Ve o denli görünüyor ki Amerikan F16’ları karşılığında. Onun peşinden Orbán da tıpkı yere gidiyor: bir Rusya’ya dönüyor bir Ukrayna’ya. Hatta bir çeşit oyun tezgâhlamış üzere bile görünüyor. Sonuçta hayal kırıklığıyla sonuçlanacağına dair bulanık kuşkular var. (D. Drize / Kommersant, 25 Ocak)
‘NATO AGİT’i sıfırla çarptı’
Rusya Federasyon Kurulu [Senato] Lider Yardımcısı Konstantin Kosaçev’e nazaran Türkiye İsveç’in Kuzey Atlantik Paktı’na katılması protokolünü onaylama kararıyla bütün insanlığın menfaatleri doğrultusunda hareket etme fırsatını kaçırıyor.
Senatör Kosaçev, telegram kanalında şöyle yazdı:
“İsveç’in NATO üyeliği konusunda Türkiye’nin yaklaşan sonuncu kararından lakin hüzün duyabiliriz. Türkiye’nin yalnızca muhakkak bir bloğun değil bütün insanlığın menfaatleri doğrultusunda yakaladığı tarihi baht da kaçacak.”
Kosaçev, NATO’nun günümüzde dünyadaki istikrarsızlığın esas kaynağı ve yeni tehlike ve tehditlerin temel üreticisi olduğunu belirtti. Senatör, blok ülkelerinin kendi varlığıyla, AGİT’in köşe taşı olan güvenliğin bölünmezliği unsurunu tahrip ettiklerini hatırlattı:
“NATO, AGİT’in antipodudur; başlangıçta faydalı olan bu teşkilatı gözlerimizin önünde sıfırla çarpıp yok ediyor.”
Kosaçev, bir vakitler tarafsız olan ve son derece karmaşık milletlerarası sorunlarda arabulucu olarak çıkan İsveç’in bugün “kendi yüksek prestijinin mezarkazıcısı” olmasından dolayı hüzünlerini de tabir etti. … (Komsomolskaya Pravda, 24 Ocak)
