DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistiksel El Kitabına Göre)
Saç yitimi ile sonuçlanacak biçimde kişinin yineleyici olarak saçını yolmasıdır.
Bazı bireylerde saç, birtakım şahıslarda kaş, kirpik, sakal, bıyık çekme- kıvırma-koparma halinde de görülebilir.
Koparmalar sonucu kelleşme – seyrelme – açılma görülebilir.
Bu durum bir cilt ( dermatolojik) sorunu ile kontaklı olmamalıdır.
Özellikle gerilimin arttığı periyotlarda ve kuvvetli hayat tecrübelerinde artarak yineler.
Bu hareketi yapmaktan kişi kendini alıkoyamadığını belirtir, kendini engelleyemez, yaptıkça güzel hissettiğini söz eder.
Fakat kişi, o kadar sıklıkla bu davranışı yapar ki, o bölgede saç – kıl çıkamamaya başlar.
Kişi, açılan bölgelerin belirginleşmesi ile başka bir hüzün ve özgüven eksikliği yaşar.
Bu sonuç, kişinin var olan gerginliğini daha da arttırarak bu davranışı tetikler.
Bu davranışla birlikte, kişinin telaşını ve yaşadığı gerginliği azalttığı düşünülmektedir.
Farkında yahut hiç farkında olmadan bu davranış yinelenebilir.
Bu davranış, vakitle kişinin hayatında besbelli bir fonksiyon bozukluğuna neden olur.
Çocuk ve ergenlerde sıklıkla görülür. Uzun müddet tedavi edilmezse bu davranış yetişkinliğe de kayabilir.
Bazen yalnızca koparma değil, kıvırma halinde de kendini gösterebilir.
Öğrenilerek, rol-model alınarak da bu davranış başlayabilir. Bu nedenle ekseriyetle ailede misal bir hikaye var mı araştırılır.
Bu bireylerin hassas, duygusal yahut mükemmelliyetçi bir kişilik yapısı olabilir.
İYİLEŞME İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Psikiyatrik teşhis ile dayanak sağlanabilir.
Kelleşmeler var ise ve davranış sıklaşmışsa ilaç takviyesi daha da ehemmiyet kazanmaktadır.
İlaç takviyesine ek olarak, terapi takviyesi de çok değerlidir.
Terapide, bireydeki yeni yahut birikmiş tüm stresel kaynaklar ele alınarak kişi güçlendirilir.
Bu davranışın sıklaştığı vakitler üzerinde, davranışsal olarak çalışılır.
Tüm tetikleyiciler tespit edilerek bireye ödevler verilir.
Farklı rahatlama araçları öğretilir.
Zor periyotlarla baş etme hünerleri kazandırılır.
Duygularını gerçek bir formda nasıl yönetebileceği bireye öğretilir.
Bazı periyotlarda bu davranışlarda sönme gözlemlense de kimi devirlerde yine alevlenmeler yaşanabilir.
Düzenli bir terapi dayanağı ile bu bozukluk, tedavi edilebilir bir bozukluktur.
Koparılan alanlardaki kelleşmelerin daha da belirginleşmemesi için, erken vakitli tedavi ehemmiyet kazanmaktadır.
Kişinin birlikte yaşadığı bireyler de bu süreç ile ilgili bilgilendirilir.
Kişi bu davranışı yaptığında başkaları nasıl davranmalıdır psiko-eğitimle öğretilir.
Davranış yapılmadıkça kıl kökleri tekrar canlanabilir.
Yeniden canlandırılma sürecinde bir dermatolog ile birlikte tedavi süreci takip edilebilir.
Uzm. Klinik Psikolog Eda Gökduman Yavuz
