Deprem Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayıdır. Kalpteki ritm bozukluğu üzere lakin yerkürede gelişen ve öteki insanları da etkileyen daha büyük bir sarsıntıdır. İnançta hissetme muhtaçlığı, inançlı yer bulma muhtaçlığı, sevilen şahıslar, ve bireyin kendisi ile ilgili tasalar doğaldır. Olduğu yerde donakalma, panik, ne yaptığını bilememe vb de olabilir.
Zelzeleler bulunulan bölgelerde gerçekleşmese bile bireyin psikolojisini az yada cok tesirler. bireyin ya da aile, akraba, arkadaşlarınin bulunduğu bölgelerde zelzele olması genel bir tehlike algısı, dehşet, panik, o anın yada ilgili manzaraların tekrar tekrar akla gelmesi, uykusuzluk, kabus, gerginlik daha pek çok yakınmaya neden olabilir.
Trajik imaj ve yorumların, denetimsizce ve tekrar tekrar sunulduğu TV, sanal medya üzere kaynakların takibi gerilim seviyesini daha da arttıracaktır. kendisi yaşamasa bile diğerlerinin yaşadığı trajedilere tanıklık etmek, tekrar tekrar izlemek travmayı kendi yaşamışçasına olumsuz tesire neden olabilir. Bu üzere denetimsiz bilgi kaynaklarını izlememeli, sağlam kaynakları az sıklıkta gözden geçirmelidir
Birey inançlı bölgede ise günlük aktivitelerini yapmaya devam etmesi, okul, mesken işi, alışveriş vb. faydalı olacaktır.
Tasayı denetim etmede zahmet yaşanıyorsa nefes ve gevşeme antrenmanları yapılabilir.
Olumlu bir çerçeveden bakmaya o anda kalmaya çalışılabilir. Kimi güç anlar bireyin güçlü ve uygun istikametlerini keşfetmesini(dayanıklılık, merhamet, yardımseverlik, diğerlerini düşünme-özgecilik gibi) toplumsal bağların kuvvetini, ‘’biz’’bilincini, insani ortak pahaları gözlemlemesini sağlar. Bunları keşfetmeye çalışılabilir.
Çeşitli tertipler dahilinde insanlara yardım etme de düzgün hissettirecektir.
bireyin çok ağır ruhsal şikayetleri var ve denetim edemiyorsa tabip yardımı almalıdır. >
2- 10 EYLÜL DÜNYA İNTİHARI TEDBİRE GÜNÜ: İntiharı düşünen biriyle nasıl konuşmalısınız?
Bugün 10 Eylül Dünya İntiharı Tedbire Günü. İstatistiklere nazaran her 40 saniyede biri, hayatına son veriyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran her yıl 800 bin kişi intihar ederek hayatını kaybediyor; birebir vakitte intihar 15-29 yaş ortası gençlerde yol kazalarından sonra en çok görülen ikinci vefat sebebi.
Geçen yıl ABD’de yayımlanan bir araştırmaya nazaran intihar eden tek bir kişi, 135 kişi üzerinde sarsıcı bir tesir yaratıyor.
Lakin bu istatistiklere karşın intihar gerektiği kadar ele alınan ve dikkat çekilen bir bahis değil.
Kentucky Üniversitesi’nden Dr. Julie Cerel, intihar eden şahsa kendini yakın hissedenler üzerinde bu olayın yarattığı psikiyatrik tesirin çok daha ağır olduğunu söylüyor.
BBC, Dünya İntiharı Tedbire Günü’nde intiharla ilgili fikirleri olan biriyle nasıl konuşulması gerektiğini derledi.
Bir biçimde konuşmaya başlayın
Akıl sıhhati ile sıkıntılar üzerine çalışan bir toplumsal yardım kuruluşu olan Rethink sözcüsü Emma Carrington, intiharla ilgili konuşmanın gerçek ya da yanlış bir yolu olmadığını, kıymetli olanın bu hususla ilgili konuşmak olduğunu vurguluyor.
Carrington, “Öncelikli olarak bunun sıkıntı bir konuşma olduğunun farkına varmalıyız. Bunlar her gün yaptığımız konuşmalar değil. Bu yüzden olağan ki gergin olacaksınızdır ve bunda bir sorun yok. Durumu daha makus yapamazsınız zira esasen berbat bir durum bu. Kıymetli olan yargılamadan dinlemek” diyor.
İngiltere’de intiharla uğraş eden yardım kuruluşu Samaritans, intihar etmeye meyilli biriyle konuşurken şunlara dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor:
Karşınızdaki kişinin rahat edeceği sessiz bir yer seçin.
İkinizin de konuşmak için yeteri kadar vakti olduğundan emin olun.
Yanlış bir şey söylerseniz paniklemeyin, kendinize fazla yüklenmeyin.Karşınızdaki şahsa odaklanın, göz kontağı kurun, telefonunuzu kenara bırakın ve bütün dikkatinizi verin.
Sabırlı olun. Bir kişinin açılması vakit alabilir.
Evet ya da hayır gerektiren sorulardan fazla daha uzun karşılık gerektiren sorular sorun. Anladığınızı denetim edin.
Bölmeyin ya da bir tahlil önermeyin.
Diğer kişinin nasıl hissettiğine dair kendi niyetlerinizi ileri sürmeyin.
Profesyonel bir yardım aldıklarından emin olun.
Kriz anlarında daha çok görülüyor
Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2016 bilgilerine nazaran erkeklerde intihar oranı daha yüksek.
Her 100 bin erkekten 13,5’i, her 100 bin bayandan 7,7’si dünya çapında intihar ediyor.
Türkiye’de de tıpkı data tabanına nazaran erkeklerde intihar oranı her 100 bin bireyde 11,3 iken bayanlarda 3,2.
İntihar ile depresyon ve alkol kullanımı üzere akıl sıhhati ile bağlantılı problemler ortasında bir münasebet gözlemlense de çok sayıda intiharın gerilim, mali dert, ayrılık, kronik bir acı ya da hastalık üzere kriz anlarında meydana geldiği belirtiliyor.
Kırsal alanlarda intihar oranı yüksekken toplumun genelde ayrımcılığa uğrayan bölümleri -mülteci, göçmen, LGBTİ ve mahkumlar gibi- daha meyilli olabiliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran çatışma alanlarında yaşayan, felaketlere, şiddete, tacize, kayba maruz kalan şahıslar de riskli kümeler ortasında sayılıyor.
Rethink’ten Carrington, bir insanın etrafında beşerler olsa da yalnız hissedebileceğini belirterek bu şahısların dayanak göremedikleri vakit dayanamayacak üzere hissedebileceklerini belirtiyor.
Toplum ne yapabilir?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran intiharların önlenmesi için hükümete de düşen misyonlar var:
Tabuları yıkıp bahis ile ilgili konuşmak.
Gençlerin hayatın getirdiği gerilim kaynaklarıyla çaba edebilmesi için bilhassa okullarda eğitim vermek.
Sıhhat vazifelilerinin intihara meyilli davranışları tespit etmesi ve harekete geçmesi için eğitim vermek.
Riskli olan bireyleri belirleyerek uzun bir müddet boyunca onlarla irtibat halinde olmak.
Ölümcül araçlara erişimi kısıtlamak.
Konuşarak önyargıları kırın
Akıl sıhhati tertipleri, intihar hakkında konuşmanın bu olguyu insanların başına yerleştirdiği önyargısını kırmak için uğraş harcıyor.
Avustralya eski başbakanı Julia Gillard’ın başında olduğu Beyond Blue ismindeki tertip, intihar hakkında konuşmanın intiharla ilgili niyetleri olan şahıslara umut aşılayabileceğini öne sürüyor.
Tertibin 3 bin Avustralyalı ile yaptığı araştırmaya nazaran şahısların yüzde 30’u biriyle intihar hakkında konuşursa bu mevzuda yanlış fikirler verebileceğini düşünüyor.
Tıpkı vakitte iştirakçilerin yarısından fazlası intiharla ilgili niyetleri olanlara yalnızca profesyonellerin yardım edebileceğine inanıyor.
Eski siyasetçi Gillard ise “Tehlikede olan birine takviye vermek için sıhhat uzmanı olmanız gerekmiyor. Yalnızca bu konuşmayı yapmaya hazır olmanız gerekiyor” diyor.
Carrington da profesyonel yardımın ilaç ve terapiye erişim sağlaması için gerekli olduğunu belirtirken intihar hakkında açık açık konuşmanın önyargılı olmadığınızı göstereceğini tabir ediyor.
.Bunun da kısa devirde karşınızdakilerin inançta olmasını sağlayacağını aktarıyor: “Belki, ‘Yo, benim aklımda bu türlü bir şey yoktu’ diyip kestirip atabilirler. Lakin birçok kişi için çok makûs hissediyorlarsa bu başlarının gerisindeki bir niyet olabilir.”
Bugün hakkında konuşun
Carrington, hakkında kaygılandığınız şahsa, “bugün nasıl hissettiğini” sormanın faydalı olduğunu aktarıyor; bugün sözündeki vurgu sayesinde büyük bir soruyla karşılaşmış olmayacaklardır.
Carrington, intiharı düşünen bir kişinin bu mevzuyu söz etmesinin birkaç defa konuşmayı gerektireceğini, değerli olanın inanç tesis ederek yargılanmayacakları hissinin verilmesi olduğunu vurguluyor.
3- MEMNUNLUK NEDİR? Mutluluğun genel tariflerinde ekonomik güç, muvaffakiyet, aktiflik ve kişinin ahenk seviyesi üzere parametreler ön plana çıkmakla birlikte ferdî özellikler memnunluk üzerinde daha belirleyici görünmektedir; bireyin yaşadığı olayları nasıl algıladığı, yorumladığı, yaşadığı, hatırladığı vb Dünya Memnunluk Raporu’na nazaran dünyanın en memnun ülkesi Finlandiya. Türkiye ise 156 ülke ortasında 79. sırada. (sosyal dayanak, sağlıklı ömür beklentisi, gayri safi ulusal hasıla, yolsuzluk algısı üzere parametrelere bakılmış.) Memnunluk pasif bir durumdur(yanlış) Memnunluk etkin bir süreçtir(doğru) Memnun olmak için kimi şeyleri yapmak, hem de tertipli yapmak gerekir. Memnunluk bir sonuçtur, varılan son noktadır(Yanlış) Memnunluk sonuç değil süreçdir, varış noktası değil yol, seyahatin kendisidir. (Daha doğru). Diğer deyişle; daima çalışılıp ulaşılmak istenen sonuç değil, lakin daima çalışılıp, ”onda”, ”o anda kalmak”, farkında olmak, kıymetini bilmektir. Keyifli olduğumuz vakitleri o an farkına varmayabilirsiniz, çocukluk, gençlik vakitleri üzere. Yaşarken kimi şeyleri fazla kanıksar, normalize edebilir, ”An”ın, o anın farkına varamayabilirsiniz. Memnunluk, yaşanılan keyifli anların bütünüdür. Memnunken özgür hissederiniz, o an zahmetleri, sorunları unutur yada gözünüzde büyütmezsiniz, iç huzurunuzla hoşnut hissedersiniz. ”Mutluluk” tan ne anladığınız değerlidir. Yersiz ve daima bir sevinç, çok güç, daima bir güzellik ise beklentiniz; bu ve tahminen biraz fazlası fakat birtakım psikiyatrik hastalıklarda mümkündür yani olağan bir durum değildir.
”Mutluluğun fotoğrafını yapabilmek”, tanımlamak güç ve şahıstan şahsa değişen bir durum olsa da memnun olmak için tavsiye edilen, aktifliği kanıtlanmış kimi ufak davranış değişiklikleri var: Keyifli olmak için çok istisnai bir olayın olmasını, dışardan bir şeyi beklemeyin. İstisnai olaylar her gün ortaya çıkmaz malumunuz. Onun yerine küçük küçük şeylerden keyifli olmaya bakın. Her gün erken kalkmak, sessizliğin sesini dinlemek, güne antrenman soğuk duşla başlamak, dünyada bizim dışımızda yaşayan alemlerle temas etmek mesela bir sokak köpeğine su vermek, bir ağaç ekmek, sualtı dalışı yapmak, kuşlara bayat ekmek kırıntıları bırakmak, bebeklerle, çocuklarla vakit geçirmek, hoş bir makale okumak, en sevdiğiniz müziği dinlemek..gibi Sabah uyandığınızda o gün olacakların moodunuzu belirlemesine müsaade vermeyin, çoğumuz o gün olanların; nasıl düşüneceğimiz, hissedeceğimizi belirlemesine müsaade veriririz meğer bu alışkanlığımızdan vaz geçmeliyiz. Sabah kalkıp, soruna değil ne kadar hoş bir gün olduğuna odaklanarak tam aksisi bir süreci başlatabilirsiniz. Kendi niyet ve hislerinizi kendiniz seçin, olayların tesiriyle oluşmalarına müsaade vermeyin, süreklilik içinde bunu yaptığınızda hayatınız bu tarafta değişecektir. Daha çok gülümseyin ve gülün bir mühlet sonra davranışlarınızın niyetlerinizi ve hissinizi değiştireceğini göreceksiniz. Ayrıyeten etrafınızdakilere gülümsediğinizde o karşınızdakine geçecek ve oradan tekrar size ve diğerlerine.
Mutlu olmak için bakış açınızı değiştirin. Herkes davranışlarında, etrafında, ilgilerinde ufak değişiklikler yapma gücüne sahiptir. Bunlar daha uygun hayat sürmenizi sağlar. Zihninizde olumsuz niyetlerinizi keşfedin. Tüm beşerler aslında olumlu tecrübeler yerine olumsuz olanları daha fazla düşünme eğilimindedir. Öncelikle olumsuz niyetlerinizi durdurmaya çalışmayın o vakit daha çok düşünmeye başlarsınız. Bunun yerine öncelikle fark edin. Örneğin – iş yerindeki sorunlar daima aklımda, evlenmemeyi başıma çok takıyorum. üzere kanılarınız olabilir. Kendinize dışardan bir arkadaşınız üzere bakın. Arkadaşınız bu türlü şeyler söylese ona ne tavsiye ederdiniz? Bunları kendinize uygulayın. Bu olumsuz fikirlere Sokratik Sorgulama ile meydan okuyun. Bu sistemin depresif belirtileri azalttığı bildirilmektedir.(Örneğin ben başarısızım olumsuz kanısı yerine mesleğimde pek çok muvaffakiyetim var, bir başarısızlık beni temsil edemez. Bundan bir şeyler öğrenip yoluma devam edebilirim. Olumsuz bir olayla karşılaştığınızda; ”Bunu yanlış yorumlamış olabilir miyim? Şayet yanlışsız ise bir kez yaşanan bir durum benim tüm başarılarıma genellenemez. Öbürleri bu bahiste farklı düşünüyor olabilir. Bu durum diğerinin başına gelseydi ben ne düşünürdüm?)>>
4- MAKUS HABERİ NASIL KARŞILAMALI, BAŞ ETMELİ?
– Bir nefes alın, kendinizi sakinleştirin. Nefesinize odaklanın. Abdominal teneffüs yapmak, burundan nefes alıp ağızdan denetimli bir formda vermek, beden kaslarını denetimli bir halde baştan ayak ucuna kadar kasıp, gevşetmeye dayanan gevşeme antrenmanı yapmak faydalı olacaktır. – Sizin için en makus haber muhtemelen en yakınızdaki bir kişinin vefatıdır. Şok olabilir, inkar edip, haberin yanlışsız kabul edemeyebilirsiniz. Kendinizi denetim edemeyebilir, bir kriz, baygınlık, patlama yaşayabilirsiniz. Bu türlü denetim dışı hareketler hem kendinizi hem etrafınızı olumsuz etkileyecektir. Her şey ayağınızın altından kayıyor olsa da bulunduğunuz yere odaklanın. Beşerler makûs haber verecekleri vakit sıklıkla karşıdakinden ısrarla oturmalarını ister. Bu kişiyi yatıştırmaz. Hatta beklentiyi arttırıp daha da gerilmesine neden olabilir. Sakin, sessiz bir ortamda kişinin mümkün olduğunca yakını yahut güvendiği bir kişi tarafından mümkünse evvelce durumu hakkında haberdar edilip, hazırlanarak verilmesi uygun olabilir. Sarılmak, dokunmak faydalı olabilir.
– Bayılacak üzere olursanız etrafınıza odaklanmanız, dokunmanızın faydası olur. (Yere oturmak, etrafınızdaki 3 şeyin ismini söylemek üzere, etraftan gelen sesleri ayrıştırmak, yakından çocuk sesi, uzaktan otomobil sesi, aralıklı çalışan buzdolabının sesi üzere.) bunlar dikkatinizi diğer yere vererek sakinleşmenizi, nabız, tansiyonunuzun olağana dönmesini, gerginliğinizin azalmasını sağlar. Çok azımız makûs haberi alınca bu durumu tek başına en güzel formda yönetmeyi başarabilir. Haberi alır almaz dayanak verebilecek bireylere haber vermeli, fonksiyonel bir küme oluşturmalısınız.
– Bir ön plan hazırlamalısınız. Haberi alır almaz çok kapsamlı bir plana gereksiniminiz yoktur aslında. Destekleyici kümenizi (aile, iş arkadaşı, yakın arkadaş, komşu vb ) bir ortaya getirmek katiyen birinci şey olmalı. Bu anda durumu yönetirken nasıl ilerleyeceğinizle ilgili genel bir plan yapmak geriliminizi azaltır, sonuçları daha öngörülebilir olmasını, daha rahat hissetmenizi sağlar. – Gereksiniminiz olduğunda yardım istemeyi engelleyen bariyerleri unutun, kimilerimize hangi bahiste yardıma muhtaçlığımız olduğunu söylem etmek bile sıkıntı gelebilir. Fakat bu rahatsız olduğunuz durumlarda kendinizi biraz iteklediğinizde sorunu aşabilirsiniz. Beklenmedik olayların tesiri ile bunu tahminen daha kolay bile yapabilirsiniz. Yardım almak işleri kolaylaştırır, durumu daha âlâ yönetmemizi sağlar. Âlâ ve yakın komşuluk, akrabalık bağlantıları birtakım şeyleri söylemeden yapılmasını sağlayarak kendinizi âlâ hissettirir.
– Mevt, organ kaybı, felç, ya da tedavisiz kimi hastalıklara yakalanma haberi en berbat algılanan haberlerden olabilir. İçinizden ağlamak, boşalmak, rahatlamak geliyorsa hatta bunu günlerce yapmak isterseniz, ve hatta bu bahis her konuşulduğunda ağlamanıza pürüz olamıyorsanız aslında pürüz olmanız hakikat değildir. Ağlamak en temel gereksinimdir. Ağladıkça rahatlar bir müddet sonra mevzuyu daha rahat konuştuğunuzu görürsünüz. – Süratli tempolu yürümek(koşmak, tenis, örgü, yemek yapmak, soğuk duş, köpek kedilerle ilgilenmek, tahminen havanda yemek materyallerini öğütmek/dövmek,..) düzgün hissettirebilir. – Her şartta kendinize bakmayı ihmal etmemelisiniz. Bunun kimseye faydası olmaz. Uyku, idman, beslenme, dışarıda vakit geçirme, toplumsallık, hobiler vb. e devam edin. Zira güç vakitlerde birinci sekteye uğrayan bu aktivitelerdir.
Profesyonel yardım almayı düşünün. Yardım almak için büyük ruhsal çalkantılar olmasını beklemeyin. Ruhsal yardımın çeşitli biçimleri, dereceleri vardır. Birtakım şahıslara danışmanlık, psikoeğitim verilmesi durum hakkında aydınlanmasını, farkındalık sağlamasını, süreçte güzelleşeceği, geçeceğini öğrenmesini, daha yeterli hissetmesini sağlar. Kimilerine ise sistemli tahminen biraz daha uzun müddetli psikoterapi, ilaç tedavisi ya da bunların kombinasyonları gerekli olabilir. Profesyonel yardım her vakit ilaca muadil değildir. Bilhassa mevt ve yas periyotlarında mümkün olduğu kadar kişinin kendisine yasını yaşaması, kendine ölenle ilgili düşünmek için müsaade vermesi, onun düzgün özelliklerini yüceltmesi, tahminen onun için âlâ şeyler yapması, ismini anması, bunun kendisine, ailesine, topluma faydalı yollarını keşfetmesi ve uygulamaya koymasını sağlayabilir.(Ölen kişinin en çok istediği hayır işini gerçekleştirmek, eğitimini tamamlamak, en çok sevdiği hayvana bakmak, hayvan barınağına bağış yapmak, toplum faydasına derneklerde, yer almak vb). – Bu çeşit güç durumlar kendinizi daha düzgün tanımanızı, farkına varmadığınız gücünüzü, yetenek ve baş etme marifetlerinizi keşfetmenizi sağlayabilir. Sonlarınızı, kendinize koyduğunuz faydasız kuralları kırarak, bağlarda, hedeflerinizde, beklentilerinizde, hayata dair bakı ve tasarrufunuzda yeni ufuklar açmanızı sağlayabilir.>>
5- İHANET VE ÖFKE
İhanet eden eşiniz, sevgiliniz olabilir, iş arkadaşınız, çok yakın dostunuz ya da her ikisi de. Kim olursa olsun ihanet acı verir. Travmaya yol açabilir. İlgiyi bitirseniz bile uzun mühlet acı vermeye devam edebilir. Eski halinize dönmeniz vakit alır, yaranız evvel kanar, acır, sonra kanama durur ve kabuk bağlar, tahminen hiç iz kalmaz yahut her baktığınızda ders aldığınız ya da bir şey öğrendiğiniz, gelişmenize olgunlaşmanıza neden olan bir madalya üzere görürsünüz onu.
Öfke ve kine takılı kalmak ise ziyanlı bir durumdur. İleriye dönük hareket etmenizi pürüzler ve hayatınızın denetimini ele almaya başlar.
Öfkenin artık sizi bırakıp gitmesine nasıl müsaade verirsiniz?
Bu duyguyu fark edin, kabul edin! Öfke sıklıkla bireye rahatsızlık veren bir histir. (öfkesi ile barışık ve gitmesini istemeyen şükür ki az kişi var)
Aklınıza her geldiğinde, size hatırlatıldığında, o şahsa rastladığınızda, hayalinizde gördüğünüzde, kalp atımlarınız artar, ağzınız kurur, tansiyonunuz yükselir, kaslarınız kasılır, yerinizde duramazsınız, badire basar, gözleriniz dolar, o an bağlantıda olduğunuz bireye öfkenizi yansıtırsınız, yapmakta olduğunuz işi bırakırsınız vb.
Öfkenizin devam etmesi/hemen bastırmanız gerektiği ile ilgili yanlış niyet ve inançlarınız olabilir: ‘‘İyi beşerler öfkelenemez, öfke itici bir şeydir.’’, ‘‘Neden öfkelendiğimi söylersem tartışma daha da büyür’’ ya da ‘‘Neden sakin olacakmışım, ona haddini bildirmeliyim’’, ‘‘Beni bu kadar öfkelendirdiği için ne yaparsam yapayım, sonradan pişman olmam’’ üzere.
Kimilerini öfkelerini gidermek için yanlışsız olmayan yollara başvururlar: (zararlı alışkanlıklar örneğin içki, uyuşturucu kullanmak, abur cubur yemek vb) lakin aslında bunlar kaçınma davranışlarıdır ve öfkenizi tahminen erteler lakin gidermez.
Öfkenizin gitmesine müsaade verin, bırakın gitsin!
Elbette ki öfke, birtakım durumlarda gerekli bir histir, biri sizi tehdit ederse, sonlarınızı, haklarınızı ihlal ederse, ziyan verirse öfkelenmeniz doğrudur. Bu kendinize hürmetin göstergesidir. Denetimli öfke duygusu size, hakkınızı uygun halde savunmanız için gereken enerjiyi verir. Sıhhatsiz bağlantılardan, ortamlardan uzaklaşmanız konusunda cesaretlendirir.
İfade edin!. Bu kısmı çok kıymetli. Kendinizi öfkenize sıkışmış hissedebilirsiniz. Ta ki büyük patlama gerçekleşene kadar, sonrası yalnızca pişmanlık olabilir. Bu öfke tabirinizi eleştirebilirsiniz hatta bir sonraki öfkenizi bu kez daha derine bastırmak için kendinize kelam verebilirsiniz.
Kuşkusuz öfke sözünün sağlıklı yolları da vardır bu yollar yerine sıhhatsiz olanları kullanmak kendinize de ilginize de ziyan verir. Öte yandan öfkenin sağlıklı bir biçimde tabiri; sizi sıkan, bunaltan histen kurtulmanızı sağlayacak en değerli şeydir.
Öfkenizi uygun biçimde dışa vurmayı öğrendiğinizde bunu ne kadar sık uygularsanız o kadar kolaylaştığını görürsünüz. Yalnızca somut olaya bakmak yerine geniş bakış açısıyla bakmaya çalışırsanız( o kişinin genel kişilik, bağ ve irtibat kurma özellikleri, günlük gerilimli olaylar, duygusallıklar, sizin ve onun his dünyası, olayın birinci sefer mi tekrarlanan bir durum mu olduğu, olayın planlı mı anlık bir durum mu olduğu, aslında ne yapılmaya çalışıldığı vb)
Öfkenizi direkt o şahsa (ilişkiniz çoktan bitmiş, artık eski sevgiliniz olsa bile) sözel olarak söz etmeniz değerli olabilir. Lakin güzelleşmede asıl gereksiniminiz olan ‘‘Öteki’’(eski sevgili yahut her kimse) ile ilgili değil daha çok sizinle ilgilidir. Zira gerçekte bir özür ya da o kişinin yaptıklarını kabul etmesine bile gereksiniminiz yoktur. En inançlı yol sahiden söylemek istediklerinizi geride hiçbir şey bırakmadan yazıya dökmektir.
Gözyaşlarınız geldiğinde onları akışına bırakın, ağlar rahatlarsınız. Şayet kendinizi çok makus hissedersiniz yazmayı bir kenara bırakın, eğlenceli aktiviteler yapın.
Yazdıklarınızı paylaşmanın değerli olduğunu düşünüyorsanız terapistinizle ya da çok güvendiğiniz bir kişi ile paylaşın. Sonra bir kenara bırakın, daha yeterlisi yırtın, atın, yakın, denize atın, ondan kurtulun.
Yeri gelmişken kimi fikir kusurlarından kurtulun. (‘‘ Gereğince hoş olmadığım için aldatılmayı hak ediyorum’’, ‘‘Erkektir yapar’’, ‘‘Terk edildiysem bunu hak etmişimdir’’, ‘‘Yalnız kalmak güçsüz olmaktır’’ üzere.. Unutmayın olay çok onu nasıl yorumladığımız, olaya hangi açıdan baktığımız değerlidir. Bakış açımız nasıl hissedeceğimizi belirler.
O kişinin yaptığı, söylediği her neyse kendisi ile ilgilidir, sizinle değil. Şayet partneriniz sizi aldattıysa; o sizin gereğince güzel olmadığınızı değil, onun sadakatsiz olduğunu gösterir. Ayrıyeten birçok insan direkt karşısındakine ziyan vermek için hareket etmez, genel olarak seçimlerini, kendilerini daha yeterli hissetmek için yaparlar. İlkel insanın(kamil olmamış/ olgunlaşmamış) tabiatı gereği birinci yaptığı kendi faydasına olan persfektiften bakmaktır. Hareketlerinin karşısındaki üzerindeki tesirini ikincil olarak düşünür. Bu elbette ki yanlışsız olan davranış değildir ancak karşıdakinin bakış açısını epey -ilkel de olsa- daha güzel anlamamızı ve daha az ferdî algılamamızı sağlar.
(Özgeci olmak: Diğerkâmlık yahut altrüizm, “başkalarının faydasını da kendi faydası kadar gözetme” kuşkusuz olgun insanların bir özelliğidir.) Bazen birini büsbütün bir insan olarak görmek ve affetmek daha kolaydır. Birinin yaptığı ya da yapmadığı şeyden ötürü öfkeliyseniz; bir adım geri çekilip o kişi ile birinci karşılaşmanızdaki, onu tanıdığınız andaki uygun niteliklerini hatırlayın, öfkenizi hafifletebilir.
İyileşin! Duygusal yaraların uygunlaşması fizikî yaraların güzelleşmesine benzemez. Dinlenmeye, güzelleşme mühletince kendinize bakmaya, şefkat göstermenize muhtaçlık vardır; yapabildiğiniz kadar çok sayıda sağlıklı aktivite yapmak(spor, yoga, sağlıklı beslenme, hobi, yeni bir lisan öğrenme, enstrüman çalmayı öğrenme, seyahate çıkma vb) sevdiğiniz, kıymet verdiğiniz dost ve aile bireyleri, akrabalarla bir ortada olmak yeterli gelecektir. Ve unutmamak gerekir ki size açık bir biçimde bedel vermeyen biri ile birlikte olmaktansa yalnız olmak daha güzeldir. >>
6- DEPRESYON TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Tedavi edilmeyen depresyon; bilhassa erkeklerde öfke alınganlık, şiddet, tehlikeli, riskli davranışlara(kontrolsüz cinsellik, tehlikeli araç kullanımı vb) yol açar. Hayat kalitesini bozar. İş, okul performansı(işe, okula gidilen gün sayısı azalır, mali meselelere neden olur), ikili bağlar, aile içi münasebetler, cinsellik üzere pek çok alan etkilenir. Üretkenlik azalır.
Depresyon tedavi edilmediğinde görülebilecek başka olumsuz sonuçlar:
Çok kilo alımı, ya da kilo kaybı,
Fizikî hastalıklar, migren, kronik beden ağrıları, osteoporoz, mide barsak hastalıkları,
Hafıza ve bilişsel işlevlerde bozulma unutkanlık,
Alkol, unsur kullanımında artış,
Toplumsal çekilme, içe kapanma, toplumsal fobi,
İntihar, kendine ziyan verme davranışı,
Öteki tıbbi hastalıklardan erken ölüm
Birçok kronik hastalıklarda görülme sıklığı artan depresyon tıpkı vakitte bu kronik hastalıkların seyrini daha da kötüleştirir(örneğin kalp hastalığı ve depresyon ortasında bu türlü bir alaka vardır.) En değerlisi tedavi edilmeyen, kronikleşmiş depresyonun tedavi muvaffakiyet talihi azalır.>>
7- DOST TAVSİYESİ, İNTERNET ARAŞTIRMASI İLE ANTİDEPRESAN ALMAK
Yaygınlığı % 3-5.8 olan depresyon(Major Depresif Bozukluk) kişinin kendisini, hayatı, etrafını karamsar bakış açısı ile değerlendirdiği, ağır durumlarda ağır, ümitsizlik, intihar fikirleri nedeniyle intiharla sonlanabilen bir hastalıktır. Bayanlarda iki kat daha fazla görülür, % 15 kadarı kronikleşir.
İsmi tahminen en çok duyulan psikiyatrik hastalık; depresyon olmasına karşın, aslında pek çok farklı psikiyatrik hastalık halk ortasında depresyon halinde isimlendirilir, depresyonun da birbirinden çok farklı klinik görünümleri vardır. Bireylerin depresif yakınmaları birbirlerinden faklı olabileceği üzere, tıpkı kişinin farklı hayat periyotlarında geçirdiği depresyon görünümleri de birbirinden farklı olabilir.
Depresyonun uyku ve iştah artışı ile giden, iştahsızlık, kilo kaybı, uykusuzluk, cinsel sıkıntılar ile giden klinik seyri görülebildiği üzere baş ve beden ağrıları, yorgunluk üzere bedensel belirtilerin yüklü olduğu(maskeli depresyon), ağır telaş, çarpıntı, nefes darlığının eşlik ettiği, ya da dalgınlık, unutkanlık, dikkat meseleleri vb klinik belirtilerin ön planda olduğu tipleri de görülebilir. Bunun dışında depresyon sıklıkla diğer psikiyatrik hastalıklarla (örneğin Obsesif Kompulsif Bozukluk(Takıntılı-Zorlantılı Bozukluk), Panik Bozukluk vb) bir ortada görülebilir, Fibromyalji, Kronik hastalıklar, Hipotroidi, D vitamini eksikliği, kansızlık vb hastalıkların bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Bazen teşhis konulmamış bir kanserin belirtileri ile karışabilir ya da bir ilaç kullanımı depresif belirtilere yol açmış olabilir.
Depresyon tanısı konulmadan kimi laboratuvar incelemelerinin(kan hemoglobin, hematokrit, Tiroid hormonu, D vitamini, birtakım minerallerin kan seviyeleri vb) yapılması, eşlik eden öteki tıbbi hastalığının olup olmadığı, hangi ilaçları kullandığı, son vakitlerde çevresel ailevi, mesleksel ya da ferdi gerilim faktörlerinin varlığı üzere pek çok bahis sorgulanmalıdır. Bunun dışında depresyonun şiddeti, intihar riskinin olup olmadığı, tedavide; ilaç, psikoterapi, elektroşok tedavisi üzere ne çeşit tedavilerin, ne şekilde(hastanede yatarak ya da ayaktan takip ile) uygulanacağına dair uygun kararı vermek de gereklidir.
Şayet ayaktan takip ile antidepresan kullanımına karar verilirse hastanın klinik belirtilerine, kullandığı ilaçlara, kilo, yaşına, eşlik eden hastalıklarına, iş makinesi kullanma, öğrenci olma durumuna nazaran o şahsa uygun bir antidepresan seçilmeli, uygun dozda başlanmalı, yan tesirler, tedavi mühleti, tesirinin başlayacağı vakit vb bahislerde hasta bilgilendirilmelidir. Yalnızca hekimin sorgulayıp, tanıyabileceği ilaç kısmını ya da ilaç eklenmesini gerektiren durumlar da olabilir(örneğin manik belirtilerin ortaya çıkması, intihar riskinin artması, ilaç etkileşimi, ilacın karaciğere ya da böbrek işlevlerine olumsuz tesiri ..) Münasebetiyle depresyon ve antidepresan kullanımı; eş dost tavsiyesi, kişinin internetten araştırıp kendi teşhisini koyması, tedavi kararını vermesi ile son derece olumsuz sonuçlanabilecek klinik durumlardır, bu bahiste ferdî ve toplumsal farkındalık sağlanmalıdır.
