Şaşılık, gözlerin paralelliğinin bozulduğu ve farklı istikametlerde olduğu bir göz rahatsızlığıdır. İki gözden biri yahut her ikisi birden içe, dışa, üst yahut aşağı kayabilir. Kayma daimi yahut orta ara ortaya çıkabilir. Şaşılık, bebeklik-çocukluk periyodunda daha sık görülmekle birlikte erişkin yaş kümesinde da görülebilmektedir. Şaşılık görme bozukluklarından, kas anomalilerinden ve kası etkileyen hudut felçlerinden meydana gelebilir.
Gözün hareketini gözün dışına yapışan kaslar sağlar. Her bir beğenilen göz hareketlerini sağlayan 6 adet göz dışı kas bulunmaktadır. Bu göz kaslarının göz hareketlerine tesiri epeyce büyük olup bu kaslarda yaşanabilecek bir sorun şaşılığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Şaşılığın oluşmasında tek bir neden yoktur. En sık sebep göz bozukluğu yani kırma kusurlarıdır. Hamileliğin nasıl geçtiği, doğumun sorunlu olup olmadığı, çocuğun gelişimi, geçirdiği hastalıklar şaşılık için risk faktörü oluşturabilir. Baş travmaları, geçirilmiş kazalar, beyin tümörleri, hidrosefali üzere beyin ve hudut yolları ile ilgili sorunlar, şeker hastalığı hipertansiyon üzere sistemik rahatsızlıklar da etken olabilmektedir. Şaşılık için genetik yatkınlık kelam bahsidir yani ailede gözünde kayma olan varsa ortaya çıkma talihi daha fazladır.
Şaşılığın belirtileri ortasında beğenilen paralelliğin kaybolması, göz ağrısı, baş ağrısı, çift görme, üç boyutlu görmenin kaybolması, baş durumunun olağandan farklı olması sayılabilir. Şaşılık çeşitleri ise genel itibariyle doğuştan ve sonradan şaşılık olarak ayrılmakla birlikte; içe şaşılık, dışa şaşılık, üste şaşılık, aşağıya şaşılık olarak sayılabilir. Ayrıyeten bu klinik tabloların dışında bilinmeyen şaşılık vardır. Kapalı şaşılıkta gözler olağanda paralel olmakla birlikte gözlerden biri kapatıldığında şaşılık ortaya çıkması durumudur. Göz yorgunluğu ve baş ağrısına neden olabilir.
Halk ortasında yalancı şaşılık olarak bilinen durum ise burun kökünün basık olması, yüz asimetrisi, göz kapağı anomalileri nedeni ile gerçek şaşılık olmadığı halde kayma varmış üzere görünmesi durumudur. Yalancı şaşılık teşhisinin göz doktorlarınca şaşılık muayenesi sonrası konulması uygundur.
Normalde her iki göz birebir noktaya bakar ve beyinde birleştirerek üç boyutlu imaj ve derinlik algısı oluşturulur. Şayet küçük bir çocukta şaşılık mevcutsa , beyin kayan gözden gelen manzarayı ihmal eder ve yalnızca olağan, uygun gören gözden gelen manzarayı algılar. Böylelikle çocuk üç boyut hissi ve derinlik algısını kaybetmiş olur. Erişkinde kayma meydana geldiğinde çoklukla çift görme ortaya çıkar, bunun sebebi beyin her iki gözden gelen manzaraları görmeye alışmıştır ve kayan gözden gelen manzarayı ihmal edemez.
Şaşılık tedavisi şaşılığın tipine nazaran değişmekle bir arada günümüzde gözlük, ameliyat ve botoks tedavisi uygulanmaktadır. Birtakım tip şaşılıklarda kapama tedavisi ve/veya gözlük kullanımı ile kayma düzelebilir. Şaşılık hastalarında cerrahi ile kayma düzeltilebilmektedir. Hangi çeşit şaşılıkta hangi tedavi uygulanacağına takip eden göz tabibi karar verir.
Şaşılık yalnızca estetik bir sorun olmayıp, göz tembelliği ve ruhsal meselelere yol açabilir. Şaşılık, hem görüş kalitesini düşüren hem de dış görünüşü olumsuz etkileyen bir durumdur. Tedavi için öncelikli yapılması gereken ayrıntılı bir göz muayenesidir. Bu nedenle ailelerin rutin göz denetimlerinin dışında şaşılık kuşkusu varlığında hastaları vakit kaybetmeden göz tabibine muayene getirmeleri ehemmiyet arz etmektedir.
