Savant sendromu olağan zekanın altında bir kişi muhakkak bir alanda özel bir yetenek gösterdiğinde ortaya çıkar. 1988 tarihli Rain Man (Yağmur Adam) sinemasında Dustin Hoffman’ın canlandırdığı Raymond Babbitt karakteri en bilinen otistik savanttı. Mucize Doktor dizisindeki Ali Vefa da otistik savant. Pekala, Savant sendromu nedir?
SAVANT SENDROMU NEDİR?
Savant sendromu, değerli derecede zihinsel engelli birinin, ortalamanın üzerinde belli yetenekleri gösterdiği bir durumdur. Savantların üstünlük gösterdiği hünerler ekseriyetle hafıza ile ilgilidir. Bu süratli hesaplama, sanatsal yetenek yahut müzikal yeteneği içerebilir. Aslında, 10 otistik bireyden bir adedinin, değişen derecelerde kayda paha yetenekleri vardır, lakin savant sendromu konjenital ya da edinsel olabilir. Birçok savant hüneri doğumda var olan birtakım gelişimsel zahmetlerin üzerine eklenerek çocuklukta ortaya çıkmaktadır. Edinsel savant marifetleri sağlıklı gelişim gösteren bireylerde bebeklik, çocukluk ya da erişkinlikte geçirilen baş travması ya da merkezi hudut sistemi travması sonrası gelişebilir.
Savant sendromlu tüm çocukların yaklaşık yarısı otistiktir. Otizmi olan tüm çocukların yaklaşık yüzde 10’unda savant sendromu vardır. Bu oran 35 üzerinde IQ’lu otizmi olan çocukların yüzde 25’ine yükselir. (Çok sayıda otistik çocuğun IQ’ları daha düşüktür.)
SAVANT SENDROMUNUN NEDENLERİ
Savant sendromunun nedenleri 2004’e kadar bilinmiyordu. Kimi araştırmacılar bunun gen yahut genlerdeki bir değişiklikten kaynaklandığını, kimilerinin bunun sağ hemisferde meydana gelen bu hasarı telafi eden beynin sol yarımküresine bir çeşit ziyan verdiğine inanıyor. Bununla birlikte, sendromun nedenleri açık değildir ve daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
TEDAVİSİ
Savant sendromu bir alanda bir çocuğun kabiliyeti göz önüne alındığında beklenenden yüksek olduğunda teşhis edilir. Savant sendromunun rastgele bir dezavantajının olup olmadığı bilinmemektedir, bu nedenle tedavi edilmesi gerekmez. Ekseriyetle savant sendromuna eşlik eden altta yatan bozuklukların tedavi edilmesi gerekir ve savant sendromlu çocuğun özel yeteneğinden yararlanılmasının çocuğun altta yatan gelişimsel bozuklukların tedavisine yardımcı olabileceğine inanılmaktadır.
Savant sendromlu çocuklar çok özel bir hünere sahiptir. Bu çocuklar, özel ilgi ve yeteneklerin bir formda kullanılmasını sağlayan rastgele bir altta yatan hastalığın tedavisine daha âlâ karşılık verebilir.
OTİZM NEDİR?
Otizm bir ruh hastalığı olmamakla bir arada belirtileri ruh hastalıklarını çağrıştırabilir. Hastalıkları Denetim Etme ve Tedbire Merkezi (Centers for Disease Control Prevention) tarafından açıklanan datalara nazaran, 2006 yılında her 150 çocuktan 1’inde, 2012 yılında her 88 çocuktan 1’inde ve 2014 yılındaki son bilgiye nazaran de, her 68 çocuktan 1’inde otizm görülmektedir.
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
– Göz kontağı kuramama,
– Yaşıtlarıyla arkadaşlık kuramama,
– Başkalarıyla cümbüş, ilgi yahut başarıyı paylaşmaya karşı ilgisizlik,
– Empati eksikliği. Otistikler, oburlarının acı ve ıstırap üzere hislerini anlamada zorluk çekebilirler,
– Konuşmayı öğrenememe yahut konuşmada gecikme. Otistiklerin % 40’ı asla konuşmaz,
– Sohbet etmeye başlamada zorlanma ya da başlamış bir konuşmayı sürdürmede zorlanma,
– Kalıplaşmış yahut daima tekrarlanan konuşma,
– Birebir şeyleri yapmakta ısrar, rutine sıkı bağlılık,
– Duyusal az yahut çok uyarılma,
– Dinleyicilerinin bakış açısını anlamada zorlanma. Örnek vermek gerekirse, karşısındaki kişinin yaptığı espriyi anlamayabilir. Sözleri algılayıp anlar ancak ima edileni anlayamaz.
