Günümüzün yaygın hastalıklarının başında gelen şeker hastalığı (diyabet) sinsi olması ve oluşturduğu komplikasyonlar açısından büyük kıymet arz etmektedir. Hastalığın tam ismi olan Diyabetes Mellitus; Yunancada şekerli idrar manasına gelmektedir. Bu hastalık insülin salgılanmaması yahut yetersiz salgılanması ile oluşur. İnsülin kandaki şekeri dokulara taşıyarak kan şekeri seviyesini düşüren hormondur.
Sağlıklı bireylerde açlık kan glukoz seviyesi 70-100 mg/dL aralığındadır.Diyabet kan şekeri seviyesinin 126 mg/dl üzeri olması ile tanınır. Kan şekeri düzeyinin100-126 mg/dl ortasında olması ise halk ortasında bilinmeyen şeker olarak bilinen bozulmuş açlık glukozudur. Diyabetin organ hasarları (kalp, böbrek, göz, beyin, damarlar) bu evrede başladığından erken teşhis ve tedavi bu etaptan itibaren büyük kıymet taşır.
Çok su içme, çok idrara çıkma, gece idrara çıkmak için uyanma, sık acıkma ve çok yemek yeme, halsizlik, yorgunluk, yemekten sonra uyuklama, sebebi bilinmeyen kilo kaybı, bulanık görme, sık enfeksiyon geçirme, cinsel işlev bozuklukları Ayaklarda uyuşma ve karıncalanma formunda rahatsızlık hissi, yaraların olağandan daha geç güzelleşmesi, ciltte kuruluk ve kaşıntı diyabetin belirtileridir. Ailede diyabet hastalığı olanlar, şişman ve obezler, kronik hastalık hikayesi (hipertansiyon, hiperlipidemi, kalp damar hastalığı vb.) olanlar, iri bebek doğuran anneler, gebelik şekeri saptanan bireyler diyabet açısından risk altındadır ve bu şahıslar rastgele bir şikayeti olmasa da yılda bir kez diyabet açısından tarama yaptırmalıdırlar. Milletlerarası Diyabet Federasyonu’nun sağlamış olduğu istatistiki bilgilere nazaran her 11 yetişkinden biri diyabet hastalığına sahip olmakla birlikte her 6 saniyede 1 birey diyabet kaynaklı problemler nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Şeker hastalığı nedenleri konusunda yapılan birçok araştırmanın sonucunda, diyabet hastalığında genetik ve çevresel nedenlerin birlikte rol aldığı sonucuna varılmıştır. Temelde Tip 1 Diyabet ve Tip 2 Diyabet olarak iki çeşidi bulunan şeker hastalığında hastalığa neden olan etmenler bu tiplere nazaran farklılık göstermektedir. Tip 1 Diyabet nedenleri ortasında genetik faktörler rol oynamakla birlikte kan şekerinin düzenlenmesinde misyon alan insülin hormonunu üretimi yapan pankreas organına ziyan veren virüsler ve beden savunma sisteminin çalışmasındaki aksaklıklar da hastalığa sebep olan etmenler ortasındadır. Bunun yanı sıra şeker hastalığının daha yaygın görülen tipi olan Tip 2 diyabetin nedenleri ortasında şu halde belirtilebilir: Obezite (aşırı kilo), ebeveynlerde diyabet hikayesinin bulunması, hareketsiz hayat biçimi, gerilim.
Tedavinin en kıymetli basamağı hayat üslubu değişiklikleri ve sağlıklı beslenmedir. Kalori alımının kısıtlanması ve günlük aktivite artışı (asansör yerine merdiven kullanılması, otobüsten bir iki durak evvel inmek, uygun durumlarda market alışverişine yürüyerek gitmek, nizamlı spor yapmak vb.) bunlara örnek verilebilir. Diyet, idman ve ilaç tedavisi de herbiri diyabet tedavisinde çok değerli birer basamaktır.
Diyabette ilaç tedavisi, hastalığın tipine nazaran farklılık gösterir. Tip 1 diyabette insülin tedavisi ile birlikte tıbbi beslenme tedavisi titizlikle uygulanmalıdır. Hastanın diyeti doktor tarafından önerilen insülin dozu ve planına nazaran diyetisyen tarafından planlanır. Besinlerin içerdiği karbonhidrat ölçüsüne nazaran insülin dozunun ayarlanabildiği karbonhidrat sayımı uygulaması ile birlikte Tip 1 diyabetli bireylerin hayatı epeyce kolaylaştırılabilmektedir. Tip 2 diyabetli bireylerde ise tedavi beslenme sisteminin sağlanmasının yanı sıra çoklukla hücrelerin insülin hormonuna hassaslığını artırmaya yahut direkt insülin hormonu salınımını artırmaya yönelik oral antidiyabetik ilaçların kullanılmasını içerir. Ayrıyeten insülin tedavisi tekrar Tip 2 diyabetli hastalarda kullanılabilen değerli bir tedavi seçeneğidir.
Diyabetten korunmak için kolay şekerlerden kaçınmalı, uygun ölçüde zerzevat ve meyve tüketilmeli, beyaz ekmek yerine esmer ekmek kullanılıp tüketimi sonlandırılmalıdır. Sigara kesinlikle bırakılmalı, tertipli idman yapılmalı, fazla kilo olması durumunda kilo verilmelidir.
