Şeker hastalığı tıbbi ismi ile diyabet hastalığı yüksek kan şekeri ile seyreden ve bedende çeşitli organlara ziyan veren kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Kent usulü hareketsiz hayat şeklinin yaygınlaşması ve hazır besinlerin giderek daha fazla oranda tüketilmesi sonucunda Dünya’da son 10 yılda %100 artmıştır. İsmi sempatik üzere görünse de hastalığın tehlikeleri hayli korkutucu boyutta. Dünya’da her 6 saniyede bir kişi şeker hastalığından ötürü hayatını kaybediyor. Türkiye’de ise yaklaşık 7 milyon şeker hastası var ve bu sayı giderek artıyor. Enteresan olarak hastaların yarısı şeker hastası olduğunun farkında değil.
Hastalık nasıl gelişir?
Kan şekerini düşürmekle vazifeli olan pankreas bezinden salgılanan insülin hormonudur. İşte bu hormonun yeteri kadar salgılanmadığı durumda Tip 1 diyabet, yeteri kadar salgılandığı, hatta fazla salgılandığı fakat dokularda kan şekerini düşürücü tesir gösteremediği durumlarda da tip 2 diyabet gelişmektedir. Tip 1 diyabet genç yaşlarda görülürken tip 2 diyabet daha ileri yaşlarda görülmektedir.
Belirtileri nelerdir?
Diyabet hastalığı Hipokrat periyodundan beri bilinmektedir. Eski doktorlar bu hastaların çok su içip, çok idrara çıktıklarını gözlemlemiş ve idrarlarının şekerli olduğunu fark etmişlerdir. Ortadan geçen yüzlerce yıldan sonra, bu bulguların yüksek kan şekerinin neden olduğu böbrek hasarına neden olan durumlar olduğu anlaşılmıştır. Öteki bulgular ortasında çok açlık, açıklanamayan kilo kaybı, yorgunluk, sonluluk, bulanık görme, yavaş güzelleşen yahut güzelleşmeyen yaralar, sık görülen enfeksiyonlar vardır.
Şeker hastalığı hangi organlara ziyan verir?
Temel olarak damar hasarına yol açtığından aslında az çok her organ diyabet hastalığından etkilenir. En çok etkilenen organlar göz, böbrek ve kalptir. Gözlerde retina hasarı görme bozukluklarına yol açabilir, böbreklerde protein kaçağı ila başlayan süreç böbrek yetmezliğine kadar gidebilir, kalp damarlarında tıkanıklıklar görülebilir, bilhassa ayaklarda güzelleşmeyen yaralar görülebilir. Ayrıyeten cinsel işlevlerde bozulma da görülebilir.
Şeker hastalığı nasıl önlenir?
Tip 1 diyabet hastalığını önlemenin maalesef bir yolu yoktur. Tip 2 diyabette ise hastalık ortaya çıkmadan evvel prediyabet denilen insülin direncinin ön planda olduğu bir evre vardır. Bu evrede beden olağandan fazla insülin salgılayarak kan şekerini istikrarda fiyat. Bu evrede beslenme alışkanlığını değiştirmek, antrenman yapmak ve fazla kilolar varsa kilo vermek tip 2 diyabetin gelişmesini engelleyebilir yahut geciktirebilir. Bu evrede bir ekip ilaçlar da kullanılabilir. İnsulin direnci hastalarında diyet yapmak maalesef epey zordur. Yüksek insülin düzeyine bağlı olarak olağandan fazla acıkma görülür ve metabolizma depolamaya eğilimlidir.
Şeker hastalığının tedavisi
Tip 1 diyabette insülin tedavisi uygulanabilir.
Pankreas nakli üzerinde çalışmalar devam etse de verici bulmak en büyük sorunu oluşturmaktadır.
Tip 2 diyabet yeni teşhis aldığında ilaç tedavileri ve ömür biçimi değişiklikleri birinci tedavi yaklaşımıdır. Diyabete yönelik beslenmenin düzenlenmesi ve ilaçlar ve gerektiğinde insülinler ile kan şekerinin düzelmesi hedeflenir. Bu tedavi yaklaşımının başarılı olduğu hastalarda hastalığın organlara ziyan vermesinin önüne geçilebilir. Ne var ki bu tedavi yaklaşımı, yüksek seviyede hasta ahengi gerektirmesi nedeniyle birçok hastada başarılı olmamaktadır. Kan şekerini düşürmeye yönelik verilen ilaçlar genelde hastanın çok acıkmasına neden olmakta, bunun sonucu olarak hastalar diyete uymakta zorluk çekmekte ve kilo almaktadırlar. Kilo alınca ilaçların dozu yetersiz gelip ilaç dozu arttırılmaktadır.
Metabolik Cerrahi nedir, kimlere uygulanır?
Metabolik sendrom içinde tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, kolesterol sorunları, karaciğer yağlanması, kalp damar tıkanıklıkları üzere hastalıkları barındıran bir durumdur. Metabolik sendromlu hastalara yönelik olarak uygulanan ameliyatlara metabolik cerrahi ismi verilir. Bu ameliyatların ortak noktası mide küçültülür ve bu küçültülmüş olan mideye ince bağırsaklar bağlanır. Metabolik cerrahi sonrası ince bağırsaklardan, bedenin insülinini kuvvetlendiren birkaç çeşit hormon salgılanır. Böylece hastanın hem kilo vermesi, hem de kan şekerini daha aktif olarak denetim etmesi sağlanır. İlaçlara ahenk sağlayamayan, diyete ahenk sağlamakta zorluk çeken, ilaçlara karşın kan şekeri denetimsiz olan hastalarda diyabetin organlara hasar vermesini engelleyecek tedavi, cerrahi tedavi olabilir.
