Ses kalitesindeki tüm değişimler genel olarak ses kısıklığı olarak tanımlanır. Buna ince, kaba, çatallı, yorulan, hiç çıkmayan seslerin tamamı dahildir. Ses, temel olarak gırtlakta (voice box= ses kutusu), ses telleri tarafından oluşturulur ve gırtlak, yutak, ağız ve burundaki dokular (sinüsler, burun etleri) ile ses şekillendirilir. Bu nedenle üst teneffüs yolarını etkileyen durumlar ses kalitesini değiştirebilir.
Sesi oluşturan sistem aslında hayli kolaydır. Ses telleri açıldıkları vakit nefes alırız, kapandıkları vakit ise akciğerlerden gelen hava, iki ses telinin ortasından geçerken vibrasyon oluşturur. Ses telleri ortasındaki bu vibrasyon, sesin oluşmasını sağlar.
Ses kısıklığı bir hastalık değil bir yahut birkaç hastalığın semptomu, ortaya çıkış biçimidir. Kolay bir soğuk algınlığı ses kısıklığına neden olabileceği üzere, ses teli kanseri de ses kısıklığına neden olmaktadır. Ses kısıklığının sebepleri; üst teneffüs yolu enfeksiyonundan, ses kutusunun içindeki ve ses kutusuna komşu kasların uzun periyodik yanlış kullanımı sonrasında oluşan akut ve kronik patolojilere, ses teli üzerindeki yahut ses teline komşu âlâ yahut berbat huylu lezyonlara, ses teli sonuna bası yapan tümörlere ve ses teli felcine, hipotiroidi üzere hormonal değişikliklere kadar uzanan geniş bir yelpazede bulunur.
Mide içindeki asitli sıvının yemek borusundan gırtlak düzeyine yükselerek ses tellerini tahriş etmesi (farengolarengeal reflü) de ses kısıklığının bir diğer nedenidir. Bu durumda ses kısıklığı ile birlikte boğazda takılma, yabancı unsur varmış hissi ve boğaz temizleme alışkanlığı da sık görülür.
Sigara, gırtlak kanserleri ve yutak kanserlerinin gelişmesinde kıymetli bir risk faktörü olduğundan düzelmeyen ses kısıklığı olan ve sigara içen şahısların bir uzmana muayene olmaları gerekir.
Poliklinik kaidelerinde fleksibl (bükülebilen) yahut rijit endoskoplarla ses tellerini görmek mümkündür. Ses kutusunu ve ses tellerini görmek uzman için tanıya çok yaklaştırıcı, birden fazla vakit da teşhis koydurucudur.
2-3 haftadan uzun süren ses kısıklığı olması durumunda, en kısa vakitte uzmana başvurulması gerekir. Ses sıhhati için yapılması gerekenler:
- Sigara içiyorsanız bırakın
- Sigara dumanı bulunan ortamlardan kaçının
- Kafein (kahve, kolalı meşrubatlar) ve alkol kullanımından kaçının
- Bol su için
- Bol baharatlı ve kızartılmış besinlerden kaçının
- Sesinizi uzun müddet ve yüksek şiddette kullanmayın, sesinizi dinlendirin
- Bulunduğunuz ortamın havasını nemlendirin
