Şiddet “kişinin kendisi ya da farklı kişi ve kümelerle uyuşmazlığa düştüğünde sorun çözme, inandırma, uzlaştırma üzere formüllere başvurmak yerine; yaralama, mevt, ruhsal ziyan ile sonuçlanabilen, kasıtlı güç kullanımına dayalı davranışlara başvurması” olarak tanımlanmaktadır.
Şiddeti tanımlamak, şiddeti anlamak için kâfi değildir. Psikolojide ve sosyolojide hiçbir şeyi tam olarak anlamak ve bu budur deyip “o”na noktayı koymak mümkün değildir. Temel bilimlerde olduğu üzere, bir durumu neden ve sonuç ilgileri içinde test etmek ve “bu durum, bu şartlarda her vakit böyledir” demek, toplumsal bilimler için geçerli değildir. Bu metin sona erdiğinde de şiddete dair söylenecekler bitmiş olmayacaktır.
Şiddet hayatın her alanında varlığını sürdürmektedir: konutta, okulda, işte, sokakta… İnsanlık var olduğu sürece, şiddetsiz bir hayat pek mümkün görünmüyor. Şiddetin çok daha az olduğu bir dünya ise birçok insanın hayali. “İnsanlar niye katil oluyor, insanların katil olması engellenebilir mi?” soruları yerine “cezalar artsın” ve “idam cezası geri gelsin” tartışmaları şiddet, cinayet, tecavüz vb. olaylar yaşandıkça tekrar tekrar gündeme geliyor. Her şeyden evvel bir şiddeti öbür bir şiddetin ortadan kaldıramayacağı gerçeğini tekrar tekrar hatırlatmak gerekmektedir. İdam cezası varken de, kalktığında da ve hala uygulanan ülkelerde de cinayet ve tecavüzler devam etmektedir. Bu bağlamda yaşanan her olayda “idam cezasının geri getirilmesi” isteğinin bir manası olmadığı artık aşikârdır. İdam cezası istemek; kınanan vahşetin yasal olarak uygulanması davetidir ama bu cezanın geri dönüşü olmayan, yanılgı kaldıramayacak ve insanlık dışı bir ceza olduğu unutulmamalıdır. Bir insanı katil yapan nedenleri araştıran farklı birçok araştırma bulunmaktadır. Bu araştırmaların hiçbiri idam dehşetinin onları katil olmaktan vazgeçirdiğini göstermemektedir. Şiddet riski olanları evvelden tespit edebilmek, önlemler almaya çalışmak bir oranda insanları koruyabilmektedir.
Peki, şiddeti azaltmak, onu bir kıymet olmaktan çıkarmak için ne yapılmalı? Elbette evvel insanı anlamak gerekmektedir. İnsan; ele avuca sığmayan, ne vakit ne yapacağı tam olarak kestirilemeyen, ruhsal tarafı kadar toplumsal tarafı de olan bir varlıktır.
İnsanlar Neden Şiddete Meyilli?
Kişilerin şiddete meyilli olmasında; kültürel yaşantısından, eğitim seviyesine, aile yaşantısından yaşadığı çoğrafik yapıya kadar her şey tesirlidir. Çocukluk devrinde yaşadığı travmalardan, toplumsal etrafına kadar yaşanan her şey kişinin şiddete meyilli olmasına yer hazırlayabilir. Sağlıklı bir çocukluk periyodu yaşamayan bireyler yetişkinlikte üstesinden gelemediği durumları bastırmak için şiddete başvurabilir. Ailesinde şiddet olgusu yaygın olan bir kişinin, çocukluk periyodunda yaşadığı şiddet, istismar ve ihmal; öfkenin ve şiddetin ortaya çıkmasını tetikleyebilmektedir. Bunu önlemek için temel değişikliklere gereksinimimiz vardır. Eğitim bunların başında gelmektedir. Evvel ailede başlayan bu eğitime okulda devam edilmelidir. Geleceğimiz olacak çocuklarımızın kendini tabir edebileceği ortamlar oluşturmalı, söz yeteneğini güçlendirmek ve geliştirmek adına iletişim dersi ismi altında bu bahis hakkında bilgi verilmelidir. Kendini pahalı hissetmesini sağlamak, niyetlerinin değerli olduğunu hissettirmek çocuğa, özgüveni açısından fayda sağlayacaktır. Bu bağlamda şiddet olgusunun sebepleri öğrenilmiş olursa tahlil için ilerlemeler kaydetmek daha kolay olacaktır. Bilmeliyiz ki; çocukluk periyodu, yetişkinlik ve sağlıklı bir karakter için değerlidir.
Unutulmamalıdır ki; herkesin içinde antisosyal dürtüler (kendimize ilişkin olmayan bir şeyleri almaya çalışmak, birilerinin kötülüğünü istemek, diğerlerinden yararlanmak vb. herkesin aklından geçer) bulunmaktadır ama kimi beşerler bu antisosyal dürtüleri ileri derecede taşır ve bu antisosyal dürtüleri dışa vuran davranışlar stantlar. Araştırmalar ağır antisosyal davranışların daha çok erkeklerde ortaya çıktığını göstermektedir. Bunun yanı sıra ebeveynlerin antisosyal olması büyük risklerden biri olarak bulunmuş ama eğitimin bu riski azaltabileceği de görülmüştür.
Şiddete meyilli şahısların ruhsal takviye almaları hayli değerlidir. Bir bireyin kendinin farkında olması tahlil için gerekli adımları atacağı manasına gelmektedir.
Bu süreci toparlamak gerekirse; şiddet, bireyin zayıflığı karşısında ve bu zayıflığı hissettiği tüm durumlarda, yaşadığı yetersizlik hisleriyle baş edememe ve bu durumu kabullenememenin bir sonucu olarak, zayıf olan benliğine karşı geliştirdiği bir reddetme yansısıdır. Bir öbür deyişle, bireyin kendi olmamışlığını, kendi olmayı başarmışlarla her karşılaştığında fark etmesinin sonucu olarak gösterdiği ağır reddedici reaksiyondur.
Bu kuramsal bilgiler ve gündelik yaşama ait çıkarımlar, bir toplumun eğitim sistemine, eğitimcilerine, görsel ve işitsel bağlantı araçlarına yansıtılabilirse, şiddetin toplumsal bir tehdit oluşturmaktan çıkacağına inanılmaktadır.
