Beynin kimyasal yapısında meydana gelen bozukluklar, genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülen şizofreni nedir? Belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilinmesi gerekenler haberimizde…
ŞİZOFRENİ NEDİR?
Şizofreni; kişinin kanısını, hareketlerini, gerçeği algılamasını çarpıtan ve kişinin alakalarını bozan, önemli beyinsel rahatsızlıktır.
ŞİZOFRENİ BELİRTİLERİ
Hastalığın başlangıç periyodunda belirtiler hastanın gerçek ve gerçek dışı tecrübeleri ayırt edemediği kısımlarla karakterize edilebilir. Rastgele bir hastalıkta olduğu üzere, semptomların şiddeti, mühleti ve sıklığı değişebilir; bununla birlikte, şizofreni hastalarında şiddetli psikotik belirtilerin görülme sıklığı hastanın hayatı boyunca azalma eğilimindedir.
Reçeteli ilaçları almamak, alkol yahut uyuşturucu kullanmak ve gerilimli durumlar semptomları artırma eğilimindedir. Şizofrenide “pozitif” âlâ manasında kullanılmaz, yalnızca şizofreni rahatsızlığı olmayan insanlarda görülmeyen bariz belirtiler manasında kullanılır. Bu belirtilere bazen psikotik semptomlar da denir.
Bunlar;
Delüzyonlar: Gerçeğe dayanmayan, gerçeğe dayalı bilgilerle izah edilse bile kişinin vazgeçmeyi kabul etmediği garip inançlardır. Örneğin kişi oburlarının kanılarını duyabildiğini, kendisinin İlah yahut şeytan olduğunu yahut oburlarının başına fikirler yerleştirdiğine inanabilir.
Halüsinasyonlar: Gerçekte olmayan şeyleri görmek, sesler duymak, garip kokular duymak, ağızda “tuhaf” tat hissi ve vücuduna dokunan olmasa da temas hissi üzere gerçek dışı şeyler algılanır. Şizofreni hastalarında en yaygın olanı sesler duymaktır. Sesler kişinin davranışları hakkında yorumlar yapabilir, kişiyi taciz edebilir yahut buyruklar verebilir.
Dezorganize belirtiler: Bu semptomlar kişinin net olarak düşünme ve hakikat tepki verme hünerinin olmamasını kapsar.
Dezorganize belirtilerinden kimileri:
– Kişinin irtibat kurmasını ve konuşmaya katılmasını zorlaştıran anlamsız sözler kullanması ve hiçbir manası olmayan cümleler kurması
– Acilen bir kanıdan başkasına geçmek
– Yavaş hareket etmek
– Karar verme yetisinden mahrum olmak
– Çok lakin anlamsız şeyler yazmak
– Kimi şeyleri unutmak yahut kaybetmek
– Daireler çizerek yürümek üzere tekrarlanan hareketler
– Günlük manzara, ses ve hislerden mana çıkarmada sorun yaşama
Negatif belirtiler: Negatif sözü şizofreni hastalarındaki makul olağan davranışların eksikliğini yansıtır.
Negatif semptomlar:
– His ve his sözü eksikliği yahut duruma uymayan hisler, niyetler ve ruh hali (örneğin; bir latifeye gülmek yerine ağlamak)
– Aileden, arkadaşlardan ve toplumsal aktivitelerden uzaklaşma
– Düşük enerji
– Motivasyon eksikliği
– Ömürden zevk almama ve yaşama karşı ilgi eksikliği
– Paklık alışkanlıklarının makus olması
– Okulda, işte ve başka aktivitelerde problemler
– Dengesizlik (çok keyifli yahut çok üzgün olmak yahut ruh hali oynamaları)
– Katatoni (çok uzun bir mühlet kişinin tıpkı konumda hareketsiz kalması
Semptomlar ekseriyetle birinci yetişkinlikte görülür. Erkekler çoklukla ergenlikte yahut 20’li yaşların başlarında semptomlar yaşarlar ve bayanlar ekseriyetle 20’li yaşlarında ve 30’lu yaşlarında belirtiler gösterir. Sıkıntılı bağlar, zayıf okul performansı ve azaltılmış motivasyon da dahil olmak üzere daha ince işaretler daha erken ortaya çıkabilir
ŞİZOFRENİ TEDAVİSİ
Tedavi, şizofreni hastalarının birçoklarının son derece üretken ve yararlı bir hayat sürmelerine yardımcı olabilir. Öteki kronik hastalıklarda olduğu üzere, birtakım hastalar son derece uygun performans gösterirken, öbürleri semptomatik olmaya devam eder ve takviye ve yardıma muhtaçlık duyar.
Şizofreni semptomları denetim edildikten sonra, insanların hastalığı yönetmesine ve ömürlerini iyileştirmesine yardımcı olmak için çeşitli tedavi çeşitleri devam edebilir. Terapi ve dayanak, insanların toplumsal maharetleri öğrenmelerine, gerilimle başa çıkmalarına, nüksün erken ikaz işaretlerini belirlemelerine ve remisyon müddetlerini uzatmasına yardımcı olabilir. Şizofreni tipik olarak erken yetişkinlikte grev yaptığı için, bozukluğu olan bireyler ekseriyetle hayat idaresi marifetlerini geliştirmeye, mesleksel yahut eğitimsel eğitimi tamamlamaya ve bir işe sahip olmaya yardımcı olmak için rehabilitasyondan yararlanırlar. Örneğin, desteklenen istihdam programlarının şizofreni hastalarının kendi kendine yeterlilik kazanmalarına yardımcı olduğu bulunmuştur.
