Skolyoz eğri sırt demektir ve omurganın yana gerçek eğriliğinin olduğu bir kas iskelet sistemi hastalığıdır.Bazı şahıslarda tedavi edilemsi gerekirken, birtakım bireylerde ise bellrli aralıklarla doktor ziyareti gerektirir
Skolyoz kimlerde görülür?
Skolyoz her yaşta görülebilir, lakin bu broşür çocuk ve ergenlik periyoduna daha çok odaklanmıştır. Her 1000 çocuktan 3 ila 5 inde , tedavi gerektirecek kadar omurga eğriliği bulunmaktadır. Çocukluk çağında görülen sırt eğriliklerin %80’inde kesin bir neden gösterilemez. İdyopatik (nedeni bilinmeyen) skolyoz olarak isimlendirilen bu tip 10 yaşından sonra ortaya çıkar. Nadiren 10 yaşın altında görülür.Bu tip kız çocuklarında daha sıktır. İdyopatik (nedeni bilinmeyen) skolyoz olarak isimlendirilen bu cins eğriliklerde genetik faktörlerin sorumluluğu bilinse de çok güçlü bir genetik geçiş gösterilememiştir ve hasta çocuk ekseriyetle ailede skolyozu teşhis edilen birinci bireydir.
Skolyozun nedenleri nelerdir?
Hastaların %80-85 inde nedeni bilinmemektedir ve idiopaitk skolyoz diye isimlendirilir.Bir kişinin idiyopatik skolyozu olduğu sonucuna varmadan evvel, yaralanma yahut enfeksiyon üzere başka muhtemel nedenler araştırılmalıdır. Omurga eğriliklerinin nedenleri yapısal olmayanlar ve yapısal olanlar olarak sınıflandırılır.
1-Yapısal olmayan işlevsel eğrilikler: Yapısal olarak omurga olağandır, altta yatan bir neden olabilir. Bunlar ortasında bacak uzunlukları ortasında 2 cm den daha fazla fark olması, kas spazmı yahut inflamatuar nedenler olabilir.
2-Yapısal nedenler: Omurgada yapısal olarak açılanma vardır..Bazen bu bir sendromun kesimi olabilir. Örneğin Marfan Sendromu, herediter bağ doku hastalığı üzere..
Diğer durum, kendi başına olmasıdır.Yapısal skolyoz aşağıdaki hastalıkların sonucunda görülebilir;
Nöromusküler h47astalıklar (Serebral palsi, poliomiyelit, muskuler distrofi )
Doğumsal defektler (Yarım vertebra,Birleşik vertebra,yapışık kaburga vb )
Yaralanmalar
Enfeksiyonlar
Tümörler ( nörofibromatiozis ..)
Metabolik hastaıkalar
Bağ doku hastalıukları
Romatizmal hastalıklar
Bilinmeyen nedenler( idiopatik skolyoz)
Skolyoz nasıl teşhis edilir?
Skolyoz tanısı radyolojik olarak omurganın grafi ile incelenmesi sonrası doğrulanır. Tüm omurganın ayakta düz grafisi alınır ve eğrilik olup olmadığı ve varsa yeri ile derecesi belirlenir. Eğriliğin omurgadaki zirve (apex) noktasının (torakal,toraklomber yahut lomber ), ve biçiminin (S yahut C) belirlenmesi ;en düzgün tedaviye nasıl karar verileceğine yardımcı olur.
Bazen skolyoz nedeni omurlardaki sayısal eksiklikler yahut kemiksel sorunlara bağlı oluşabilir.Yara bu nedenle omurga sinemalarının husus uzmanı tabip tarafından detaylı olarak incelenmesi gereklidir. Kuşkulu durumlarda omurganın daha ileri incelemesi yapılır ve Manyetik rezonans görüntüleme ile tüm yapılar detaylı incelenir.
Skolyoz tanısı sonrası belirlenen açı (COBB AÇISI) takipte değerlidir ve tedavi sonuçları da bu açının değişikliklerine nazaran kıymetlendirilir.
Tedavi yöntemleri nelerdir?
Doktorlar hastanın yaşı, daha ne kadar uzayacağı, eğriliğin derecesi, skolyozun tipini baz alarak en uygun tedaviyi planlarlar.
Gözlem:25 derecenin altındaki eğriliklerde hasta 4 6 ay aralıklarla izlenir. Rastgele bir teşebbüs (korse tedavisi ya da cerrahi) yapılmaz.
Korse kullanımı: Skolyozlu kişinin tedavisinde; orta derecede eğriliği olan ( 20-40 derece), şimdi iskelet gelişiminin tamamlanmadığı, eğrilik açısı artmakta olan hastalarda korse tedavisi uygulanmaktadır
Eğer büyüme potansiyeli 2 yıl daha varsa ve kız çocuğu için birinci adet periyodunu yaşamamışsa korse kullanımı önerilmektedir.
Erişkin bireylerde yahut büyümesi, kemik gelişimi tamamlanmış 17 yaş üstü hastalarda korse tedavisi faal bulunmamaktadır.Korse kullanımı kişinin eğriliğine özel programlanmış idmanlarla daha aktif sonuç vermektedir.Korsenin yararlı olması için, kişinin özel duruma bağlı olmakla birlikte çoklukla günde en az 20, mümkünse 22 saat takılması önerilmektedir
Cerrahi: Büyüme çağındaki bir çocukta sırttaki eğrilik 40 derecenin üzerine çıkmışsa, beldeki eğrilik 35 derecenin üzerine çıkmışsa bu çocuklarda kesinlikle ameliyat önerilir.
Skolyozu tedavi etmenin öteki yolları var mı? Bazen skolyoz öbür tekniklerle tedavi edilmeye çalışılır. Karyopraktör, elektrik stimulasyonu, besin destekleri ve düzeltici antrenmanlar bunlardan bazılarıdır.Ancak yapılan çalışmalar bu tedavilerin eğrilerin berbatlaşmasını önlediği gösterilememiştir. Skolyoz düzeltici cerrahide çeşitli teknikler bulunmaktadır. Ana cerrahi prosedür eğrinin düzeltilmesi,stabilizasyonu ve füzyonudur. Füzyon iki ve daha fazla vertebranın birleştirilmesidir.Cerrahlar ameliyattan sonra omurgayı sabit tutmak için farklı implantlar seçebilirler. (İmplantlar, omurgayı sabit tutmak için ameliyattan sonra hastada kalan cihazlardır). Skolyozda etkilenen omurga kısımlarını normalize etmek, kısalan ve zayıf kalan kas kümelerini rotasyonel teneffüs tekniği ile birlite teneffüs kapasitesini de koruyarak aktive etmek maksadıyla idman yapılmalıdır. Skolyoz ileri açılarda omurganın hareketlerini sonlar. Kişinin bel ve kalça hareketleri olağandan daha azdır ve esnekliğini kaybeder, bu durum tıpkı vakitte duruş bozukluğuna da sebep olur. Skolyozda delil seviyesi en yüksek tedavi formüllerinden biri Schroth olarak bilinen şahsa ve eğriliğe özel programlanan egzersizlerdir. Schroth Yolunun temel taşı kendisi de skolyoz hastası olan Katharina Schroth’un kendi deformitesini tedavi etmeye başlamasıyla atılmıştır.Daha sonrasında Fizyoterapist kızı Christa Schroth ile birlikte özel skolyoz idman programları geliştirmiş ve bunu hastalar üzerinde uygulamaya başlamıştır. Skolyoz egzersizlerindeki en değerli nokta, skolyozlu her bireyi başka farklı ve ayrıntılı kıymetlendirilmesi, etkilenen beden segmentlerini ve omurga hareketlerini tahlil edilmesi, eğriliğin yerinin ve açısının belirlenmesi ve buna uygun idman programının düzenlenmesidir.Çünkü skolyoz her beşerde farklı etkilenimler oluşturur. Öte yandan skolyozda yüzme,pilates,yoga sporlarının olumlu tesiri belirtilmekle birlikte bu hususta kâfi bilimsel ispat yoktur. Skolyozlu bireyin yaşı, eğriliğinin tipi, yeri ve derecesine bağlı olmakla birlikte omurga hareketliliğini artırmak ve korumak maksadıyla sportif hareketler desteklenmektedir. Bazı çocuklar ana rahminde omurga yanlışlı geliştiği için eğri bir sırtla doğarlar. Kas yahut hudutları hasta çocuklarda omurga doğumda olağanken vakitle eğilir. Kimi kemik gelişim bozuklukları, romatizmal hastalıklar, enfeksiyon yahut tümörler sırtın eğrilmesine neden olabilir. Yaşlılarda kireçlenme omurga dizilimini bozarak hem kamburluğa hem de skolyoza neden olabilir. . Yaygın inanışın bilakis, çocuğun oturma ve yatış hali, omuzda ağır çanta taşınması vb. faktörlerin eğrilik gelişiminde muhakkak bir rolü yoktur. İdyopatik skolyoz esasen kozmetik bir problemdir. Lakin ihmal edilmiş ve çok ileri seviyeye ulaşmış eğriliklerde akciğer, kalp problemleri ortaya çıkabilir, orta yaşlarda önemli sırt ve bel ağrıları hayatı güçleştirebilir. TEDAVİ Skolyozlu kişinin tedavisinde orta derecede eğriliği olan ( 20-40 derece), şimdi iskelet gelişiminin tamamlanmadığı, eğrilik açısı artmakta olan hastalarda korse tedavisi uygulanmaktadır. CERRAHİ TEDAVİ Ergenlik öncesi devirde fark edilebilir seviyelere ulaşan idyopatik skolyozların büyük çoğunluğunda korse tedavisi eğrilik artışını engelleyebilir. Hastanın yaşına, büyüme evresine, eğriliğin derecesi, yeri ve tipine nazaran farklı cerrahi teknikler kullanılmaktadır. Büyümesini tamamlamış çocukların estetik sorun yaratmayan eğriliklerini ameliyat etmek gerekmez. Lakin çocuğu ve ailesini mutsuz edecek boyuta ulaşmış yahut ilerleme riski taşıyan eğrilikleri, cerrahinin muhtemel risklerini düşünerek tedavisiz bırakmak da kabul edilebilir bir davranış değildir. Tedavi kararı çocuk omurga hastalıkları konusunda tecrübeli bir cerraha danışılarak verilmelidir.Eğer hekiminiz operasyon
önerdi ise, hangi prosedür düzgündür?Hangi egzersziler yapılmalı ?
Skolyoz ile ilgili araştırmalar nelerdir ?
