Düzenli kullanım gerektirmeyen ve sırf cinsel ilgi sonrasında kullanılan hap etken unsuru sayesinde yumurtanın döllenmesinin önüne geçiyor. Prof. Dr. Müzeyyen Uyanık sonraki gün hapını anlattı.
Ertesi gün hapı; içeriğinde yüksek oranlarda progesteron hormonu bulunan ve korunmasız cinsel bağlantıdan sonra kullanılarak gebelik oluşumunu en aza indirmeye yardımcı olan bir ilaçtır. Plansız gebeliği engellemede yüksek muvaffakiyet sağlayan sonraki gün hapı eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebilmektedir. Gebeliği önlemek dışında rastgele bir işlevi bulunmayan hapların tertipli doğum denetim formülü olarak kullanılmaması gerekmektedir. Doğum denetim metotlarından biri olan kondomların yırtılması durumunda ya da direkt korunmasız cinsel ilgiye girildiği vakit kullanılmaktadır.
Günümüzde sadece progesteron hormonu içeren sonraki gün haplarının yanı sıra progesteron ve östrojen hormonlarını birlikte içeren ve sadece östrojen hormonu içeren farklı sonraki gün hapları kullanılmaktadır. Sadece progesteron hormonu içeren haplar yumurtlamayı durdurmakta ve gebelik oluşumunu engellemektedir. İki hormonu birlikte içeren haplar hem yumurtlamayı durdurmakta hem de ceninin rahim içine yerleşmesini engellemektedir.
NE VAKİT KULLANILIR?
Ertesi gün haplarının ismi nedeniyle korunmasız cinsel ilgiden sonraki gün alınması gerektiği algısı oluşmaktadır. Meğer sonraki gün hapları cinsel ilgiden çabucak sonra alındığında tesiri çok daha fazla olmaktadır. Genel olarak cinsel münasebetten sonraki 72 saat içinde alınması gereken haplar bu vaktin akabinde tesir etmemektedir. Birinci 24 saat içinde kullanılan haplar gebelik oluşumuna %90-%98 oranında pürüz olurken birinci 48 saat içinde kullanılan haplarda gebeliğin engellenme ihtimali %75’e düşmektedir. Bu nedenle, cinsel bağdan çabucak sonra kullanıldığı takdirde gebeliğin engellenme mümkünlüğü çok daha fazla olmaktadır.
Ertesi gün hapının kullanımında ise öncelikle kesinlikle prospektüsün okunması gerekmektedir. Bunun en değerli nedeni ilaç markalarına nazaran kullanım formunun de değişmesidir. Kimi sonraki gün hapları tek doz kullanılırken kimilerinin çift doz alınması gerekmektedir. Belirtilen dozdan fazla almak çeşitli sıhhat problemlerine yol açabilirken dozun az olması ise hapın tesir düzeneğini düşürmektedir.
Kullanımla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de sonraki gün hapının nadiren, acil durumlarda kullanılması gerektiğidir. Bir doğum denetim usulü olmayan sonraki gün hapı daima ya da nizamlı kullanılmamalıdır.
YAN TESİRLERİ NELER
Korunmasız cinsel bağlantıda istenmeyen gebeliği önlemede aktif sonuçlar alınmasını sağlayan sonraki gün hapının yüksek dozda ya da belirtilenlerin dışında yanlış kullanımı birtakım sıhhat problemlerine neden olabilmektedir. Yüksek oranda progesteron hormonu içeren ilacı doz aşımıyla kullananlarda bu hormon nedeniyle yan tesirler görülmektedir. Bu yan tesirler birtakım durumlarda tek dozda bile görülebilmektedir.
Ertesi günü hapının en sık görülen yan tesiri adet düzensizliğidir. Bu düzensizlik tek kullanımda bile birkaç ay boyunca sürebilmektedir. Adet düzensizliğinin yanı sıra birçok bayanda mide bulantısı ve kusma da görülmektedir. Bilhassa ilaç alındıktan sonraki birinci birkaç saat içinde kusan bayanların, ilacın tesirini kaybetmesi nedeniyle birebir dozda ilacı tekrar kullanmaları gerekmektedir. Mide bulantısı, kusma ve göğüs hassasiyeti ilacın alınmasının akabinde birkaç gün boyunca kendini gösterebilir.
Ertesi gün hapının tüm yan tesirleri şunlardır:
Adet düzensizliği,
Baş ağrısı ve baş dönmesi,
Yorgunluk ve halsizlik hissi,
Karın bölgesinde şişkinlik,
Karın ağrısı.
Mide bulantısı ve kusma,
Ara kanamalar,
Meme hassasiyeti,
Bazı bayanlarda bu belirtilerin hepsi görülebilirken kimilerinde hiçbiri ortaya çıkmamaktadır. Ayda 1 dozu aşmamak ve nadiren kullanmak sonraki gün hapının yan tesirlerini azaltmakta ve hormon istikrarının bozulmasına mahzur olmaktadır.
KORUMA SAĞLAR MI?
Ertesi gün hapı sırf gebelik oluşumunu önlemek maksadıyla kullanılmakta ve kullanma vaktine nazaran tesirli sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır. Cinsel bağa girdikten sonraki 72 saat içinde kullanılması gereken ilaç ne kadar erken alınırsa o kadar tesirli olmaktadır. Sonraki gün hapı cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı gözetici değildir.
