Doktorum bu yazısında “narsistik kişilik bozukluğunu” mercek altına alıyor.
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR VE TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Narsistik kişilik bozukluğu (NKB) bilinenin bilakis kendini çok sevmekten kaynaklanmaz, tam aksine özgüven eksikliğinin neden olduğu bir durumdur. Ayrıyeten kimi beşerler da kişiliklerinde narsistik özellikler taşıyabilirler, bunu kişilik bozukluğu ile karıştırmamak gerekir.
Narsistik kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çocukluk çağı periyodunda ihmal edilmiş ya da tam karşıtı çok övgü almış bireylerde daha sık rastlanmaktadır. Bu cins kişilik bozukluğu olan beşerler epey manipülatif ve başlangıçta cazibeli tatlı dillidirler. Bilhassa empatisi yüksek olan insanları seçmeleri de bir tesadüf değildir. Kendilerini pohpohlayacak, özgüvenlerini arttıracak insanları seçerler. Karşıdan saygılı cazibeli görünürler lakin yakınlaşma durumlarında gerçek yüzleri ortaya çıkar.
NARSİST BİRİYLE Mİ BİRLİKTEYİM, NASIL ANLARIM?
Çevrelerindeki beşerler sıklıkla, NKB’li şahısları ukala, manipülatif, bencil, buyurgan ve talepkar olarak tanımlar. Kendilerini özel ve herkesten üstün hissettikleri için kurallara uymak istemezler. Bir otobüs ya da banka kuyruğunda beklemek onları sinirlendirebilir. Narsist kişi iş, arkadaşlık, aile ve aşk ilgilerinde, empatiden mahrum bencil ve talepkardır. Her şeyi hak ettiğini ve insanların ona hayran olması gerektiğini düşünür. Bunu yaparken de karşısındaki kişiyi eleştirir, empatiden mahrum olduğu için onun his ve fikirlerini önemsemez. Beşerlerle ya pohpohlanmak ya da onların zayıf taraflarını kullanarak çıkar sağlamak için ilgiye girer.
Hayatın her alanında değerli olmakla birlikte aşk ve evlilik bağlantısında narsistler çok dikkat çeker. Kendilerini özel ve üstün hissettikleri için talepleri hiç bitmez ve karşılarındaki şahsa cehennemi yaşatabilirler. Egolarının pohpohlandığı durumlarda epeyce caziptirler ve hoş konuşarak isteklerini elde edebilirler. Lakin asla tenkide gelemezler ve egoları ziyan gördüğü an çok saldırgan ve kırıcı olabilirler. Narsist biriyle yaşamak çok zedeleyici bir hayat deneyimine dönüşebilir. Karşısındaki kişinin hayranlığının bittiğini anlayan bir narsist çabucak yeni münasebetlere yönelmek ister.
Narsistler düzgün anne baba da olamazlar, empatiden mahrum oldukları için çocuklarıyla samimi ve sevgi dolu bağlar geliştirmeleri çok güçtür. Toplumda %1-3 oranında görülen bu kişilik bozukluğu erkeklerde daha sıktır, olayların %50-75’i erkektir.
Bazı testler, narsist bireylerde görülen belirtilerin hangi seviyede olduğunun tespit edilmesini sağlayabilir. Bu testler şu soruları içerebilir:
• Çıkarların için öbür insanları kullanır mısın?
• Tenkitlere açık mısın?
• Bütün ortamlarda sana ayrıcalık tanınmasını bekler misin?
• Senden daha ayrıcalıklı olan insanları kıskanır mısın?
• Başka insanlardan onları aşağıladığın tarafında reaksiyon alır mısın?
• Her ortamda kuralları belirlemek ister misin?
• Başkalarından üstün olmak ister misin?
• Çok ünlü biri olmayı ister miydin?
3 DAKİKALIK NARSİZM TESTİ
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Narsist kişi kendi üstünlük hissiyle keyifli olduğu için tedavileri de çok güçtür. Zira kendilerinde bir sorun olduğunu kabul etmezler, suçluluk duymazlar. Narsistik kişinin kendine nazaran hiçbir sorunu yoktur, daima eşi, arkadaşları ve öbür beşerler hatalıdır. Bu nedenle terapileri çok güçtür, iş birliği yapmazlar. Lakin kişilik yapıları nedeniyle büyük kayıplara uğradıklarında terapiye gitmeyi kabul edebilirler. Rastgele bir ilaç tedavisi yoktur fakat psikoterapiden yarar görürler.
Elbette narsistik kişilik bozukluğuna sahip biri tedavi edilmelidir, fakat onlarla birlikte yaşayan insanların daha çok takviyeye muhtaçlığı olur. Narsist kişi genelde telaşlı bağlanma problemleri olan şahıslarla birlikte olarak kendi hayatını kolaylaştırır. Kaygılı bağlanma stiline sahip olan şahıslar partnerlerinin onları sevmekten vazgeçeceğinden telaş duyarlar. Terk edilme korkusu hissederler. Bu da bir narsist için çok elverişli ve kullanılabilir bir bağ yaratır. Sonuçta toksik dediğimiz ve her iki tarafı da zehirleyen bir alaka tipi ortaya çıkar ve partnerler bu ilgiden ne kadar ziyan görseler de kopamayabilir.
Genelde bir narsiste eşlik eden, onunla yaşayan kişinin takviye ve terapiye muhtaçlığı olur.
Günümüzde toplumsal medya ve görünür olma telaşları insanları eski alçakgönüllü hallerinden uzaklaştırmış, ayrıyeten mütevazi olmanın paha gördüğü genel kültürel tavır da gittikçe azalmıştır. İrtibatın altın anahtarı olan empatiden uzaklaştıkça bağlar bozulmakta, narsistik kişilik özellikleri daha çok kabul görmektedir. Fakat narsistik kişilik bozukluğu tıbbi bir teşhistir ve bencil davranışlarla karıştırılmaması gerekir.
Dr.Gülsüm UYSAL
