Her 100 şahıstan 2-3’ünde görülen takıntı yani obsesif-kompulsif bozukluk; ekseriyetle ergenlik devrinde ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına rağmen, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil rastgele bir yaşta görülebilir. Erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına rağmen genel olarak bayanlarda daha sık görülmektedir. Pekala, takıntı (obsesif-kompulsif bozukluk) nedir? Belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilinmesi gerekenleri haberimizde sizler için derledik…
TAKINTI (OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)) NEDİR?
Aslında OKB kişinin takıntılı fikirler tarafından kuşatılmasıdır. Takıntı sözü, kuşatmak manasına gelen Latince “obsidere” den gelmektedir. Obsesyonlar, gitmeyen, istenmeyen ve çok zahmete yol açan kanılar, manzaralar yahut fikirlerdir. Kompulsiyon ise obsesyonların neden olduğu ağır külfet ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel hareketlerdir.
Takıntılı fikirlerin günlük ömrümüzü etkileyecek, günlük aktivitelerimizi kısıtlayacak seviyeye gelmesi durumunda buna Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) ismi verilir. OKB hastaları kalıcı ve denetim edilemez fikirler biçiminde istenmeyen saplantılar yaşarlar; halbuki saplantı bazen kalıcı manzaralar, dürtü, kaygı, kaygı yahut kuşku yahut bunların bir kombinasyonu olabilir.
TAKINTI (OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK) BELİRTİLERİ
Obsesyon ve kompulsiyonlar toplumdan topluma, kültürden kültüre değişiklik gösterebilir.
Obsesyonlar için belirtiler şunlardır:
– Pislik yahut mikrop bulaşmasından korkma
– Diğerine ziyan vermekten korkma
– Kusur yapmaktan korkma
– Rezil olmaktan yahut toplumsal açıdan kabul edilemez bir formda davranmaktan korkma
– Günahkar düşünmekten korkma
– Sistem, simetri, kusursuzluk ihtiyacı
– Çok kuşku ve daima teminat ihtiyacı
Kompulsiyonlar için belirtiler ise aşağıdaki üzeredir:
– Tekrar tekrar yıkanma, duş alma yahut ellerini yıkama
– El sıkışma yahut kapı koluna dokunma üzere hareketleri reddetme
– Kilit, ocak üzere şeyleri daima denetim etme
– Rutin işleri yaparken içinden yahut yüksek sesle daima sayı sayma
– Daima bir şeyleri muhakkak bir biçimde düzenleme
– Muhakkak bir sıraya nazaran yemek yeme
– Çoklukla rahatsız edici olan, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen sözlere, imgelere yahut niyetlere takılıp kalma
– Muhakkak sözleri, cümleleri yahut duaları tekrarlama
– İşleri muhakkak bir sayıda yapma ihtiyacı
– Bedelsiz şeyleri toplama yahut biriktirme
TAKINTI (OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK) TEDAVİSİ
OKB ile ilgili saplantılar günlük hayatı zorlaştırıcı olsa bile, birçok insan için inançlı ve tesirli olan çeşitli tedavi seçenekleri vardır. OKB için en tesirli tedaviler Bilişsel Davranış Terapisi (CBT) ve / yahut ilaç tedavisidir.
İlaç tedavisi
Özellikle serotonin sistemi üzerinde tesirli olan ilaçlar OKB tedavisinde epey faydalı olmaktadır. Serotonin Geri Alım Engelleyiciler ismi verilen bu küme ilaçlar OKB tedavisinde yaygın ve başarılı formda kullanılmaktadır.
Tedavinin birinci günlerinde hafif bulantı, baş ağrısı, uyku bozukluğu, midede huzursuzluk üzere süreksiz yan tesirler ile hastaların birçoklarının lisana getirmeye çekindikleri cinsel yan tesirler görülebilir. Fakat bu küme ilaçlar ekseriyetle hastalar tarafından çarçabuk kullanılan ve kullanımları sırasında bir sorun yaşanmayan ilaçlardır.
Etkilerinin görülmesi için iki hafta kadar beklemek gerekir. İlacın tesirli olup olmadığına karar vermek için en az 10 hafta müddet geçmesi beklenmelidir. Tesirli olduğuna karar verilirse tedavinin gerekirse günlük doz arttırılarak en az iki yıl sürdürülmesi gerekir.
Bilişsel-davranışçı tedavi
Obsesif hastalar korku verici niyetler ile bu kanılardan kaçarak ve kaçınarak başa çıkmaya çalışırlar. Ne var ki kanılardan kaçmaya çalıştıkça bu fikirler daha da artmakta ve böylece kısır bir döngü oluşmaktadır. Davranış tedavilerinde gaye hastayı telaş veren ve telaş oluşturduğu için kaçma ve kaçınma davranışlarına neden olan fikirlerle (obsesyonlar) karşı karşıya getirmek ve bu karşılaştırmanın oluşturduğu korkuyu azaltmak için devreye giren tekrarlayıcı davranışları (kompulsiyonlar) engellemektir. Bilişsel ve davranışçı terapiler hem hastalığın tedavisinde hem de özelikle tekrarlamaların önlenmesinde çok kıymetli bir yer tutmakta, tedavide bazen tek başlarına bazen de ilaç tedavileri ile birlikte kullanılabilmektedirler. Bilişsel davranışçı tedavi seçenekler içinde en tesirli ve kıymetli olanıdır.
