Merhaba,
Sizlerle çalışma alanlarımdan biri olan ve çeşitli eğitim kurumlarında gerçekleştirdiğim teknoloji (ekran) bağımlılığı seminerlerini temel alan bir yazı paylaşacağım.
Öncelikle teknolojinin ne olduğundan bahsetmek istiyorum. Teknoloji, günlük kullanımda insan yeteneklerini genişletmek ve insan muhtaçlıklarını karşılamak için kullanılan bilgi olarak isimlendirilebilir. Bu noktada teknoloji için farklı kısımlarında farklı meyveleri olan bir ağaç benzetmesi yapılabilir. Bu ağaç, çeşitli meyveleri ile hayatımızdaki birçok gereksinimi giderir. Neler teknoloji olarak isimlendirilebilir diye baktığımızda birtakım kaynakların takvim ve abaküsün birinci teknolojik eserler olduğunu yazarken kimi kaynakların da ateşi temel aldığını görmekteyiz; lakin sonuç olarak teknoloji o denli bir süreçtir ki yıllar evvel ateşin bulunmasıyla başlayarak dünyanın dışındaki su kaynaklarını araştıracak bir boyuta dönüşmüştür.
Günlük yaşantımızda çok fazla farkında olmasak da aslında teknolojinin bize sunduğu birçok eserle hayatımızı daha kolay devam ettirmekteyiz. Evvelce saatler, günler süren süreçleri şu anda otomatik olarak yapabiliyoruz. Teknolojik eserlerden en göz önünde olanları bilgisayar, cep telefonu, televizyon üzere ekranlar aracılığıyla hayatımıza giren eserlerdir.
Peki, nasıl oluyor da daima insanın faydasına üzere gözüken teknoloji ziyanlı ve bağımlılık yaratan bir hale gelebiliyor?
İşte bu noktada biraz bağımlılığa ve teknoloji bağımlılığı kavramlarına yakından bakmak gerekiyor. Bağımlılık, kişinin obje yahut yaptığı bir aksiyon üzerinde denetimini kaybetmesi ve onsuz bir hayat sürememeye başlamasıdır. Bağımlılık denince akla bağımlılık yapan unsurların kullanımı ve gereksinimi gelmektedir. Aslında bu yaklaşım bir ölçü hakikat olmakla birlikte yanlış bir anlayışın doğmasına sebebiyet verebilir. Zira bağımlılık düzeneği temelde birebir işleyip bağımlılık yaratan eserler çeşitlilik gösterebilir. Daha net açıklayacak olursak, bağımlılık süreçlerinde (bağımlılık yapan kimyasallar hariç) ne kullanıldığından daha çok ne için kullanıldığı daha değerlidir. Yani “Stresimi alıyor.” denilerek kullanılan, başvurulan, ilgilenilen birçok öğe bağımlılık yapabilir ve bunlardan bir tanesi de teknoloji olabilir. Biz teknolojiyi yarar sağlamak, gelişimimizi devam ettirmek, dünya ile irtibatımızı şimdiki tutmak için kullanıyorsak bu anlaşılabilir bir şeydir; fakat üzüldüğümüz vakitlerde ya da duygusal ve ruhsal olarak kendimizi eksik/kötü hissettiğimiz vakitlerde bir çareymişçesine kullanıyorsak teknoloji de öteki bütün eserler üzere bağımlılık yapabilir. Bu süreç ile birlikte teknoloji bağımlılığı için de teknoloji kullanımında bağımlılık özellikleri gösterilmesidir diyebiliriz.
Peki, potansiyel bağımlı adayları kimler olabilir? En çok görülen bağımlı profillerine bakacak olursak karşımıza teknolojiye olduğundan fazla vakit ayıran ve harcadığı vakit kadar ondan faydalanmayan, bu sebeple günlük fonksiyonlarını kaybeden şahıslar çıkıyor. Bahsi geçen şahısların tıpkı vakitte;
Teknolojisiz kaldığında sorun yaşayan,
Teknolojisiz kaldığında bir denetim kaybı yaşayacakmış belirtileri gösteren,
Teknolojik eserler ile ilgilenmediğinde de onları düşünen,
Günlük gelirini ve gereksiniminden fazlasını teknoloji yatırımı olarak kullanan ve bu durumda ömrünü devam ettirmekte maddi zorluk yaşayan,
Mutsuz ve duygusal olarak olumsuz anlarda teknolojiye başvuran,
… bireyler olduğu görülmüştür. (Ögel, 2012)
Yukarıda bahsettiğim konuya ve belirtilere dair zorlandığınız noktalar varsa en yakın ruh sıhhati kuruluşuna gitmeniz bağımlılık süreçlerinin oluşumunun engellenmesi yahut hâlihazırdaki bağımlılık döngüsünün kırılması için kıymetli bir adım olacaktır.
