DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistiksel El Kitabına Göre)
Bu bozukluğa sahip olan bireyler, diğerlerince değerlendirilebilecek olduğu durumlarda besbelli bir tasa ve kaygı hissederler.
Karşılıklı konuşmada zorlanma, yeni beşerlerle karşılaşmaktan kaçma, yemek yerken diğerlerinin onu izlediğini düşünme, oburlarının önünde bir hareketi gerçekleştirmekten korkma ( örneğin, bir sunum yapma), rezil olmaktan korkma, yargılanmaktan korkma kelam mevzusudur.
Bunlar, gerçekçi olmayan varsayımlardan ibarettir.
Olumsuz bir biçimde değerlendirilmekten, küçük düşürülmekten, dışlanmaktan, alaya alınmaktan korkarlar,
Bu üzere ortamlardan kaçınırlar. Yahut ağır bir tasa ile bu duruma katlanırlar.
Kaygılarını ve korku sırasında ortaya çıkan fizyolojik belirtileri diğerlerinin fark etmesinden kaygı ederler.
Kendilerine her şeyi felaketleştirirler.
Sosyal ortamlar, neredeyse her vakit telaş doğurur.
Telefonda konuşurken bile tıpkı ağır hisleri yaşayabilirler.
Kişi kaygısının çok ve anlamsız olduğunu bilir, ama kendine mahzur olamaz.
Korkuları nedeniyle biriyle buluşamaz, davetleri reddederler.
Konuşmalara katılamaz, romantik bağlantılarda birinci adımı atmakta zorlanırlar.
Teklif edemez. Haklarını savunamaz. Toplum içinde spor yapamazlar, utanırlar.
Sokakta yürüyorken, herkes ona bakıyor üzere hissederler.
Asla beğenilmeyecekleri fikrindedirler. Ortak alanda tuvalete girmeye çekinebilirler.
Bu durumlara eşlik eden bedensel yansılar de kelam hususudur.
Farklı derecelerde kalp çarpıntısı, yüzde kızarma, terleme, titreme, seste titreme, kaslarda gerginlik, bayılacak üzere hissetme, konuşurken heyecana bağlı takılmalar, konuşulacak mevzuya odaklanmada zorlanma, mide meseleleri vb. görülebilir.
Altı aydan fazla süren, bariz, ağır seviyede endişeler ve kaçınma davranışları daimdir.
Bu kaygılar, kişinin günlük ömründe besbelli seviyede olumsuz tesirler, mahzurlar ortaya çıkarır.
Tüm bu belirtiler, bir unsur, ilaç yahut öteki bir fizyolojik rahatsızlığa (Parkinson, kekemelik, anoreksiya, biçimsel bozukluk vb.) bağlı ortaya çıkmış olmamalıdır.
Aksi halde toplumsal fobiden bahsedilemez.
Bazen, sırf bir aksiyonu gerçekleştirme sırasında da görülebilir.
İYİLEŞME İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Bu bireyler, aslında ömürlerinde birçok hususta başarılı, mahirdirler.
Fakat, bu potansiyellerinin çok farkında değillerdir ve kendilerine toplumsal ortamlarda daima anlamsız kaygılar yaratırlar.
Buna inanıp, buna nazaran hayatlarını düzenlerler. Yani, daima kaçarlar. İçe kapanık olabilirler.
Sosyal fobi, kişinin ömrünü nitekim zorlaştırır.
İş hayatında, eğitim hayatında, arkadaş münasebetlerinde ve duygusal münasebetlerinde maniler yaratır.
Her çekinilen durum, bir toplumsal fobiyi işaret etmez.
Örneğin, öbür bir ülkeye birinci sefer gittiniz, alışkın olmadığınız bir ortamda var olmak size sıkıntı gelebilir.
Bu, olağan bir durumdur.
Bu nedenle durumlar, detaylı bir halde dikkatlice bir ruh sıhhati uzmanı tarafından ele alınmalıdır.
Terapi takviyesi ile, kişinin kendisi ve etrafı ile ilgili çarpıtılmış fikirleri ortadan kaldırılarak, hazır olduğunda kademeli bir halde toplumsal ortamlara girebilmesi için kişi cesaretlendirilir. Ödevler verilir.
Uzm. Klinik Psikolog Eda Gökduman
