Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) toplumsal medya düzenlemesi için ‘Almanya modeli’ üzerinde durduğu ve bu mevzuda muhalefet ile görüş alışverişine başlamaya hazırlandığı biliniyor.
Hükümetin hazırlıklarını sürdürdüğü modelde, toplumsal medya platformlarının paylaşılan içeriklerden sorumlu tutulmaları, Türkiye’de temsilci bulundurmaları ve sakıncalı görülen içerikleri 24 saat içerisinde platformdan kaldırmaya zorlanmaları öngörülüyor.
Düzenleme taslağı hazırlanırken, Almanya’da 2017’den bu yana yürürlükte olan uygulamaların temel alındığı da söz ediliyor. Pekala Almanya’daki durum ne?
ALMANYA NEDEN TOPLUMSAL MEDYA DÜZENLEMESİNE GİTTİ?
Almanya’nın toplumsal medya alanında düzenlemelere gitmesinin ardında yükselen çok sağcı ve göçmen tersi hareket yatıyor.
Özellikle son yıllarda, çok sağcı kümelerin toplumsal medya üzerinden palavra haberler yaymaları, vefat tehditlerinde bulunmaları, terör taarruzları öncesinde toplumsal medya üzerinden iletiler vermeleri ve bu platformlar üzerinden örgütlenmeleri nedeniyle harekete geçen Merkel hükümeti, yeni düzenlemelerle bunları engellemeyi amaçlıyor.
ALMANYA MODELİNİN AYRINTILARI NELER?
Merkel hükümeti birinci olarak 2017 yılında çıkardığı ve kısa ismi NetzDG olan kanunla, Facebook, Twitter üzere toplumsal medya platformlarını kullanıcıların yayınladıkları içerik konusunda sorumlu hale getirdi.
“Sosyal Ağlarda Maddelerin Uygulanmasının İlerletilmesi Kanunu”, Batılı demokrasilerde, bu alandaki en kapsamlı birinci hukuksal düzenlemelerden biri olarak görülüyor.
Yasa, toplumsal ağlarda nefret söylemi, uydurma haberler, hakaretler, tehditler, insanları suça yahut şiddete teşvik eden yasadışı içeriklerle çabayı hedefliyor.
Yasayla birlikte, Almanya’dan erişilebilen tüm toplumsal ağlara, kullanıcıların bu şekil içerikleri şikayet edebilecekleri bir sistem kurmaları zaruriliği getirildi.
Şikayete husus olan içeriklerin maddeleri ihlal edip etmediğini incelemekle yükümlü olan toplumsal ağların, ihlal tespit etmeleri durumunda bu içeriği 24 saat içinde silmeleri ya da erişime kapatmaları gerekiyor.
NetzDG uyarınca toplumsal medya platformlarının, mahkeme kararı olması halinde, kabahat teşkil eden paylaşım yapan kişi hakkındaki bilgileri, ferdî hakları ihlal edilmiş olan şikayetçiye iletmelerinin de yolu açıldı.
ALMANYA MODELİNDE HANGİ CEZALAR VAR?
NetzDG yasasında, kullanıcıların taleplerini inceleyecek şikayet düzeneği oluşturmayan, hata niteliği taşıyan içerikleri vaktinde silmeyen toplumsal ağlar için para cezaları öngörülüyor.
Ağır ve sistematik ihlallerde, şikayet düzeneği sorumlusuna 5 milyon euroya kadar, toplumsal medya platformuna da 50 milyon euroya kadar çıkabilen para cezaları uygulanabiliyor.
Yasanın toplumsal medya ağlarına getirdiği değerli bir diğer yükümlülük de, Alman makamları nezdinde temsil ile yetkilendirilmiş bir kişi ile tekrar Alman isimli kovuşturma makamlarının bilgi taleplerine karşılık verebilecek bir irtibat görevlisinin, Almanya’da görevlendirilmesi mecburiliği.
Yasa koyucu bunun “düzenlemelerin faal halde uygulanması” için gerekli olduğuna vurgu yapıyor.
ALMANYA’DAKİ TOPLUMSAL MEDYA MADDESİNE BU YIL HANGİ EKLEMELER YAPILDI?
NetzDG maddesine karşın son üç yılda çok sağcıların toplumsal medyadaki ırkçı nefret telaffuzları ve mevt tehditlerinin önüne geçilememesi, Alman hükümetinin üzerindeki baskıyı artırdı.
Aşırı sağcıların geçen yıl Haziran ayında Merkel’ın sığınmacılara açık kapı siyasetini destekleyen Kassel Valisi Walter Lübcke’yı öldürmeleri, bu yıl Halle ve Hanau kentlerinde düzenlenen ırkçı atakları, hükümetin çok sağı bir numaralı tehdit olarak tanımlamasını beraberinde getirdi.
Nefret kabahatleriyle gayret hedefiyle, toplumsal medya alanında da, daha kapsamlı yeni düzenlemelere gidildi.
Bu ay parlamentoda kabul edilen nefret kabahatleri ve çok sağla çaba yasa paketi, NetzDG yasasında ve ceza kanununda kıymetli değişiklikler getiriyor.
Sadece toplumsal ağlar değil, görüntü paylaşım platformları da NetzDG yasası kapsamına dahil ediliyor.
Yeni düzenlemelere nazaran, toplumsal platformlar vefat tehdidi ve şiddete davet bahisli içerikleri yalnızca silmekle yükümlü olmayacak, ayrıyeten hata teşkil eden bu paylaşımları Federal Emniyet Teşkilatı’na (BKA) bildirilecek.
Halkı düşmanlığa ve şiddete teşvik eden, barışçıl kamu nizamını gaye alan, çocuk pornografisi içeren ya da terör örgütü propagandası niteliği taşıyan içerikler, emniyete bildirilmesi gerekenler toplumsal medya paylaşımları ortasında yer alıyor.
Şüphelilerin kimliklerinin süratli tespiti için IP adresleri ve ilişki noktası numaraları da güvenlik güçlerine iletilecek.
Cinayet ya da terör saldırısı planı üzere ağır hatalar kelam konusu olduğunda, hakimin onay vermesi kuralıyla, güvenlik üniteleri ilgili kullanıcıların şifrelerini de toplumsal platformlardan talep edilebilecek.
Ceza kanununda yapılan değişiklikle de katalog kabahatlerin kapsamı genişletildi. Bundan sonra fiziki şiddet ve cinsel hücum tehditleri de, mevt tehdidi üzere cürüm sayılacak, internet üzerinden bu tıp tehditlerde bulunan toplumsal medya kullanıcıları üç yıla kadar mahpus cezasına mahkum edilebilecek.
İnternet üzerinden hakaret kabahatinin işleyenlerin de iki yıla kadar mahpus ile cezalandırılması öngörülüyor.
ALMANYA’DAKİ DÜZENLEMELERE GETİRİLEN TENKİTLER NELER?
Almanya’nın son üç yılda toplumsal medya alanında getirdiği düzenlemelerin birtakım tartışmalı kısımları, ortalarında İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) ve Hudut Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün de bulunduğu STK’lar tarafından eleştiriliyor.
Sosyal platformlara getirilen para cezalarının zıt sonuçlar doğuracağı, ceza riskinden kaçınmak isteyen platformların şikayet edilen içerikleri gereğince incelemeden direkt silmeye yöneleceği, bunun da tabir özgürlüğünü çok önemli olarak sonlandıracağı, bir manada sansüre yol açacağı en çok lisana getirilen tenkitler ortasında.
Hükümetin, bir içeriğin hukuka ters olup olmadığına ait değerlendirmeyi toplumsal medya platformlarına bırakması da tasa yaratıyor.
Dijital hak savunucuları, bir içeriğin tabir özgürlüğü kapsamında olup olmadığını şirketlerin değil, yargının değerlendirmesi gerektiğini savunarak, hükümetin, yargının sorumluluk alanındaki vazifeleri bir manada “özelleştirdiğini” kaydediyorlar.
Bu ay kabul edilen düzenlemelerle, toplumsal medya platformlarına hata teşkil edebilecek paylaşımları emniyete bildirme yükümlülüğü getirilmesi de hem muhalefet partilerinin hem de insan hakları savunucularının telaşlarına yol açıyor.
Herhangi bir yargı kararı olmadan, yalnızca bir toplumsal medya şirketinin değerlendirmesine dayanan kuşku üzerine, kullanıcılarla ilgili detaylı bilgilerin güvenlik ünitelerine iletilmesinin sakıncalarına dikkat çekiliyor.
Hak savunucuları, Facebook ve Twitter üzere toplumsal ağların polise verecekleri kullanıcı bilgileri ile devletin elinde “şüpheliler data tabanı”, yani bir manada fişlenenler listesi olacağına işaret ediyorlar.
MERKEL HÜKÜMETİ DÜZENLEMELERİ NASIL SAVUNUYOR?
Alman hükümeti ise tüm bu tenkitlere karşı çıkardığı düzenlemelerle toplumsal medyada nefret hatalarıyla çabayı güçlendirmek istediğini, bunu yaparken de demokratik özgürlüklerin korunması hedefinin gözetildiğini savunuyor.
Adalet Bakanı Christine Lambrecht, bu yasal düzenlemelerle “ırkçılar ve çok sağcılar tarafından tehdit edilen her bireyi muhafazayı hedeflediklerini” söylerken, bu adımlarla tıpkı vakitte artan nefret kabahatleri ve şiddet hareketlerinin cezalandırılması konusunda yargının elinin güçlendirildiğini vurguladı.
Resmi internet sitesinde toplumsal medya düzenlemelerini savunan Merkel hükümeti de bireylerin tabir özgürlüğünü muhafazanın, devletin misyonu olduğunun altını çizdi.
Hükümetin açıklamasında, “Her bireyin kendi kanısını, hiç bir tesir altında kalmadan, özgür bir halde ve açıklıkla tabir edebilmesi, özgürlükçü demokratik bir anayasal tertibin temel taşlarından biridir. Devletin vazifesi, elindeki tüm imkanlarla, bu özgürlüğü savunmaktır. Kabul edilen yasa paketiyle bu maksat doğrultusunda kararlılıkla ilerlenecektir” sözleri kullanıldı.
