Travma, gerçek ya da göz korkutucu bir biçimde vefatla, ağır yaralanmayla karşılaşmış yahut cinsel atağa uğramış olma” olarak tanımlanmaktadır. DSM 5’te travmatik olay; ‘doğrudan yaşanılan ya da direkt tanıklık edilen ya da aile bireyi ya da yakın arkadaşın başına gelen ya da mesleksel olarak tecrübelenen gerçek göz korkutucu bir biçimde mevtle ya da ağır yaralanmayla karşı karşıya gelmiş ya da cinsel taarruza uğramış olma’ olarak tanımlanmıştır. İnsanın kaynaklarının, dıştan gelen tehdit ile başa çıkmakta yetersiz kaldığı durumlarda travmanın meydana geldiğini söylenmektedir. Olağan baş etme yolları ile üstesinden gelinemeyecek kadar ağır olan ve bilhassa gerilim boyutlarını aşan sarsıcı yaşantılar kişinin ruhsal yapısı üzerinde tesirler bırakır.
Çocukluk çağında yaşanan travmatik olaylar, çocuğun gelişim çağında olması ve olaylara mana vermesinin zahmeti nedeniyle daha olumsuz etkile bırakabilir. Çocukluk çağında karşılaşılabilecek travmatik olaylar ortasında doğal afetler, mevt, tıbbi hastalıklar üzere insanlardan bağımsız olaylar olabileceği üzere dövülme, eleştirilme, ihmal, cinsel taciz üzere insan eliyle yapılan berbat muameleler sayılabilir. Bununla birlikte görünüşte gerilim verici bir olay üzere durmasa da model çocuk olarak yetiştirilme, yaratıcılığın kısıtlanması ve tek odaklı düşünmeye alıştırılma, his ve paylaşımdan mahrum aile ortamı, anne ya da babanın tutarsız davranışları da travma tesiri yapabilmektedir.
Ruhsal travma doğal afet ya da kaza sonucu oluşabileceği üzere insan eliyle yaratılmış da olabilir. Travma yaratan etkenleri zelzele, sel üzere doğal afetler; kaza ve ihmaller, bir yakınının ani kaybı, savaş, azap, fizikî, cinsel şiddet üzere insan eli ile yapılan hücumlar olarak sıralayabiliriz. İnsan eliyle yaratılan gerilime dayanmak, doğal afet ya da kazalarla oluşanlara dayanmaktan zordur. Bu olayların beklenmedik oluşu, kişinin denetimi dışında olması ve onda çaresizlik ve güçsüzlük hislerini yaşatması travmatik olayların ortak özelliğidir. Travma, direnme ve kaçınma mümkün olmadığında ve aksiyon beyhude olduğunda meydana gelir ve insanın savunma sistemini altüst eder.
Bir insanın travma sonrası gerilim geliştirme mümkünlüğü travmatik olayın tabiatına bağlı olmakla birlikte, kişisel farklılıklar da değerli rol oynar. Birebir olay karşısında iki insan birbiriyle farklı tepki verebilir. Travma tecrübesinin bir kişinin reaksiyonlarına ne derece tesirde bulunduğu, mağdurun psiko-biyolojik olgunlaşması, gerilim etmenin ciddiyeti, evvelki travma tecrübelerinin varlığı ve toplumsal dayanağın kalitesine nazaran değişmektedir. Travmayla bağlı belirtiler vakitle şiddetini kaybeder üzere görünürken, olaydan yıllar sonra bile travmayı hatırlatan şeyler yüzünden ortaya çıkabilir.
Yaşanan travmatik bir olaylardan sonra çok uyarılmışlık, huzursuzluk, olay güya tekrar yaşanıyormuş üzere hissetme, olayı hatırlatan yerlerden ve durumlardan kaçınma, uyku meseleleri vb. ruhsal yansılar olağandır lakin bir aydan fazla vakit geçmesine karşın kişinin ömründe bariz bir ezaya neden oluyorsa tedavi ve ruhsal takviye almak gerekebilir. Bilişsel davranışçı terapi ve EMDR üzere psikoterapi metotları ile travmanın getirdiği olumsuz tesirlerin üstesinden gelmek mümkündür.
