Travma Nedir? Travmatik Tecrübeler Ne Mana Tabir Eder?

Travma sözcüğü yaralanma, sarsıntı manasına gelmektedir. Ruhsal manada travmayı açıkladığımızda ise; özel bir duruma bağlı olarak kişiyi tehdit eden faktörler ortaya çıktığında kişinin bu durumla baş edememesidir. Temelde ortaya çıkan bir tutarsızlık kelam bahsidir. Bu süreçte çaresizlik, oburlarının insafına kalmış olma, yetersizlik, denetim kaybı, güçsüzlük ve dehşet üzere pek çok his ağır bir biçimde yaşanır ve kişi duruma çeşitli şok reaksiyonları verir. Travmatize olan kişinin bu beklenmedik durum karşısında kendisine ve dünyaya olan algısı önemli bir darbe almıştır. Kişi belirsizlik ve karmaşa içerisinde olduğundan neye inanması gerektiğini ve ne yapması gerektiğini bilemez. Travma hayatında bir kırılma noktası ve kritik bir tecrübe olmuştur.

Travmanın kendine has kimi özellikleri vardır. Bunları tek tek ele alacak olursak:

Travma izafidir. Yani birebir olay bir bireye ağır bir travmatik gerilim yaşatırken başkası için yalnızca rahatsız edici bir durum olarak algılanabilir. Bu durum kişinin tehdit edilme algısı ve başa çıkma sistemleriyle alakalıdır.
Travma çok temel bir noktaya temas eder. Travmanın sonuçları; kişinin hayatında fizikî, ruhsal hatta yaşamsal bir tehdit ögesi oluşturur. Şahsa geri dönülmez ziyanlar verebilir.
Travma bireyde çok hassaslık ve tetikte olmayı getirir. Bilhassa olumsuzluk içeren his ve fikirler çok ağır ve sarsıcı bir hal alır.
Travma vücut ve ruh üzerinde izler bırakır. Bu semptomlardan vakit içinde kurtulmak mümkün olsa da travmayı büsbütün unutmak ya da silmek üzere bir durum kelam konusu değildir.
Travma geleceğe yönelik negatif bir tavır geliştirmeye neden olabilir. Travmatize olan bir kişinin kendine, etrafına ve dünyaya olan inançları sarsılır. Kendisini inançta hissetmeyebilir ve daima bir tehdit altında olduğunu düşünebilir. Kişi travmatik tecrübede yaşadığı denetim kaybı ve tutarsızlığı genelleyerek artık daima bu türlü olacağını içselleştirebilir.

Görüldüğü üzere travma tecrübesi kişiyi temelden sarsan ve inançlarını değiştiren hassas bir süreç. Bu süreçte kişi öncelikle inançta olduğunu hissetmek ve bir an evvel olağana dönmek muhtaçlığı hisseder. Aile, arkadaş etrafının dayanağı süreci daha rahat atlatmak için kıymetli bir etkendir. Travmatik tecrübeler kelam konusu olduğunda kişi en kısa müddette ruhsal dayanak almaya başlamalıdır. Vaktinde ve yanlışsız bir formda yapılan müdahalelerle travmanın sarsıcı tesirleri azaltılarak durumun daha da ağırlaşmasının önüne geçilir. Çocukken yaşanan travmalarda da (üstünden çok vakit geçmiş olsa bile) bu bahsin bir uzman eşliğinde gözden geçirilmesi çok değerlidir.

Travma çok zorlayıcı bir tecrübe olmakla birlikte tedavi edilebilir ve kişi bu süreçten çok daha güçlü ve yararlı bir formda çıkabilir. Biz bu duruma “Travma sonrası büyüme yahut gelişme” diyoruz.