Travmatik bir olay yaşandıktan sonra, hayatın bir daha eskisi üzere olmayacağı düşünülür. Bir bakıma bu doğrudur da. Travma denmesinin sebebi de budur. Kişinin fizikî ya da ruhsal bütünlüğünü tehdit eden yaşantılardır ve bu türlü bir yaşantıya sahip olan kişinin kendisiyle ilgili, hayatla, dünyayla ve beşerlerle ilgili algısı değişmektedir.
Ancak bu travmadan sonra hayatın her vakit olumsuz olacağı, olumlu hislerin bir daha hissedilemeyeceği manasına gelmemektedir. İşte tam da burada “Travma Sonrası Büyüme” (post traumatic growth) kavramı ortaya çıkar. Literatürde bu kavram; “büyük bir hayat krizi ile gayretten kaynaklanan kıymetli olumlu değişim deneyimi” olarak tanımlanır (Calhoun, Cann, Tedeschi ve McMillan, 2000). Bunun çok öncesinde ise antik periyotlarda bile; kuvvetli ömür tecrübelerinin ve acı çekmenin insanı dönüştürdüğüne dair inanış, ideolojiler ve hayat biçimleri bulunmaktadır. (Tedeschi ve Calhoun, 2004:2; Tedeschi ve Calhoun, 1995)
İngilizce literatürde, travma geçiren bireye “trauma survivor” yani travmadan hayatta kalan manasına gelen terim kullanılır. Buna benzeri olarak Alman filozof Nietzsche, ünlü kelamı “Beni öldürmeyen şey güçlendirir” ile insanların hayatlarında yaşadıkları zorluklar ile güçlenerek yaşamaya devam ettiğini anlatmak istemiştir.
Peki kimler travma sonrası yaşar ve travmadan büyüyerek çıktığımızı nasıl anlarız?
Yapılan araştırmalar; ruhsal sağlamlığı (resilience) yani hayatta bir gayeye sahip olma ve makûs olaylara karşın yoluna devam edebilme maharetine sahip şahısların; travma sonrası büyüme yaşamaya daha yatkın olduğunu gösterir. Ayrıyeten olumsuz hayat olaylarına karşı dayanıklılık (mücadele gösterme), optimistlik (hayatta genel olarak umutlu olmak, güzel şeyler olacağını düşünmek), tutarlılık algısının yüksek olması, travma sonrası büyüme ile ilişkilendirilen kavramlardır.
Travma yaşayan beşerlerle yapılan araştırmalar sonucunda; insanlarda görülen değişimler şu biçimde incelenmiştir.
Yaşamın daha fazla takdir edilmesi ve hayatla ilgili önceliklerin değişmesi, hayatın süreksiz olduğunu fark etmek ve daha değersiz şeylere daha az baş yormak, gündelik hayattaki ayrıntılardan daha fazla keyif almak.
Diğer beşerlerle daha yakın ve sıcak alakalar kurabilmek, etrafta kendisine dayanak olan beşerlerle daha yakın ve samimi bir alaka kurabilmek, yardım almaya açık hale gelmek
Kendi gücüne daha fazla inanmak, zorluklarından üstesinden gelebileceğine olan inancın artması, kırılgan olmadığını fark etmek
Spiritüel, manevi istikametten gelişim yaşamak, manevi bir güce yönelmek, inanma muhtaçlığının ortaya çıkması, hayatın manasına dair bir arayışın ortaya çıkması
Hayattaki yeni olasılıkların keşfedilmesi, daha evvel yürek edilemeyen şeylerin denenmesi
Bazı bireyler travmalardan daha kolay sağ çıkar ve daha kolay atlatırlar, birtakım bireyler için ise tesirleri daha uzun müddet devam eder ve hayatlarında nispeten önemli değişiklikler olmasına sebep olabilir. Bu durum tabiki yaşanan travmatik olayın boyutuna da bağlıdır. Örneğin, göç, savaş vb. kitlesel travmalara maruz kalmış ve ömür nizamı bütünüyle bozulmuş şahıslar için bu duruma adapte olmak ve travma sonrası büyüme noktasına gelmek, başkalarına nazaran daha güç olabilir fakat imkansız değildir. Değerli olan, travmaya maruz kalan kişinin içindeki başa çıkma ve hayatta kalma gücünü bulabilmesi ve kendi gücünün yetersiz kaldığı noktada yanlışsız dayanağı alabilmesidir.
Yaşanılan travmatik tecrübeleri, travma sonrası büyümeye dönüştürmek için; ruhsal dayanağın değeri büyüktür. Şayet boyutu ne olursa olsun, kendinize nazaran travma olarak isimlendirdiğiniz bir yaşantıya sahipseniz ve bunun sizin günlük hayatınızın akışını olumsuz etkilediğini düşünüyorsanız, kesinlikle ruhsal takviye almalısınız.
