Travma, kişinin ruhsal ve toplumsal bütünlüğünü etkileyen, kendini tehdit altında hissettiren ve bu duruma fizikî ya da duygusal olarak yanıt verememesine sebep olan olaylar sonucunda ortaya çıkan ağır bir gerilim yansısıdır. Travmalar, bireyin ruhsal ve fizikî sıhhatini derinden etkileyebilir. Travma terapisi, bu cins olaylar sonrasında ortaya çıkan duygusal ve ruhsal yaraların uygunlaştırılması emeliyle uygulanan profesyonel bir tedavi sürecidir.
Travmatik Olay Türleri
Travmatik olaylar, oluş hallerine nazaran iki ana kategoriye ayrılır: doğal olaylar ve insan kaynaklı olaylar.
Doğal olaylar, insan müdahalesi olmaksızın meydana gelen olaylardır. Zelzele, sel, kasırga üzere tabiat kaynaklı felaketler bu kategoriye girer.
İnsan kaynaklı olaylar, bireylerin sebep olduğu travmatik durumlardır. Bu cins olaylar iki alt kümeye ayrılır:
İstemli olaylar: Savaş, atak, taciz üzere kasıtlı olarak gerçekleştirilen olaylardır.
İstemsiz olaylar: Kaza, ihmal üzere bireylerin direkt kasıt taşımadığı, fakat sonuçları prestijiyle travmaya yol açan olaylardır (Dürü, 2006).
Travmatik olaylar kaynağı ne olursa olsun, birey üzerinde derin izler bırakabilir. Lakin travma terapisi ile bu izlerin uygunlaştırılması mümkündür.
Travmanın Belirtileri Nelerdir? Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı (DSM-5-TR), travmayı çeşitli tecrübeler üzerinden tanımlar. Buna nazaran, travma şu durumlarda ortaya çıkabilir: Kişinin şahsen örseleyici bir olay yaşaması. Başkalarının yaşadığı travmatik olaylara tanıklık etmesi yahut bunları öğrenmesi. Travmatik olaylar sonucu yakınlarını kaybetmesi. Travmatik olayların rahatsız edici detaylarına tekrar tekrar ya da çok seviyede maruz kalması (American Psychiatric Association [APA], 2022). Travmanın tesiri, her bireyde farklı hallerde ortaya çıkabilir. İşte travmanın sıkça görülen belirtileri:
Daima dehşet, dert, öfke ya da keder hissi.Duygusal Yansılar:
Uyku Bozuklukları: Kabuslar, uyuyamama ya da sık uyanma.
Fiziksel Belirtiler: Kas ağrıları, mide bulantısı, baş ağrısı üzere bedensel reaksiyonlar.
Kaçınma Davranışları: Travmatik olayları hatırlatan yerlerden yahut durumlardan kaçınma.
Flashbackler: Travmatik olayın tekrar yaşanıyormuş üzere hissedilmesi.
Bu belirtiler, bireyin hayat kalitesini önemli halde etkileyebilir ve uzun vadede daha büyük problemlere yol açabilir.
Travma Terapisi YöntemleriTravma terapisi
, bireyin yaşadığı travmatik olayları işlemesine ve bu olayların yarattığı duygusal yüklerin hafiflemesine yardımcı olmak için kullanılan çeşitli psikoterapi prosedürlerini içerir. Bu yollar şunlardır:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) BDT, bireyin travmatik olayla ilgili olumsuz niyetlerini ve inançlarını değiştirmeye odaklanır. Bu terapide, danışanlara travmayı farklı bir bakış açısıyla ele almaları öğretilir. EMDR, travma anılarına yönelik duyarsızlaştırma sağlayarak bireyin bu anıları daha az rahatsız edici bir hale getirmesine yardımcı olabilir. Somatik Deneyimleme, travmanın vücutta bıraktığı izlerin fark edilmesi ve hür bırakılması üzerine çalışan bir terapi prosedürüdür. Bu yaklaşım, bireyin vücudundaki travma kaynaklı tansiyonları çözmesine yardımcı olabilir. Psikodrama, bireylerin travmatik olaylarını yine canlandırmalarını sağlayarak bu olayları farklı bir perspektiften görmelerine imkan tanır. Travmatik olayların duygusal olarak işlenmesi bu sayede kolaylaşır. DOT, bireylerin duygusal yansılarını anlamalarına ve bu hislerle baş etmelerine yardımcı olur. Travma yaşayan bireylerde sıkça görülen ağır hislerin düzenlenmesini amaçlar. Travma terapisi süreci, bireyin gereksinimlerine ve yaşadığı travmanın tipine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Lakin terapi süreci çoklukla şu adımlardan oluşur:2. EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme)
3. Somatik Deneyimleme
4. Psikodrama
5. His Odaklı Terapi (DOT)
Travma Terapisi Süreci
Terapistin bireyi tanıması, travmasını anlaması ve yanlışsız tedavi usulünü belirlemesi için kıymetlidir.İlk Görüşme:
Terapötik İlgi: İnanç ve takviye temelli bir ilgi kurularak bireyin kendini açması sağlanır.
Travmanın İşlenmesi: Travmatik olayların üzerinde çalışılarak bireyin bu olayları anlamlandırması hedeflenir.
Yeni Baş Etme Stratejileri: Terapide öğrenilen maharetler, bireyin günlük hayatına adapte edilir.
Sonuç Travma terapisi, bireylerin yaşadıkları derin ruhsal yaraları düzgünleştirmek için güçlü bir araçtır. Profesyonel bir dayanak almak, travmanın hayat üzerindeki tesirlerini hafifletmek ve tekrar sağlıklı bir hayat sürdürebilmek için değerli bir adımdır. Şayet siz de travma ile başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir uzmandan yardım almanız hayatınızı olumlu istikamette değiştirebilir.
