Adını son yıllarda sinema oyuncuları ve sanatkarların yaşantıları sebebiyle sıkça duyduğumuz lakin uzun yıllardır insanların hayatında olan bir meseleye değineceğiz. “TÜKENMİŞLİK SENDROMU”
Tükenmişlik sendromu nedir?
Tükenmişlik sendromu yaşamakta olan şahısların ümitsizlik, çaresizlik ve boşluk üzere hisleri depresyondaki hisler ile benzerlik göstermektedir. Belirtilerinin çeşitliliği ve zımnî sürece sahip olması tanınmasını epey zorlaştırmakta ve depresyon ve anksiyete ile karışmasına sebep olmaktadır. Birden fazla vakit depresyon ile tükenmişlik sendromu birlikte gelişebilmektedir. Tükenmişlik sendromu yaşayan insan etrafına karşı ilgisizleşir, başarısızlık hissinde artış olur ve içine çekilme başlar. Bu sendromu yaşayan şahıslarda aile münasebetlerinde bozulma, iş memnuniyetinde azalma, kendine olan hürmette düşme, üretkenliğinde düşme, saldırganlıkta artma, depresyon ve fizikî belirtiler ortaya çıkabilir. Tatminsizlik ve heyecanın kaybedilmesi de sürecin özelliklerindendir.
Tükenmişlik sendromunun belirtileri nelerdir?
Duygusal belirtileri;
Huzursuzluk, keyifsizlik
Umutsuzluk
Özsaygının azalması
Özgüvenin azalması
Çökkünlük hali
Sinirlilik
Değersizlik hissi
Çevreye yabancılaşma
Fiziksel belirtileri;
Kalp çarpıntısı
Kabız olma sıklığında artış
Uyanmada zorluk
Uykuya dalmakta yaşanan zorluk
Enerji düşüklüğü
Yorgun hissetme
Sindirim sistemi problemleri
Zihinsel belirtiler;
Dikkat eksikliği
Unutkanlıkta artış
Kararsızlık
Odaklanma problemleri
Dalgınlık
Önceden ketif alınan aktivitelerden çabuk sıkılma
Plansızlık
Kalıplaşmış fikir tarzı
Davranışsal belirtiler;
Sigara ve alkol kullanımında artış
Düzensiz beslenme
Aşırı hareketlilik/Az hareketlilik
Kaza yapma riskinde artış
Kişiler ortası bağlarda uzaklıklı duruşlar
Olumsuz ve kırıcı kelamlar kullanma
İş yanlışlarında artış
Saldırgan davranışlar
Tükenmişlik sendromu nasıl oluşur?
Tükenmişlik sendromunun oluşmasında hayli tesirli 3 durum dikkati çeker:
Rol Çatışması: Birbiriyle çakışan sorumluluklar sahibi olan kişi, önceliğe nazaran sorumluluklarını sıralamak yerine, her şeyi birebir seviyede yeterli yapmaya çalışabilir. Bu durumda yorgun düşer ve sonucunda tükenmişlik sendromu olabilir.
Rol Meçhullüğü: Çalışan kişi kendisinden âlâ bir meslek oluşturmasının beklendiğini bilir; ancak kendisine model alacağı biri olmadığından bunu nasıl başaracağından emin olamaz. Hasebiyle yararlı olacak hiçbir şeyi başaramadığı kanısına kapılabilir.
Aşırı Yüklenme: Hiç kimseye hayır diyemeyerek altından kalkabileceğinden çok daha fazla sorumluluk yüklenen kişi sonuç olarak tükenme noktasına dayanabilir.
Tükenmişlik sendromu kimlerde görülür?
Ev hanımlarında da görülebilen tükenmişlik sendromu, kişinin özel hayatı ile iş hayatını birbirinden ayıramadığı durumlarda sık sık karşılaşılabilmektedir. Çalışan kişi, kendini işinde başarısız, işine yetersiz, ya da mutsuz görüyorsa, tükenmişlik sendromu belirtileri ortaya çıkmaya başlıyor denilebilir. Tüm bu sorunların temelinde, bireyin günlük ihtiyaçlarını yeteri kadar karşılayamaması yer alıyor. Tükenmişlik sendromu, kişilik özelliklerinden farklı bedellendirilemez. Sorumluluk almayı seven, hayır demeyi bilmeyen, mükemmeliyetçi, idealist, hassas, fedakar olan şahıslarda tükenmişlik sendromu görülme riski daha fazladır.
Tükenmişlik sendromunun önlenmesi için bir ekip teklifler;
İş ve boş vakit ortasında net ayrım yapılması,
“hayır” diyebilme yeteneği,
Bireyin ilerideki çalışmasını planlayabilmesi,
Bireyin fizikî kondüsyonuna dikkat etmesi,
Birinin kendi sonlarını itiraf etmesi,
Evde bağlantıların yeterli olması,
İşin işte kalması açık bir çalışma iklimi,
Sürekli mesleksel gelişim,
Destekleyici bir patron,
İşle ilgili vazifelerin net bir biçimde açıklanması,
Kendi yaptığı işi manalı olarak görmek tükenmişliği önleyebilir.
Tükenmişlik sendromu nasıl tedavi edilir?
Bu sorunu yaşayan bireyler kendilerini bazen yardım almak istemeyecek kadar çaresiz ve güçsüz hissedebilirler. Bu türlü durumlarda, kişinin yakınlarına da kıymetli sorumluluklar düşer. Yakınların bu süreçteki dayanağı değerlidir. Tükenmişlik durumu yaşayan birine çok yüklenilmesi yalnızca yaşadığı bunaltıyı arttırır. Kapsayıcı ve hoşgörülü bir takviyeye gereksinim vardır. Bu süreçte profesyonel yardım alınması çok kıymetlidir. Profesyonel yardımdan kasıt ruhsal müşavere yahut psikoterapi sürecidir. Psikoterapi sürecinde öncelikle iş ömründen kaynaklanan meseleler ve bireyin kendisinden kaynaklanan sıkıntılar ayrıştırılır ve bu hususlarda kişinin tahliller üretmesine rehberlik edilir. Bu yardım alınırken de bu bahiste uzman psikolog veya psikolojik danışmanlar seçilmeli ve vakit kaybetmeden sürece başlanmalıdır.
