Türbülans, birtakım yolcuların uçmaktan mutlaka nefret etmesinin en önemli nedenlerinden biridir. Kimi yolcular süratli trenlerde hafif sarsıntılara katlanabilirken, birebir yolcular uçağın gireceği türbülans sonucunda oluşacak ufak sarsıntılara karşı daha hassas olabilir. Tüm türbülanslar birebir olmadığı için, buna neden olan çeşitli faktörleri ele almak kıymetlidir. Pekala, türbülans nedir, neden olur? Uçak türbülansa girince ne olur? İşte ayrıtılar…
TÜRBÜLANS NEDİR?
Uçağın uçmasında değerli bir rol oynayan hava akışının bozulması, uçağın sarsılmasına, sallanmasına ve istikrarını kaybetmesine yol açar; bu duruma türbülans denir. Hava cebi olarak da bilinen türbülans, uçağın ani irtifa kaybetmesine neden olabilir. Bu durum, uçağın sallanmasına, yüksek seslerin meydana gelmesine ve yolcuların tasa duymasına sebep olur. Sonuç olarak, uçak içinde doğal olarak bir panik havası oluşur.
TÜRBÜLANS NEDEN OLUR?
Uçağın hareket etmesini sağlayan ögelerden biri, atmosferimizdeki havanın daima hareket halinde olmasıdır. Uçağın stabil bir halde uçuşuna devam edebilmesi için kanatlarının alt ve üst kısmından geçen hava akımının nizamlı olması gerekmektedir. Bu sistemin bozulması ve uçağın hava boşluğuna girmesi, türbülansa neden olur. Türbülansın tek bir nedeni yoktur. Kuvvetli rüzgarlar, sıcak ve soğuk havanın yer değiştirmesi, bulutlar üzere etkenler havada hareketlilik yaratır ve bu durumlar ufak sarsıntılara neden olabilir. Yüzey şartları ve meteorolojik faktörler de eklendiğinde, düşey hava akımlarının olduğu noktalarda hava boşlukları meydana gelir ve bu da türbülansa yol açar.
Türbülansın oluşmasında birçok parametre vardır. Hava çalkantısının nedenlerine de bağlı olarak aşağıdaki 4 tipe ayrılır:
Konvektif:
Yüzeyle temas halindeki havanın farkı oranlarda ısınmasına neden olan yer yüzeyinin istikrarsız ısınması sonucu oluşur. Bu cinsteki bir türbülans çoğunlukla şiddetli hava şartları ile irtibatlıdır.
Mekanik:
Dünya yüzeyine yakın havanın binalar, ağaçlar ve sistemsiz topraklar üzere pürüzlerin üzerinden geçerken bozulmasıyla oluşur. Rüzgar suratı ne kadar yüksek ve mani ne kadar pürüzlü olursa türbülans o kadar büyük olur.
Dağ Dalgası:
Dağlar, rüzgar etraflarından ve ortalarından akmaya çalışırken türbülansa neden olur. Rüzgâr üstten aktığında, yerçekimi dalgaları olarak bilinen hava dalgalarını oluşturabilir.
Anafor: Uçuş sırasındaki uçaklar da anafor türbülansı yaratabilir. Bir uçak kaldırma kuvveti oluşturduğunda, ‘anafor girdapları’ ismi verilen çift tarafta dönen silindirik hava kütlesi üretir (bunu en zirvedeki ana görselde görebilirsiniz). Bunlar, birbirini sırayla takip eden uçaklar için potansiyel bir tehlikedir. Hareket halindeki bir uçak, hava akımının bozulması, hava boşluklarının oluşması yahut sıcaklık değişimleri üzere durumlara bağlı olarak türbülansa girebilir. Bu durumda uçağın çalkantılı bir biçimde hareket ettiği görülür. Ekseriyetle hava akımının bozulması sonucunda oluşan türbülans, uçağın bir ölçü irtifa kaybetmesine neden olabilir. Lakin birtakım durumlarda türbülansa giren bir uçak yüzlerce metre irtifa kaybedebilir. Bu nedenle bilhassa birinci kere uçakla seyahat eden şahısların, türbülansın uçağı düşürebileceği yahut tehlikeli olabileceği kaygıları taşıdığı görülür. Uzun süren türbülanslar, uçak yolcularının endişelenmesine neden olabilir. Lakin uçaklar, her türlü türbülansa karşı hazırlıklı olan hava taşıtlarıdır. Her pilot, eğitim süreci boyunca şiddetli türbülansları yönetme marifeti kazanır. Hasebiyle türbülansın uçağın düşmesine neden olmadığı ve yolcuların emniyet kemerlerinin takılı olduğu sürece tehlikeli bir durum oluşturmadığı söylenebilir.
UÇAK TÜRBÜLANSA GİRİNCE NE OLUR?
