Türk İşaret Lisanı tercümanları, adalette eşitlik prensibi yeterince polis merkezleri ve adliyelerde işitme engelli bireylerin “sesi” oluyor.
İşitme kaybı olanların kendilerini anlatabilmeleri için köprü olarak vazife yapan işaret lisanı tercümanları, pek çok kurumun yanı sıra adliyelerdeki hizmetlere erişimi de kolaylaştırıyor.
Bu kapsamda İstanbul Adalet Sarayı’nın listesinde kayıtlı 59 yeminli Türk İşaret Lisanı tercümanı ile evvelki yıllarda işleyişin sürat kazanması için Adalet Bakanlığı tarafından atanan 2 takımlı tercüman, işitme engelli bireylere kişisel süreçlerinde yardım ediyor.
Mağdur, şikayetçi, kuşkulu, sanık yahut şahit olarak adliyede bulunan işitme engellilere kendilerini söz edebilmeleri için Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Projesi sistemindeki listeden işaret lisanı tercümanı belirleniyor.
Görüşmenin yapılacağı mahkeme yahut savcılığa ulaşan tercüman, hakim yahut savcının sorularını işaret lisanıyla işitme engelliye yöneltiyor, aldığı karşılıkları da karşı tarafa aktarıyor.
Belirli periyotlarda işaret lisanı eğitimi almak isteyen adliye işçisine de kurs düzenleniyor. Bu lisanı bilen birtakım Cumhuriyet savcıları ve polis memurları da işitme engelli vatandaşları yönlendirmede yardımcı oluyor.
“Eğitimin bir özelliği de hukuk terminolojisine de entegre edilmiş olması”
Türk İşaret Lisanı tercümanları “İşitme Engelliler Haftası” münasebetiyle mesleklerinin ayrıntılarını AA muhabirine anlattı.
İstanbul Adalet Sarayı’nda kamu çalışanına Türk İşaret Lisanı eğitimleri veren Ceren Ay, işaret lisanının işitme engellilerin ana lisanı olmakla birlikte tıpkı vakitte kimliklerini söz ettikleri bir araç olduğunu söyledi.
Ay, işitme engelli bireylerin adalete erişimlerini kolaylaştırmak için yaklaşık 8 yıldır Türk İşaret Lisanı eğitimleri verdiklerini kaydetti.
Eğitimlerin, manileri aşma açısından önemli yararları olduğunu belirten Ay, kamu çalışanının de işaret lisanını öğrenip işitme engelli bireylerin adalet hizmetlerinden faydalanmasına yardımcı olduklarını aktardı.
Ay, her ülkenin kendine ilişkin bir işaret lisanı olduğunu, kendilerinin de eğitimleri Türk İşaret Lisanı üzerine verdiklerini belirtti.
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı verilen eğitimlerin 3 ay sürdüğünü tabir eden Ay, “Temel düzey bir eğitimdir. Tercümanlık eğitimi değildir. Bu eğitimle işçi, işitme engelli bireyle tercüman gelen kadar bağlantıya geçebiliyor. Tıpkı vakitte bu eğitimin bir özelliği de hukuk terminolojisine de entegre edilmiş olması. Bu eğitimlerle aslında, adalete erişimde ve adliye koridorlarında kapsayıcılık ve erişilebilirlik için büyük bir adım atılmıştır.” değerlendirmesini yaptı.
“Onların beşerlerle bağlantısı için ortada bir köprü misyonu görüyoruz”
İşaret lisanı eğitmeni ve tercüman Rümeysa Canbulat da işitme engelli birey bir şikayette bulunduğunda ya da isimli bir olayla karşılaştığında, polis merkezi ve adliyeden çağrıldıklarını anlatarak “Onların beşerlerle irtibatı için ortada bir köprü vazifesi görüyoruz.” dedi.
Canbulat, çeviri sırasında çok dikkatli olduklarını belirterek “Çeviri esnasında yaşanabilecek bir yanılgı o kişinin hayatını etkileyebilecek bir durumda. Öncelikle o kişiyi çok güzel anladığımdan emin olup ondan sonra çeviri yapmaya çaba ediyorum.” diye konuştu.
İşitme engelli bireylerin işaret lisanını evvel ailede öğrendiklerini söz eden Canbulat, bugün kullanılan Türk İşaret Dili’ni bilmelerinin de kıymetli olduğuna dikkati çekti. Canbulat, “Bunun için de kurumlardan eğitim almaları gerekiyor. Ailede bu eğitimi alan şahısla şu an kullandığımız Türk İşaret Dili’yle anlaşamadığımız durumlar olabiliyor. O yüzden onlar da genelde kendilerini geliştirdiği için çeviri esnasında bir kahır yaşamıyoruz. Anlaşamazsak tekrar tekrar soruyoruz ki mevzuyu uygunca kavrayalım.” sözlerini kullandı.
“Şu anda genç kızlardan bu eğitime talep var”
Rümeysa Canbulat, birinci misyonunda, tehdit edilen işitme engelli bir kişinin çevirisini yaptığını, çok korkmuş durumdaki kişiyi anlayıp gerekli şikayetini yapmasına yardımcı olduğunu anlattı.
İşitme engelli şahısların kendileri üzere tercümanlarla karşılaştıklarında keyifli olduklarını lisana getiren Canbulat, “İlk başta hissettikleri şey dert oluyor. ‘Tercüman gelir de beni anlamazsa sıkıntımı aktarabilir miyim?’ diye bir kaygıyla geliyorlar. Kendimizi o bahiste geliştirdiğimiz için sıkıntısını anlatma ve aktarma konusunda bir kahır yaşamıyoruz.” dedi.
Canbulat, işaret lisanının öğrenilmesi gerektiğinin altını çizerek “Acil durumlarda değil, günlük hayatta işitme engelli biriyle karşılaşıldığında en azından onlara bir selam verebilmeyi, teşekkür etmeyi, gereksinimi olduğunda giderebilmeyi sağlayabiliriz. Şu anda genç kızlardan bu eğitime talep var. Okudukları kısımlardan, toplumsal medyadan, müzik çevirilerinden etkileniyorlar. Herkes işaret lisanını öğrensin, beşerler birbiriyle olan empatisini güçlendirsin.” diye konuştu.
“Bizi görünce çok memnun oluyorlar”
Avukat ve tıpkı vakitte Türk İşaret Lisanı tercümanı olarak vazife yapan Ece Sevil ise işitme engelli bireylerin mahkemelerde kendileriyle karşılaştıklarında çok keyifli olduklarını söyledi.
Bu bireylerin bir an evvel kendilerini anlatmak istediklerini aktaran Sevil, “Muhtemelen anlaşılmayacaklarını düşünüyorlar. Onun dışında derneklerine, vakıflarına gittiğimizde, teğe bir irtibat kurduğumuzda da çok heyecanlanıyorlar. Onlar için kıymetli olan kendilerini yanlışsız söz edebilmek. Mesela metroda bile bir işaret lisanı tercümanıyla karşılaşsalar çok keyifli oluyorlar.” tabirlerini kullandı.
Sevil, bir tercüman olarak bilhassa çocuklarla ilgili taciz hadiselerinde çok etkilendiklerini belirterek şöyle devam etti:
“Onları anlayıp aktarmak, onlara soru yöneltmek bizim için çok güç olabiliyor. Zati hassas bir durumda ve bizim soracağımız sorular onu incitebilir, yaralayabilir. Bu yüzden çok dikkatli olmak gerekiyor. Pedagoglar eşliğinde sorularımızı soruyoruz fakat en nihayetinde etkileniyoruz. Elimizden geldiğince gerçek anlamaya, onlarla yanlışsız irtibat kurmaya çalışıyoruz.”
İşitme engelli bireylerle bağlantı kurmak için yalnızca alfabelerini öğrenmenin kâfi olmadığını söyleyen Ece Sevil, “Onlarla teğe bir bağlantıya geçmek, korkmamak, yanlışsız aktarmaya çalışmak çok değerli. O yüzden biraz emek isteyen bir alan. İnanıyorum ki tüm vatandaşlarımız işaret lisanını öğrendiklerinde aslında bunun çok hoş bir şey olduğunu anlayacaklardır. Kâfi olması açısından hakikat eğitim ve gerçek bağlantı kaide.” değerlendirmesinde bulundu.
