Türk mitolojisinde Bulak İyesi, “pınarın esirgeyici ruhu” olarak bilinmektedir.
Bolak İyesi ve Moğolcada Bulag (Bula) Ezen de denilir. “Çeşme İyesi” yahut “Pınar İyesi” dendiği de olur. Her pınar için farklı bir İye vardır.
Bulak İyesi rivayete nazaran su almaya gelen kız ile onun izleyen bir genç ortasında oluşan gönül bağlantılarının öncelikli yerinin sahibidir. Gelin olup öteki köye giden gelinler de onun merhametini isteyerek suya gümüş para atar.
Hasta beşerler tan yeri ağarmadan çeşmeye gidip su alırlar ve bu su ile yıkanırlar. Ona, Tan Suyu derler ve bin bir kedere derman olduğuna inanırlar. Gebe kalmak isteyen bayanlar da bu su ile yıkanır.
Doğum yapan bayanlarda bebeklerini birinci sefer bulak suyu ile yıkarlar. “Erenler Çeşmesi” ismi ile bilinen kutsal yerler de çoktur ve genelde evliyalara ilişkin mezarın yakınında bulunurlar. Evvelden bu çeşmelerin yanında kurban kesilirdi. Yerden çıkan küçük su kaynaklarının iyelerine Çaygara (Çaykara) yahut Çığanak (Çağanak) İyesi denilir. Kimi su kaynaklarının bedensel ve/veya ruhsal hastalıklara uygun geldiğine inanılır ki, aslında bunu sağlaya Bulak İyesidir.
Türklerde her bir bulağın kendi ismi vardır ve bu isim birebir vakitte onun İyesinin de ismidir: Akpınar, Kırkpınar, Karapınar, Çıplakpınar, Yelpınar, Kızpınar, Karpınar, Gökpınar, Kazpınar, Karpınar, Bozpınar, Başpınar, Gözpınar, Gölpınar…
Etimolojik olarak Bul/Bol kökünden türemiştir. Pınar, çeşme, kaynak demektir. Sözcük kökü bolluk manası içerir.
