Umut Akdoğan’dan Sayıştay Raporlarına İlişkin Açıklama
CHP Ankara Milletvekili Umut Akdoğan, Sayıştay’ın Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıflar Bankası’na ait 2022 raporlarında yer alan takipteki kredilerle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Akdoğan, bu üç kamu bankasının hesaplarında yüzlerce “batık kredi” tespit edildiğini vurguladı.
Bugün yaptığı yazılı açıklamada Akdoğan, “TOPLAM 224 MİLYAR TL YAKIN TAKİPTE” ifadesine dikkat çekti. Demirören Holding’in Doğan Medya’yı satın almak için kullandığı yaklaşık 900 milyon dolarlık krediyi ödememesi ve bankaya 25 milyon dolar faiz borcu olması gündemdeyken, kamu bankalarındaki batık kredilere ilişkin skandallar Sayıştay raporlarıyla gün yüzüne çıktı.
Akdoğan, şu bilgileri paylaştı: Üç kamu bankası tarafından 2003 yılından itibaren yüzlerce firmaya kullandırılan krediler karşılığında toplamda 224 milyar TL’nin yakın takipte olduğunu belirtti. Borçlunun ödeme gücünde veya nakit akımında olumsuz gelişmeler gözlemlendiğinde veya borçlunun önemli ölçüde finansal risk taşıdığı düşünüldüğünde, bu kredilerin yakından izlenmesi gerektiği ifade ediliyor. Bu sebeple, bu 224 milyar TL’nin firmalardan tahsilinin gittikçe zorlaştığını söylemek mümkün.
Demirören Holding’in yaklaşık 900 milyon dolarlık borcunu ödemediği Ziraat Bankası, 91.7 milyar TL’lik kredi borcunu takibe alırken, bunun 11.6 milyar TL’sini ‘zarar niteliğinde’, 1.2 milyar TL’sini ise ‘şüpheli’ olarak kaydetti. Halkbank, 51.8 milyar TL’lik kredi borcunu yakın takibe alırken, 11.1 milyar TL’lik kısmını ‘zarar niteliğinde’, 2.18 milyar TL’lik bölümünü ise ‘tahsili şüpheli’ olarak değerlendirdi. Vakıflar Bankası’na baktığımızda ise 81.2 milyar TL’lik kredinin yakın takipte olduğu, bunun 15.8 milyar TL’sinin ‘zarar’ yazıldığı, 2.1 milyar TL’sinin de tahsilinin şüpheli olduğu görülüyor.
“…AMA YİNE DE KREDİ VERİLİYOR”
Peki, bu batık krediler nasıl bu duruma geliyor? Raporlarda bağımsız kuruluşların kredi verilme süreçleri ile ilgili firmalara yönelik Sayıştay uyarılarına rağmen bu kredilerin göz göre göre verilmeye devam ettiği gözlemleniyor. Birçok firma hakkında kredi tahsisi öncesinde finansal analiz raporları (FAR) hazırlanıyor. Ancak firmaların nakit akım riski, likidite riski gibi durumlarla karşı karşıya oldukları uyarısına rağmen, yine de bu firmalara kredi verilmeye devam ediliyor.
Borçlar ödenmediğinde ise defalarca yapılandırma yoluna gidiliyor ve faiz indirimleri yapılıyor. Örneğin, Gebze’de bir firmanın 2018’de kullandığı kredinin karşılığında şu anda 1 milyar 195 milyon TL borcu bulunuyor. Raporlarda, bu firmanın borcunu en erken 35 yılda ödeyebileceği gibi bir değerlendirme yapılmakta, bu da yapılandırmaya uyarsa mümkün olacağı ifade ediliyor.
İki termik santrali olan bir firmaya 2004 yılında kredi verilmiş, ardından 425 milyon TL’lik bir yıl ödemesiz, toplam 5 yıl vadeli yapılandırma yapılmış; 620 milyon TL’lik ikinci bir yapılandırma da 2 yıl ödemesiz, toplam 7 yıl vadeli olarak gerçekleştirilmiş. Bu yetmemiş, 275 milyon dolar olan firma limitleri 325 milyon dolara çıkarılmış. 2019 ve 2022 yıllarında bir kez daha yapılandırma yapılmış ve 450 milyon TL ilave kredi verilmiş. Şu anki borcu ise 3.8 milyar TL, ne zaman ödeyeceği ise belirsiz.
“ÜÇ KAMU BANKASI YILLARDIR KAMUNUN PARASINI HOYRATÇA DAĞITMAYA DEVAM EDİYOR”
Akdoğan, 2010 yılında verilen bir krediyi örnek göstererek, “Firmanın bankaya borcu 296 milyon TL. Firmanın tek hissedarı olan bir kişi hakkında dolandırıcılık ve resmi evrakta sahtecilik suçları nedeniyle suç duyurusu var. MASAK araştırması devam ediyor.” dedi. Ayrıca, Vakıflar Bankası’nın bu şekilde birçok defa yapılandırdığı ama hiç tahsilat yapamadığı 540 müşterisinin bulunduğunu ve bu kredilerin toplamda 2.1 milyar TL’ye karşılık geldiğini belirtti.
Akdoğan, “Yine Vakıflar Bankası’nın yapılandırdığı 10 milyon TL ve üstü kredilerde 136 müşterisinin toplamda 505 kredinin borcunun karşılığının 39.3 milyar TL olduğunu” ifade etti. “Biz de Sayıştay’ın raporlarını inceledik ve üç kamu bankasının toplamda 38 milyar TL’lik kredi borcuna karşılık adeta bir bardak su içmiş olduğunu gördük. Vatandaş üç kuruşa muhtaç hale gelmişken, yoksulluk giderek artarken, bu üç kamu bankası yıllardır kamunun parasını, yandaş müteahhitlere ve konut firmalarına hoyratça dağıtmaya devam ediyor. Sonrasında bu borçların peşine düşmüyorlar. Kamu bankaları adeta soyuluyor ve tam anlamıyla kamuda bir soygun yaşanıyor.” diyen Akdoğan, bu duruma son verilmesinin, ancak sorumluların tespit edilmesi ve kamu adına doğan tüm zararların bu sorumlulardan tahsil edilmesi ile mümkün olacağını vurguladı.
