Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü ve Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Sınava girerken öğrenci nasıl telefonunu dışarıda bırakıyorsa, zihninde de ‘sınav ne olacak’ sorusunu vestiyere bırakacak.” sözünü kullandı.
Üsküdar Üniversitesi’nden yapılan açıklamaya nazaran, bu yıl 3 milyon 527 bin 463 adayın başvuru yaptığı Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), 17 ve 18 Haziran’da yapılacak.
Açıklamada görüşlerine yer verilen psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, YKS imtihanı öncesinde öğrenci ve ailelere gerilim idaresiyle ilgili hayati tekliflerde bulundu.
Sınavı “akademik muvaffakiyet stresi” olarak tanımlayan Tarhan, performans anksiyetesi olan şahısların gerilim kaynağına gerçek manalar yüklerse gerilimini yönetebileceğini belirtti.
Doğru mana yüklemeyi örneklerle açıklayan Tarhan, şunları kaydetti:
“Kişi, ‘Bu hayat yolunda ilerlerken kıymetli bir basamak. Ben bu basamağı aşarsam bir şeyler kazanırım. Şayet bu basamağı aşamazsam, yalnızca bir basamak kaybediyorum, seneye tekrar bu basamağı geçerim’ diye düşündüğü vakit elinden gelenin en güzelini yapıyor ancak sonuçta kabullenici oluyor.
Bu gerilim yönetilmiş gerilim haline geliyor. ‘Ben başaramazsam mahvolurum, benim için felaket olur, kimse beni sevmez’ üzere düşünceleri, şartlanmaları varsa bu sınavı ortasında bırakır, imtihanı kaybeder bildiklerini de yapamaz.”
“Çocuklar gerilime girmekte haklı”
Akademik imtihanların belirsizlik içerdiğini ve bu nedenle çocuklarda gerilime neden olduğunu tabir eden Tarhan, şöyle devam etti:
“YKS, LGS üzere üç harfliler var. Çocuklar gerilime girmekte haklılar. Ne olacağını bilmemek gençlerin tasasını yükseltiyor lakin bu türlü durumlarda aile de o tasayı denetim edebilir. Yüksek motivasyon dediğimiz ‘yaparsın, aslansın’ dediği vakit çocukta sorumluluk duygusu yüksekse başaramama ihtimali aklına gelir, tasası artar. Çocuğun sorumluluk duygusu yüksekse yaklaşım farklı, sorumluluk duygusu düşükse yaklaşım farklı oluyor.
Çocuğun sorumluluk duygusu yüksekse, çok dertli değilse, hırslıysa burada aile ona, ‘önemli değil, kazanmasan da olur’ derse çocuğun daha çok gerilimi artar. Bu türlü durumlarda, ‘sen geçmişte çok deneme testleri yaptın, çok kez başarılı oldun, şu kadar daha çalıştın’ diye olumlu taraflarını hatırlatırsa, çocuk ‘elimden gelen çabası gösterdiğimi ailem de anlıyor’ der, bu türlü durumda korkusu çabucak aşağı iner. Çocuk sorumsuz, gevşekse zati onu devamlı ailenin motive etmeye çalışması gerekiyor.”
Hayatta âlâ ve hoş şeylerin emek vererek, bedel ödeyerek, adım adım, sindirerek kazanılması gerektiğini kaydeden Tarhan, “Çocuk emek ve uğraş ile bir şeyleri edinmezse onları hakkı üzere görüyor. Birinci baştan hayatın sorumlulukları öğretilmemişse, anne baba daima o eşiği tamamlamışsa, imtihana giderken kalemini bile ailesi vermişse, bunlar da imtihan nedir bilmeyen, umursamaz çocuklar oluyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Sınava girerken sonuca değil sürece odaklanılması gerektiğini vurgulayan Tarhan, “‘Ben şu kadar çalıştım, muhtemelen şöyle bir sonuç bekliyorum, bu sonuca ulaşırsam başarılıyım.’ demeli kişi. ‘Ben imtihanda başarılı olacağım.’ fikri de dert yaratır. ‘Başarılı olmak zorundayım’ fikri de başarısızlık korkusuna sebep olur. İmtihan esnasında oturup bunu düşünür. Meğer imtihan esnasında çocuk, telefonunu nasıl dışarıda bırakıyorsa, bütün fikirlerini de zihninde vestiyere atacak.
Ondan sonra da ‘şu anda benim önceliğim elimdeki soruların en yeterli formda yapmak. En uygun bildiğim yerden başlamak. Bilmediğim mevzuları en sona bırakmak’ üzere imtihan danışmanlarının öğrettiği sistemleri uygularsa kişi, sınavla ilgili kaygısını azaltır. Sınavı yönetmeyi öğrenen bir genç bir çocuk, hayatta birçok zorluğu yönetmeyi öğrenmiş olur.” sözlerini kullandı.
Ailenin yanında olduğunu hissettirmesi, korkuyu azaltır
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, anne babaların da gençlere takviyesini hissettirmesi gerektiğini tabir ederek, şöyle devam etti:
“Anne baba ‘Evladım bu imtihan senin için bir mevt kalın problemi değil. Seni başarılı olsan da seviyoruz. Başarılı olmasan da seviyoruz lakin başarılı olmak senin geleceğin için değerli. Bunun için elinden gelenin en düzgününü yapmaya çalış. A planı olmazsa B planı, C planı var.’ dİyerek yanında olduğunu hissettirmesi çocuğun içindeki tasayı azaltır.
Bu nedenle burada ailenin tavrı kıymetli. Çocuğun olaya bakışı da ‘Benim hayattaki gayeme ulaşmam için bu imtihan manilerini aşmam gerekiyor. Bu benim için korkulacak bir şey değil. Aşılacak bir şey.’ dediği vakit A planı, B planı bir biçimde aşabilir. Bu türlü düşünecek ve bugün olmazsa yarın aşar.”
Sınavın sonuç odaklı bir fikir olmaması gerektiğine dikkati çeken Tarhan, “Başarılı olur muyum, olmaz mıyım fikrinden fazla süreç odaklı düşülmelidir. ‘Bu imtihanda başarılı olmak için şu kadar soru çözmem, şunları yapmam lazım’ dediği vakit, yani insan denetim edebileceği bir şey düşündüğü ve ona odaklandığı vakit gerilim olmaz. Denetim edemeyeceği şeylere odaklandığı vakit tasa olur. Denetim edemeyeceği şey sonuçtur.” değerlendirmesinde bulundu.
Başkalarıyla kendini kıyaslamanın tasayı artırdığını söz eden Tarhan kelamlarını şöyle tamamladı:
“Stresle ilgili buzlanmalar vardır hayatta. Bu buzlu yolda giderken, buzlanma varsa her şey yolunda üzere gidersiniz, zımnî buzlanmada takla atarsınız.
Bunun üzere hayatta da bu türlü görülmez gerilimler vardır. Bunlara karşı da endişeli yaklaşmak yerine, iki ayağın havada yürümeyeceksin. Bir adım atarsın başkasına bakarsın, oburunu atarsın. Koşarak yürümek, gerilimli yürümek, buzlanmada kaymaya, düşmeye neden olur.”
