Bugünlerde tüm dünyada kıymetli bir uyuz salgını bulunmakta… Eskiye oranla daha uzun süren bu salgının bir öbür dikkat çeken yanı ise tedaviye karşı dirençli olması.
Ülkemizde de salgın halinde görülen uyuz hastalığı yahut bilimsel ismi ile sarcoptes scabiei, mikroskopik sekiz bacaklı akarların sebep olduğu bir enfestasyondur.
Uyuz böcekleri dişileri, derinin dış katmanlarına yumurtalarını bırakır. Akarların deriye yumurtalarını bırakması, deride bir alerjik yansımaya, ağır kaşıntıya ve döküntüye neden olur. Aslında uyuz hastalığı bu akara, parazite karşı bedenimizin verdiği bir alerjik karşılıktır.
Ensonhaber Sıhhat Müellife Dr. Gülsüm Kartal, hastalık hakkında verdiği bilgilerde hastalığın en sık beşerden beşere bulaştığını söyledi.
Çok yakın temaslarla bulaş yolunun olacağını belirten Dr. Kartal, açıklamalarında şu sözleri kullandı:
“Öncelikle belirtelim ki beşerden beşere bulaş en sık bulaşma yoludur, bu da çok yakın temasla olur. Uyuz akarı, uçamaz atlayamaz. Bu nedenle de kısa periyodik temaslar genelde bulaşmaya neden olmaz. Yani tokalaşmayla kısa temaslarla uyuz bulaşmaz.
“Havlu, çarşaf ve giysilerde 3 gün yaşayabilir”
Ancak havlu, çarşaf ve giysilerde 3 gün yaşayabilir ve bu nedenle ortak kullanımları bulaşmaya neden olur. Yeniden birtakım hayvanlarda da uyuz görülür, örneğin kedi ve köpeklerde.. İnsanlara bulaşabilir fakat insan derisinde uzun mühlet kalamazlar ve 3ila 5 gün içinde tabiatıyla geçerler. Birinci belirtiler Bireyler uyuz akarı ile enfekte olduğunda, cildin birinci reaksiyonları göstermesi dört ila altı hafta ortasında bir mühlet alır. Bu yansılar ortasında en yaygın olanları bilhassa geceleri ağır kaşıntı, sivilce gibisi döküntülerle kızarıklıklar, kabuklarla kabarcıklar, ve daima kaşımadan kaynaklanan yaralardır.
“Kaşıntısı çok tipiktir ve hastaları perişan eder”
Hastalığın erken evrelerinde derideki döküntüler, sivilce, sivrisinek ısırığı ve başka cilt komplikasyonları ile benzerlik gösterdiği için nedeni anlaşılamayabilir. Fakat uyuz hastalığının kaşıntısı çok tipiktir ve hastaları perişan eder.
Bu kaşıntı çoklukla çocuklarda ve yaşlılarda çok şiddetli görülür.
Bilhassa geceleri artan ve uykudan uyandıran bu kaşıntı ömür konforunu çok bozar.
Deride uzun çizgiler halinde oyuklar görülür
Uyuzun bir öbür ayırt edici özelliği ise deride uzun çizgiler halinde oyukların görülmesidir. Bu kabarık çizgiler ya grimsi beyaz, ya da cilt rengindedir. Bu çizgiler dişi akarları tarafından cildin yüzeyinin çabucak altında açılan tünellerdir ve akarlarla yumurtalar burada yaşarlar.
Vücudun aşikâr yerlerini daha çok tercih ederler
Uyuz akarları bedenin rastgele bir yerinde yaşayabilir, lakin bedenin makul yerlerini başkalarına nazaran daha fazla tercih ederler. Bunlar ortasında başta gelenler parmak ortaları, el bileği, dirsek yahut diz kıvrımları, bel yahut göbek etrafı, göğüsler yahut cinsel organlar ve çok küçük çocuklar ile yaşlılarda baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlardır.
Çıplak gözle, derideki küçük siyah noktalar üzere görünebilirler. Mikroskop, cilt kazıma sürecinden geçen akarları, yumurtaları yahut dışkı hususunu tanımlayabilir.
Kabuklu Uyuz Belirtileri Nelerdir
Aynı vakitte Norveç uyuzu olarak bilinen kabuklu uyuz, bir bireyde on binlerce akar bulunmasından kaynaklanan bir istila çeşididir. Sayının çokluğu deri üzerinde akar ve yumurtalarla dolu kalın kabuklar gelişmesine neden olur. Kabuklu uyuz, en yaygın olarak bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde, yaşlılarda ve engelli bireylerde görülür. Bu cins uyuz epey bulaşıcıdır ve salgınları önlemek için süratli tedavi gerektirir.
Tanı Yöntemleri
Uyuz Tanısı
Uyuz tanısı kendini her ne kadar şiddetli kaşıntı yoluyla muhakkak etse de yanlışsız teşhisin konulması için kesinlikle bir doktor muayenesi gereklidir. Doktor tarafından uyuz akarlarının belirtileri denetim edilir. Doktor, vücutta gözlemlenen akarları dermatoskop sistemiyle inceler ve tekrar doktor tarafından gerek görülürse bölgesel kazıma yapılabilir. Dermatoskopik incelemelerle hem akar hem de yumurtaların belirlenmesinde değerli bir rol oynar.
Tedavi Yöntemleri
Uyuz Hastalığı Tedavisi Nedir, Ne kadar Sürer
Uyuz hastalığı tabiatıyla iyileşmez, zira uyuz akarları kendiliklerinden bulundukları bedeni terk etmezler. Hastalık yalnızca akarları öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir. En yaygın tedavi, bir krem yahut losyonun uzunluğundan aşağıya tüm bedene uygulanmasıdır. Bu krem ya da losyon beden üzerinde 8 – 14 saat bekletilir ve sonrasında yıkanılır.
Kullanılan krem ve losyonlar ortasında permetrin içeren kremler, sülfürik merhemler, lindan içeren losyonlar, krotamiton içeren kremler ve benzil benzonat losyonları bulunmaktadır. Kimi durumlarda uyuz tedavisi için hap reçete edilebilir. Kullanılan ilaca bağlı olarak tedavi üç güne kadar sürer. Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçlar uyuz akarlarını ve yumurtaları çabucak öldürerek etkisiz hale getirse bile, hissedilen kaşıntıyı çabucak gideremezler. Bu, deride devam eden alerjik tepkinin sonucudur.
Özellikle geceleri ağırlaşan kaşıntıyı gidermek için antihistaminik haplar ya da hidrokortizon kremleri kullanılabilir. Lakin hidrokortizon kremi uyuz döküntülerinin görünümünü değiştireceği için durumu teşhis etmeyi zorlaştırabilir. Bu yüzden kremi yalnızca doktor onayıyla kullanmak gereklidir. Buna ek olarak çay ağacı yağı ve aloe vera kremleri de kaşıntıyı hafifletmek için kullanılabilir. Fakat bunların da doktor kontrolünde kullanılması gereklidir.
Uyuz hastalığının yayılmasını engellemek için bir bireye uyuz teşhisi konulunca, şahısla yakın fizikî teması olan herkes de tedavi edilmelidir. Birebir yatakta uyumak, el ele tutuşmak ve birlikte banyo yapmak üzere faaliyetler uyuz akarlarının bir bireyden başkasına geçişini mümkün kılar. Semptomların ortaya çıkmasının dört ila altı hafta ortasında sürmesi nedeniyle hane halkının tüm üyelerinin tedavi edilmesi önerilir. Uyuz akarları kıyafetlerin, yatak ekiplerinin, mobilyaların yahut havluların yüzeyinde iki ila üç gün yaşayabilir.
Geride bırakılmış akarların öldüğünden emin olmak için, kullanılan çarşafları ve kıyafetleri sıcak suda yıkamak ve ülkü olarak sıcak bir kurutucuda kurutmak gereklidir. Yıkanamayan eşyalar yedi gün boyunca kapalı plastik bir torbada tutulmalıdır.”
