Uzmanlar, uyuzun dünya üzerinde görülme prevelansının, literatürlere nazaran yüzde 0,2-71 aralığında değiştiğini belirtiyor.
İlk ve Acil Yardım Program Başkanı Özlem Karagöl, “Deprem, savaş, göç üzere durumların neden olduğu büyük kalabalıklar, hapishaneler, çocuk-yaşlı bakım konutları, kışla ve okul üzere kurumsal ortamlar, malnütrisyon ve zayıf hijyen ile birleştiğinde bulaş riskini artırıyor” dedi.
Özlem Karagöl, uyuzun sosyoekonomik seviyesi düşük olan ülkelerde daha çok görüldüğüne işaret etti. Paklık şartlarının hala gereğince sağlanamadığı zelzele bölgelerindeki toplu ömür alanlarında da uyuz riski artarak devam ettiğine dikkat çeken Hasret Karagöl, buna ek olarak huzurevleri, yaşlı bakımevleri, çocuk esirgeme kurumlarında da sıklıkla rastlanıldığını hatırlatarak bulaş yollarının güzel bilinmesi gerektiğinin altını çizdi.
UYUZ HASTALIĞI NASIL BULAŞIR
Özlem Karagöl, uyuz hastalığının tipik olarak, akarların gereğince uzun süren ciltten cilde temas yoluyla yayıldığına işaret ederek, “El sıkışmak ya da kısa bir sarılma ile bulaşmaz. Lakin ailenin bireyleri ve cinsel partnerler ortasında da basitçe yayılabilir. Yatak grupları yahut havlular üzere paylaşılan ferdî eşyalarla uzun süren temas olursa bulaşabilir” ihtarında bulundu.
Uyuzun daha çok paklık şartlarının ülkü olmadığı ve insanların uzun müddet boyunca birbirine yakın olduğu yerlerde görüldüğünü lisana getirdi.
Cinsel olarak etkin, birden çok partneri olan yetişkinlerin, hapishane mahkumları, kurumsal bakıma muhtaç beşerler, kalabalık şartlarda yaşayan beşerler ile çocukların ya da yaşlılar üzere bakım tesislerinde kalanların uyuz hastalığına yakalanma riski en yüksek kümeler ortasında olduğunu vurguladı.
Özlem Karagöl ayrıyeten kreş ya da anaokullarına da sık sık uyuz taraması yapılması gerektiğini söyleyerek şunları belirtti:
“Küçük çocuklar birbirlerine sık sık dokunarak oynama eğilimindedir. Ayrıyeten, öğle uykusunda yastıklarını ve battaniyeleri de paylaşabilirler. Anaokuluna devam eden bir çocukta uyuz bulunursa, bunu işçiye bildirmek kıymetlidir. Çocuğun sınıf arkadaşlarının ve bakıcılarının da tedavi edilmesi gerekir”
UYUZ BELİRTİLERİ NELERDİR
Ciltteki birinci belirtilerin görülmesinin dört ila altı hafta ortasında sürdüğünü belirten Karagöl, en yaygın belirtinin bilhassa geceleri ağır kaşıntı, sivilce gibisi döküntülerle kızarıklıklar, kabuklarla kabarcıklar ve daima kaşımadan kaynaklanan yaralar olduğunu söyledi. Uyuz kaşıntısının ekseriyetle çocuklarda ve yaşlılarda çok şiddetli görüldüğünü hatırlatan Karagöl, el bileği, dirsek yahut diz kıvrımları, bel yahut göbek etrafı, göğüsler, cinsel organlar, baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlarında görüldüğünü kaydetti.
UYUZ BÖCEĞİ CİLT ALTINA 10 İLA 25 YUMURTA BIRAKABİLİR
Karagöl, bir öbür ayırt edici özelliğinin ise deride uzun çizgiler halinde oyukların görülmesi olduğunu anlatarak, “Grimsi beyaz ya da cilt rengi olan bu çizgiler dişi akarlar tarafından cildin yüzeyinin çabucak altında açılan tünellerdir. Oluşturulan bu yuvaların içine her bir dişi uyuz böceği tarafından 10 ila 25 yumurta bırakılır. Uyuz olan bireyler üzerlerinde çoklukla yalnızca 10 ila 15 yetişkin akar taşır ve her akar yarım milimetreden daha küçüktür. Bu nedenle fark edilmelerini zorlaştırır. Çıplak gözle, derideki küçük siyah noktalar üzere görünebilirler” dedi.
UYUZ HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR
Uyuz hastalığının tedavisinin akarları öldüren reçeteli ilaçlarla mümkün olduğunun altını çizen Karagöl bilhassa geceleri ağırlaşan kaşıntıyı gidermek için doktor tarafından verilen antihistaminik haplar ya da hidrokortizon kremlerin kullanıldığı belirtti.
Karagöl, “Krem yahut losyonun uzunluğundan aşağıya tüm bedene uygulanması gerekir. Beden üzerinde en az 8- 14 saat bekletilir ve sonrasında yıkanılır. Birtakım durumlarda uyuz tedavisi için hap reçete edilebilir. Kullanılan ilaca bağlı olarak tedavi üç güne kadar sürer” diyerek uyuzun tedavi edilmesine karşın kaşıntının alerjik tepki nedeniyle bir müddet daha devam edebileceğini hatırlattı.
“FİZİKSEL TEMASLI HERKES TEDAVİ EDİLMELİ”
Karagöl, uyuz hastalığının yayılmasını engellemek için şahısla yakın fizikî teması olan herkesin tedavi edilmesinin ehemmiyetine değinerek, “Aynı yatakta uyumak, uzun mühlet el ele tutuşmak ve birlikte banyo yapmak üzere faaliyetler uyuz akarlarının bir bireyden başkasına geçişini mümkün kılar. Semptomların ortaya çıkmasının dört ila altı hafta ortasında sürmesi nedeniyle hane halkının tüm üyeleri tedavi edilmeli” dedi.
“60 DERECEDE EN AZ 10 DAKİKA YIKANMALI”
Karagöl son olarak da alınacak tedbirler ve sonrasına dair bilgilendirmelerle ilgili şunları söyledi:
“Uyuz akarlarının kıyafetlerin, yatak kadrolarının, mobilyaların yahut havluların yüzeyinde iki ila üç gün yaşayabilir. Bireylerin tedaviden evvelki 3 gün içinde temas ettiği tüm giysiler, havlu ve nevresim üzere şahsî eşyalar makinede sıcak suyla (60 derecede en az 10 dakika) yıkanmalı yahut kuru temizlemeye verilmelidir. Ütülenebilen eserler ütülenmelidir. Yıkanamayacaklar kapalı bir plastik torba içinde 3-7 gün kadar ağzı kapatılarak dezenfekte edilmelidir. Mümkünse tedavinin 24 saati bitene kadar ortak tuvalet kullanılmamalıdır. Kurumsal salgınlara süratli müdahale değerlidir. Pestisit kullanımının ve meskeni ilaçlamanın bir yararı yoktur. Çocuklar ve yetişkinler tedaviden sonraki gün okula-işe gidebilir. Tedavi sonrası 2-4 hafta sonra akarlara karşı gelişen alerjik karşılık nedeniyle kaşıntı görülebilir. Tedavi verilen hastalar 2 hafta sonra çağırılarak denetim edilmelidir.”
