Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde rastlanılan belirtilerden bahseden Psikiyatri Uzmanı Dr. Zekeriya Bahçe, “Dürtü ve hislerindeki dengesizlik, istikrarsızlık, değişkenlik ve denetleme zahmeti barizdir. Bu durum nedensiz can külfeti, boşluk hissi duyumsamalarına neden olabileceği üzere; sıklıkla kendilerini kıymetsiz, bedelsiz hissettiren küçük olaylara bağlı olarak yaşanma eğilimindedir” dedi.
“TERK EDİLMEKTEN ÇOK KORKARLAR”
Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerin kendiliklerini ve dış dünyaya yönelik durum, obje, bireyleri anlamlandırmada bütünlükten mahrum, kararsız ve tutarsız olmaya yatkın olduklarına dikkat çeken Uzm. Dr. Bahçe, “Kendilerini, başkalarını ve dünyayı bazen çok düzgün, bazen de çok makus olarak algılama eğilimindedirler. Kendilik bedelleri kendisine nasıl davranıldığı ile ziyadesiyle ilişkilidir. Bu sebeple istenmemek, reddedilmek, terk edilmekten çok korkma ve bu senaryodan kaçınmak için daima efor sarf etme eğilimi içerisinde olabilirler. Dürtü ve hislerindeki dengesizlik, istikrarsızlık, değişkenlik ve denetleme zahmeti besbellidir. Bu durum nedensiz can derdi, boşluk hissi duyumsamalarına neden olabileceği üzere sıklıkla kendilerini kıymetsiz, bedelsiz hissettiren küçük olaylara bağlı yaşanma eğilimindedir. Yeniden kendilerine düzgün gelen rastgele bir durumla çok çabuk düzgün hissetmeye de başlayabilirler” diye konuştu.
“İSTİKRARSIZ BAĞLAR GÖRÜLEBİLİR”
Uzm. Dr. Bahçe, borderline kişilik bozukluğu bulunan şahıslarda görülen belirtilerle alakalı olarak, “İlişkilere balıklama dalmak ya da onları birebir süratle sonlandırmak üzere gerçek ya da algılanan terk edilmeyi engelleme gayretleri, ilgi alanları ve pahaları süratle değişebilme, fikirsizce yahut umursamazca hareket edebilme, aile, arkadaşlar ve sevdikleri ile ağır ve istikrarsız ilgiler modeli, çarpık ve istikrarsız bir benlik imajı yahut benlik duygusu, para harcama, inançsız cinsel ömür, unsur bağımlılığı, dikkatsiz otomobil kullanma ve çok yemek yeme üzere dürtüsel ve birden fazla vakit tehlikeli davranışlar olarak sıralanabilir. Bununla birlikte, bu davranışlar çoğunlukla yüksek ruh hali yahut gücün yüksek olduğu vakitlerde ortaya çıkıyorsa, bunlar borderline kişilik bozukluğu değil, bir duygudurum bozukluğunun belirtileri de olabilir. Bedenini kesmek üzere kendine ziyan veren davranışlar. Tekrarlayan intihar davranışı yahut tehdit niyetleri. Birkaç saatten birkaç güne kadar süren duygusal-iniş çıkışlarla (epizotlar) birlikte ağır ve son derece değişken ruh halleri. Kronik boşluk hissi. Uygunsuz, ağır öfke yahut öfkeyi denetim etmede meseleler. Kendinden kopmuş hissetme, kişinin kendisini vücudunun dışından gözlemleme yahut gerçek dışılık hisleri üzere ayrışma yabancılaşma hisleri da belirtiler arasındadır” formunda konuştu.
GENETİK, ÇEVRESEL VE TOPLUMSAL FAKTÖRLERİN ETKİSİ
Araştırmaların genetik, çevresel ve toplumsal faktörlerin borderline kişilik bozukluğu geliştirme ihtimalini artırabileceğinin gösterdiğini söyleyen Uzm. Dr. Bahçe, bu faktörleri şu halde sıraladı:
“Aile hikayesi: Hastalığa sahip yakın bir aile üyesine (ebeveyn yahut kardeş gibi) sahip bireylerin, paylaşılan genetik faktörler nedeniyle hudutta kişilik bozukluğu geliştirme ihtimali daha yüksek olabilir.
Beyin yapısı ve fonksiyonu: Araştırmalar borderline kişilik bozukluğu olan şahısların beyinlerinde, bilhassa de dürtüleri ve his düzenlemesini denetim eden alanlarda yapısal ve fonksiyonel değişiklikler olabileceğini göstermektedir. Lakin bu değişikliklerin bozukluğa mı yol açtığı yoksa bozukluğun neden olduğu açık değildir.
Çevresel, kültürel ve toplumsal faktörler: Hudutta kişilik bozukluğu olan birçok kişi, çocukluk devrinde istismar, terk edilme yahut zorluk üzere travmatik hayat olayları yaşadığını bildirmektedir. Öbürleri istikrarsız, geçersiz kılıcı alakalar yahut çatışmalar yaşamış olabilir” tabirlerini kullandı.
“SADECE RUHSAL TEST İLE SORUN ANLAŞILAMAZ”
Borderline kişilik bozukluğunun çoklukla geç ergenlik yahut erken yetişkinlik devrinde teşhis edildiğini lisana getiren Uzm. Dr. Bahçe, “Psikiyatri uzmanı kişinin belirtilerinin, hayat tecrübelerinin ve aile tıbbi geçmişinin kapsamlı bir değerlendirmesine dayanarak klinik olarak teşhis konulur. Gerekli görülürse, çeşitli ruhsal testler istenebilir. Lakin tek başına ruhsal test ile teşhis koymak hakikat bir yaklaşım kabul edilmemektedir” diyerek, borderline kişilik bozukluğu bireyin hayatının birçok alanına ziyan verebileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Bahçe, şu bilgileri paylaştı:
“Yakın ilişkileri, işi, okulu, toplumsal aktiviteleri ya da öz imajı olumsuz etkileyebilir. Borderline kişilik bozukluğu bireyin hayatında eğitimi yarıda bırakmak, dürtüsel ve riskli davranışlar nedeniyle planlanmamış gebelikler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, motorlu araç kazaları, fizikî arbedeler, evlilik gerilimi yahut boşanma üzere çatışmalarla dolu bağlantılar, mahpus cezası üzere birden çok yasal sorun, intihara teşebbüs, kendini kesme ya da yakma ile kendine ziyan verme ve bu yüzden sık sık hastaneye yatma, daima tekrarlanan iş değişiklikleri yahut kayıpları ile taciz edici ilgilere dâhil olma ve bu ilgilerde ziyan görmeye karşın bağlantıyı sürdürme üzere komplikasyonlara neden olabilir.” Uzm. Dr. Bahçe, “Bunlara ek olarak bireyde alkol yahut unsurların berbata kullanımı, anksiyete bozuklukları, bipolar bozukluk, depresyon, dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu, yeme bozuklukları ile başka kişilik bozuklukları üzere öbür akıl sıhhati bozukluklarının da görülmesi ihtimali yüksektir.”
TEDAVİ YOLLARI
Hastalığın kişilik bozukluğu tedavisinde şu anda üç ana psikoterapötik yaklaşım olduğunu belirten Uzm. Dr. Bahçe, “Psikodinamik, bilişsel-davranışsal ve destekleyici. Her birinin içinde özel çeşitler vardır: örneğin transfer odaklı psikoterapi (psikodinamik) yahut diyalektik davranışçı terapi (bilişsel-davranışsal). Temel anlayış ve metodoloji açısından farklılık gösterse de tüm yaklaşımlar, hem başlangıçta klinik tabloya hakim olan semptom idaresini, hem de semptomlar hafifletildikten sonra bariz kalan kişilik zorluklarını güzelleştirmeyi amaçlamaktadır. Sıklıkla psikoterapilerin uzun vadeli olması beklenmektedir. Sık terapist değiştirilmemesi önerilmektedir” açıklamasında bulundu.
