Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serdal Güngör, epilepsiye ve epilepsi de ketojenik diyete değindi.
Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serdal Güngör, epilepside ketojenik diyetin kıymetine değinerek “Ketojenik diyetteki kişi karbonhidratlar yerine yağ yıkıcı metabolizmayı uyararak enerjiyi dışardan aldığı yağları harcayarak sağlar. Yağların yıkılması ile keton cisimleri olarak isimlendirilen artıklar kanda birikir. Bu artıklardan beta hidroksibütirik asit karaciğerde metabolize edilerek beyin tarafından güç kaynağı olarak kullanılır” dedi.
“NE VAKİT TEDAVİYE BAŞLANIR?”
Genel olarak birinci epilepsi nöbetinden sonra yüzde 30 üzere oranlarda tekrarlama görebileceğine değinen Prof. Dr. Serdal Güngör, “İlk nöbet sonrasında, çocukta tekrar riskini artıran bir durum yoksa tedavi başlamadan takibe alırız. Tekrarlayan nöbeti olanlarda evvel tek ilaçla tedavi başlanır. Lakin 2-3 ilaca karşın nöbetler devamlılık gösterirse, dirençli nöbet olarak kabul edilir. Ne yazık ki epilepsili çocukların yaklaşık yüzde 20’si hiçbir ilaca karşılık vermeyebilir. Dirençli epilepsi olgularında ketojenik diyet tedavisi kullanılacak değerli bir tedavi yöntemidir” dedi.
“KETOJENİK DİYET NEDİR?”
Ketojenik diyetin yüksek oranda yağ, büyümeyi sağlayacak seviyede protein ve düşük karbonhidrat içeren bir tıbbi tedavi prosedürü olduğuna değinen Prof. Dr. Güngör, “Normal durumlarda beyin güç kaynağı olarak glikoz kullanmaktadır. Ketojenik diyette bedende glikoz yerine yağların kullanımına geçiş olmaktadır. Bedenin birincil metabolizmasının, glikoz kullanımından yağ temelli güç kaynağına dönüşümü nöbetlerin denetim edilmesini sağlamaktadır. Beden enerjiyi karbonhidratlar, yağlar ve proteinler üzere 3 temel besin kaynağından alır. Günlük kalori alımın kıymetli kısmını karbonhidratlar oluşturur. Beden bu karbonhidratları güç üretimi için glikoza dönüştürür. Açlıkta olduğu üzere glikoz takviyesi sonlu olur ise beden güç için yağları yakmaya başlar. Ketojenik diyetteki kişi karbonhidratlar (glikoz) yerine yağ yıkıcı metabolizmayı uyararak enerjiyi dışardan aldığı yağları harcayarak sağlar. Yağların yıkılmasıyla keton cisimleri olarak isimlendirilen artıklar kanda birikir. Bu artıklardan beta hidroksibütirik asit karaciğerde metabolize edilerek beyin tarafından güç kaynağı olarak kullanılır” diye konuştu.
“KETOJENİK DİYETİN TESİR SİSTEMİ NEDİR?”
Diyetin tesir düzeneği ile ilgili farklı görüşler ve çalışmalar olduğunun altını çizen Prof. Dr. Serdal Güngör, “Uzun müddetli ketozis sonrası yağ asitlerinin, beyin güç depolarına, hücrelerin güç kaynağı olan mitokondrilere ve hücre yenilenme yolaklarına tesirleri vardır. Diyet yalnızca nöbet önleyici değil, tıpkı vakitte çeşitli nörolojik ve davranışsal bozuklukların tedavisinde rol oynayan nörotransmiterlerin düzeylerini tesirler. Beyinde çeşitli nöromodülatörlerin tesirini düzenler. Nöbet hassaslığını değiştirmede nöronlar ve onları destekleyen hücresel metabolizmaya hassas yolakları etkiler” dedi.
“KETOJENİK DİYET KİMLERE UYGULANABİLİR?”
Ketojenik diyetin günlük nöbetleri olan, en az iki ilaç tedavisine karşın nöbetleri denetim altına alınamayan ve cerrahi bahtı olmayan dirençli epilepsilerde tedaviye alternatif bir seçenek oluşturduğunun altını çizen Prof. Dr. Güngör, “Diyetin çok faydalı olduğu bilinen birtakım hastalıklarda da olabildiğince erken başlanması önerilmektedir. Bu özgün hastalıklar ortasında GLUT-1 eksikliği, piruvat dehidrogenaz eksikliği, infantil spazm (West sendromu), Dravet sendromu, Doose sendromu, Rett sendromu, tuberosklerozis kompleks, mitokondriyal hastalık ve çoğunlukla hazır mama tüketen çocuklar sayılabilir. Ketojenik diyet her çocuk için özel olarak hazırlanır. Diyet bu hususta tecrübeli çocuk nöroloji uzmanı ve bu alanda eğitim almış bir beslenme uzmanı tarafından yakın izlemle takip edilmelidir” formunda konuştu.
“KETOJENİK DİYET BAŞLANMASINDA YAŞ KIYMETLİ Mİ?”
Küçük yaştaki çocuklarda daha düzgün nöbet denetimine eğilimi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Güngör, “Literatürde erken yaşta başlanan hastaların daha yarar gördüğü bildirilmektedir. Bununla birlikte, ergenlik periyodunda ve hatta erişkinlerde de kullanılabilir. Diyete başlanmadan evvel ketojenik diyet grubuyla ailenin beklentisinin tartışılması, ketojenik diyetin muvaffakiyetini tesirler. Her çocuk için beklenti gerçekçi bir biçimde saptanmalı ve asgarî 3 aylık tedaviden sonra tedaviye devam kararı tekrar değerlendirilmelidir. Aileye ketojenik diyet eğitiminde öğünlerin hazırlanması, hasta olunduğunda nasıl yönetileceği, besinsel eklemeler öğretilir. Uzun ve kısa müddette meydana gelebilecek yan tesirleri aileye belirtilir ve tedaviye başlanmadan evvel onam formu alınır. Ketojenik diyette muvaffakiyetin anahtarı ailenin diyete ahengidir. Yeterli bir diyet uygulaması ve takibi ile çocuğun nöbetlerinde azalma olabilir, algılarında ve motor hünerlerinde artış gözlenebilir” dedi.
“KETOJENİK DİYETİN TESİRİNİ NE KADAR MÜDDETTE ANLARIM?”
Her çocuğun metabolizmasının farklılık göstereceğini söyleyen Güngör, “Bazı çocuklarda keton kısa müddette istenilen seviyeye ulaşırken kimilerinde bu müddet daha uzun sürmektedir. Ketojenik diyetin tam aktifliği için diyet en az 3 ay müddetle uygulanmalı, diyet düzgün ilerliyorsa 2 yıl devam ettirilmelidir. 2 yılın sonunda nöroloji uzmanının değerlendirmesiyle sonlandırılmalı yahut devam edilmelidir” biçiminde konuştu.
“KETOJENİK DİYET ALAN ÇOCUĞUN TAKİBİ NASIL YAPILIR?”
Ketojenik diyet alan çocuğun birinci ay sonunda ve devamında en az 3 ay aralıklarla nöroloji uzmanı tarafından takip edilmesi gerektiğinin altını çizen Güngör, “1 yaşın altındaki çocukların daha sık takip edilmesi gerekebilir. Denetimlerde muayenenin yanı sıra laboratuvar incelemeleri ve EEG’ler yapılmaktadır. Gerekirse böbrek ultrasonu, EKO yahut kemik mineral dansite ölçümü yapılmaktadır. Gerekli olduğunda izlemde EEG denetimi yapılarak ketojenik diyet aktifliği izlenmektedir” tabirlerini kullandı.
