“Seküler Softalar” güldüler, eğlendiler ama…
Yağmur Duası, insanlık kadar eski
Vakanüvis
Yaklaşık iki haftadır orman yangılarına karşı destansı bir gayret veriliyor. Çaba; işçi, teknik donanım ve uyum boyutları muvaffakiyetle sürdürülürken, gönüllerden geçen ise yangın bölgesine yağmur yağmasıydı.
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş da zati birinci günden beri milletin dudaklarında olan duaları bir defa de Antalya Manavgat’ta dillendirmek için Külliye Camisi’nde yağmur duası icra etti.
“İNSANLIK TARİHİ BOYUNCA GÖRÜLMÜŞ TOPLUMSAL BİR GELENEK”
Ne var ki kimi çevreler bunu fırsat bilip bir sefer daha milletin inancıyla alay etti. Bütün bunlar olup biterken bölgede kuvvetli yağışların başlaması ise milletin çoğunluğunu sevindirdi. Üzülenler, madara olanlar artık binbir teville söylediklerini unutturmaya çalışıyorlar. Halbuki yağmur duası, insanlık tarihi boyunca görülmüş bir inançsal olgu, bir toplumsal gelenek.
BİR HİTİT YAZITI: “YAĞMURLARI ÇOKÇA YAĞDIR, KARA TOPRAĞIN SUSUZLUĞUNU GİDER”
Pagan toplumlarda mitolojik olarak üretilmiş “tanrılar”a yağmur için yalvarılıyordu. Fenikeliler, Lidyalılar, Urartular, İyonlar, Frigler, Hititler, Aztekler, Asurlular, Antik Yunan, Eski Roma, Mayalar, Vikingler, İslam öncesi Araplar ve daha pek çok uygarlıkta su kaynakları, rablerin dünya ile irtibat kurdukları yerler olarak görülüyordu. Antik çağ inançlarında su, hayat veren gücüyle kutsal bir fenomendi. Bu nedenle de yağmur merasimleri, yağmur duaları, asırlarca bütün coğrafyalarda var olmuştu.
Hitit Üniversitesi Öğretim Üyelerinden Hasret Sir Gavaz’ın, “Uluslararası Bütün Taraflarıyla Çorum Sempozyumu” bildirileri kitabında yer alan, “Hititlerden Günümüze Yağmur Duası” başlıklı makalesinde, Hitit inancında yağmur dualarına ait geniş bir literatür bulunduğu, ayrıyeten “Yağmur Bayramı” olduğu anlatılıyor. “Küpün Açılması Bayramı” ya da “Gök Gürlemesi Bayramı” da denilen bu bayramlarda baharın gelişiyle birlikte başlayan yağmurların daha da güçlü yağması için okunan ilahilerden birisinde, “İlkbahar olunca gök gürler, küpü açarlar, sonbahara kadar küpler dolar” tabirleri yer almaktaydı. Meydanlarda toplanan Hititliler, rahiplerin önderliğinde “Efendimiz, sen yağmurları arttır ve kara toprağı doyur” diye dua ederlerdi.
Ergün Veren de Tematik Z Dergisi’nde “Yağmur Duası Geleneği” adını taşıyan yazısında, Antik Yunan’da kuraklık vakitlerinde yağmur için Zeus’a dua edildiğini, kurbanlar kesildiğini anlatıyor. Çin mitolojisindeki Cheng-Huang “Yağmur Tanrısı” olarak bilinir ve yağmur duasında kendisine yalvarılırdı. Eski Japonlar’da da “Yıldırım Çocuk” anlamına gelen “Raitaro”, istediği vakit yağmur bulutlarını çağırıp, yağmur yağdırdığına inanılan mitolojik bir varlıktı. Gökyüzünü onüç, yeryüzünü dokuz kat kabul eden, Güneş’i “baba”, Ay’ı da “anne” gören Mayalar’ın inançlarında, dört de “yağmur tanrısı” bulunuyordu. Türk ırkının uzunluklarının yer aldığı coğrafyalar Türkistan, İran, Irak, Romanya, Kosova, Kuzey Kıbrıs, Bulgaristan ve Irak’ta; Kırgızlar, Türkmenler, Dağıstanlılar, Azerbaycanlılar, Yakutlar, Çuvaşlar, Başkurtlar, Türkmenler ortasında yağmura ait merasimler görülüyordu. Bu merasimler hala de birçok toplulukta devam etmekte.
PEYGAMBER EFENDİMİZ DAHA ÇOCUKKEN YAĞMUR DUALARINA KATILMIŞTI
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’nin “İstiska” / “Yağmur Duası” unsurunda; sözlükte “su vermek, sulamak, yağmur yağdırmak” manasındaki saky kökünden türeyen ve “su istemek” mânasına gelen “istiska”nın, yağmur yağdırması için Allah’a özel bir halde dua etmeyi anlattığı belirtiliyor. İlgili husus de şöyle deniliyor:
“Saky kökünün çeşitli türevleri Kur’ân-ı Kerîm’de birçok yerde, istiskā ise iki âyette geçmektedir. Bunlardan birinde Hz. Mûsâ’nın kavminin kendisinden su istediği (el-A‘râf 7/160), başkasında ise Hz. Mûsâ’nın kavmi için Allah’tan su dilediği (el-Bakara 2/60) ve Allah’ın buyruğuyla asâsını taşa vurması üzerine on iki pınarın fışkırdığı belirtilir. Ayrıyeten Hz. Hûd ve Nûh’un kavimlerinden, üzerlerine bol yağmur göndermesi ve kendilerine bolluk, rahmet ve güç vermesi için Allah’tan bağışlanma dilemelerini istedikleri tabir edilir (Hûd 11/52; Nûh 71/10-12). Hz. İbrâhim’in de çocuklarına ilâhî isimlerden birini öğretip onunla istiskāda bulunmalarını ve yardım dilemelerini öğütlediği rivayet edilir (İbn Sa‘d, I, 48). İslâm öncesi Arap toplumunda yağmur duası yapıldığı bilinmekte, Hz. Peygamber’in daha çocukken dedesi Abdülmuttalib ile birlikte yağmur duasına çıktığı kaydedilmektedir (İbn Sa‘d, I, 90). Peygamber olduktan sonra Resûlullah’ın yağmur duası yaptığına dair çok sayıda hadis rivayet edilmiştir.”
SUSUZLUK NEDENİYLE İSTANBUL’A KONUK YASAKLANDI, YAĞMUR DUASINA ÇIKILDI
“Büyük İstanbul Tarihi” isimli blogta, Kemalettin Kuzucu’nun kaleme aldığı “Kuraklığa Karşı Yağmur Duası” isimli makalede ise Osmanlılar’daki kimi kuraklık olayları ile yağmur duası geleneği detaylarıyla anlatılıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nda vakit zaman kuraklığın görülebildiği, İstanbul’un ise yakıcı ve yıkıcı kuraklıklarla pek karşılaşmadığı fakat imparatorluğun merkezi olması hasebiyle, pek çok yağmur duası merasiminin İstanbul tarihinde yer aldığı kaydedilen makalede şu bilgilere yer veriliyor:
“Osmanlı’da vakit zaman kuraklık ve kıtlık, iktisadi ve siyasi hayatı etkilemiştir. Bu etkilenme daha çok içme suyu alanında görülüyordu. 1765-1766 kışı ve baharında kâfi yağış olmaması üzerine yaz mevsiminde susuzluk problemi çekildi. Bunun üzerine, hükümet, üst seviye yönetimci ve zenginlerin yazı geçirmek üzere her yıl olduğu üzere tekrar Boğaziçi ve Eyüp’teki yalılarına taşınmalarından faydalanarak onların konaklarındaki hamam, fıskiye ve sebil sularının çeşmelere ve kent hamamlarına verilmesini kararlaştırdı. Ayrıyeten halkın susuzluk çekmemesi için sokak çeşmelerinin kesilmemesini istedi. Dahası, su kasveti yaşanmaması için taşradan İstanbul’a konuk gelmesinin yasaklanması yoluna dahi başvuruldu. 1870 yılında tekrar emsal bir kuraklık yaşanması üzerine Sultan Abdülaziz’in buyruğuyla Eyüp, Balat, Beyazıt ve Ayasofya hamamları dışındaki hamamların suyu süreksiz olarak kesilmişti. Kuraklığa karşı devletin başvurduğu en önemli önlemlerden birisi de yağmur duasıydı. Yağmur duası toplu eda edilirdi. Çoklukla Okmeydanı sahrasına gidilerek üç gün dua edilip gözyaşı dökülürdü. Bu kapsamda nefis terbiyesi için oruç tutulduğu da olurdu.”
ANKARA’NIN VATİKAN BÜYÜKELÇİSİ DE YAĞMUR DUASI DÜZENLEMİŞTİ
Yakın tarihte, Ankara’da yapılan bir yağmur duası da uzun müddet basının gündeminde yer almıştı. Ankara’ya içme suyu sağlayan barajlardaki su düzeyinin yüzde 4’e indiği 2007 yılı Ağustos ayında su kesintileri başlayınca, Ankara Müftülüğü yağmur duası davetinde bulunmuştu.
Cuma namazı sonrası mescitlerde yapılan yağmur duasının akabinde, Ankara’daki Hıristiyanlar da harekete geçmişti. Su problemini yaşayan, ortalarında diplomatların da bulunduğu Hristiyan cemaati, devrin Vatikan Büyükelçisi Monsenyör Antonio Lucibello ve Katolik rahip Felix Körner’in önderliğinde kiliselerindeki pazar ayinlerinin akabinde Ankara’daki kuraklığın bitmesi için “God send us rain” (Tanrım bize yağmur gönder) duasını okumuşlardı.
UTAH VALİSİ DAHA BU YIL “İLAHİ BİR MÜDALEYE GEREKSİNİMİMİZ VAR” DİYEREK YAĞMUR DUASINA ÇIKTI
ABD’nin Utah eyaletinde ise geçtiğimiz Haziran ayında Vali Spencer Cox’un davetiyle eyalet çapında yağmur duası aktiflikleri düzenlenmişti. Vali Cox, Mayıs ayında beklenen yağmurların yağmaması üzerine acil durum ilan etmişti.
Vali, Haziran ayında ise Twitter hesabından paylaştığı görüntüde eyalet sakinlerini “hafta sonu duasına” davet ederek, şöyle konuşmuştu:
“İşbirliği halinde daima birlikte dua eder ve Tanrı’dan ya da hangi üstün güce inanıyorsanız ondan daha fazla yağmur yağdırmasını istersek, süren kuraklığın ölümcül boyutlarından kurtulabilme talihimiz olabilir. İlahi bir müdahaleye gereksinimimiz var. Bu yüzden farklı inançlara sahip tüm Utahlıları 4 Haziran’dan 6 Haziran’a kadar sürecek olan dualara katılmaya çağırıyorum.”
Daha evvel de, 2007 yılında Georgia eyaletinin o dönemki valisi Sonny Perdue, eyalet sakinlerini kuraklığa karşı yağmur duasına çağırmıştı.
