Dijitalleşen dünyayla birlikte artık hem özel yaşantımızda hem de iş hayatımızda Whatsapp uygulaması önemli bir yer kaplıyor. Buna bir de ‘Whatsapp grupları’ eklenince telefonlarımız adeta susmak bilmiyor. Pandemiyle birlikte artış gösteren bu irtibat formülü karşılıklı irtibatı nereye götürüyor? Bizler sanal ortamda gerçekleştirdiğimiz bu irtibattan nasıl etkileniyoruz?
Özellikle salgın sürecinde birçok dalda meskenden çalışma yoluna geçilmesi Whatsapp üzerinden bağlantının de artmasına neden oldu. Tıpkı vakitte kısıtlamaların da artması yeniden toplumsal yaşantımızı da buradan yürütmemizi sağladı. İrtibat Bilimci Yalçın Arı sanal olarak buluşuyor olmanın fizikî buluşmaların cazibesini azalttığını söylerken Marmara Üniversitesi Dijital Bağlantı Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık Whatsapp kümelerinden gelen anlık bildirimlerin daima olarak dikkat dağıttığına ve verimliliği düşürdüğüne dikkat çekiyor. Psikolog Özge Öztaşçı ise “İletişim yerine mesaj kısmına kıymet vermeye başladık” diyor.
‘İŞLEVSEL KOLAY VE GÖRSEL’
İletişim Bilimci Yalçın Arı Whatsapp uygulamasının fonksiyonelliğine değinerek uygulamanın kolay kullanılabilir olmasına dikkat çekiyor. Arı, “Fiziksel olarak daha uzun müddette bitirebileceğimiz konuşmaları, toplantıları bu mecra üzerinden daha kısa müddette yapabiliyoruz. Anlık iletileşme için de bu geçerli. Whatsapp demek sürat demek. Ve bu başka birçok toplumsal ağ da yok. En azından fonksiyonellik, kolaylık, görsellik açısından yok. İnsanın uzuvlarına hitap edecek bir biçimde yok.” tabirlerini kullandı.
‘YÜZ YÜZE GELDİĞİMİZDE KONUŞACAK BİR ŞEY BULAMIYORUZ’
Whatsapp kullanan bir kişinin an itibariyle üzerine ‘dijital bir tulum’ giydiğini aktaran Arı insanın Whatsapp’taki yansımasının kendi gerçek yansımasından uzak olduğu görüşünde. Arı insanların pek çok mevzuyu Whatsapp üzerinde konuştuğu için yan yana geldiklerinde konuşacak hususları kalmadığını da söylüyor. Arı, “O yüzden ben fizikî buluşmaların eskiye nazaran daha kısa sürdüğünü düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulunuyor.
‘FARKLI DUVAR KAĞIDI YANLIŞ BİLDİRİ GÖNDERİMİNİ AZALTABİLİR’
Gün içerisinde Whatsapp kümeleri da dahil birebir anda birçok şahısla irtibat kuruyoruz. Bu da yanlış şahıslara bildiri göndermemize neden olabiliyor. Whatsapp bu hususta tedbir almak gayesiyle evvel bildiriler için ‘herkesten sil’ uygulamasını devreye soktu. Artık de başka bir yol olarak her konuşma penceresi için farklı bir duvar kağıdı kullanılacak. Bu sistemin yanlış bildiri gönderimini azaltacağını lakin tam olarak engellemeyeceğini söyleyen Bağlantı Bilimci Yalçın Arı “İnsanların vakitle bu yeni orta yüze ve renkliliğe de adapte olacağını düşünüyorum. Yanlış iletisi büsbütün engellememesinin nedeni biz internetteyken güya hayatın içindeymişcesine gömülüyoruz. Anlık olarak odaklanıyoruz ki tek düşündüğümüz şey karşısındakine anlık olarak ileti atmak. Kime attığımızın bir değeri yok. O yüzden alttaki ve üstteki kişi birden fazla defa karışabiliyor. Karışmaya devam edecek. Bu yeni uygulamanın biraz gençleri Whatapp’a çekmek için bir taktik olduğunu, renkli bir Whatsapp’ın gençlerin ilgisini çekeceğini düşünüyorum.” açıklamasında bulundu.
‘GRUP YAZIŞMALARINDAKİ KRİZLER’
Vatandaşların hayatlarındaki birçok işi Whatsapp üzerinden halledebiliyor olmaları dijital bir bağımlılığa da neden oldu. Whatsapp üzerinden neredeyse tüm irtibatımız sağlıyor olmak davranış biçimlerimizde de değişikliğe neden oldu. Bağlantı Bilimci Yalçın Arı “Artık daha fazla yazıyoruz. Bağlantımız daha çok yazı üzerinden. Bu da yanlış anlamaları artırdı.” dedi.
Anlık olarak biriyle yazışmanın irtibat krizlerine neden olabildiğini aktaran Arı, “Bu yüzden birçok insan küsüyor, kırılıyor, alakalar bitiyor. Beşerler işlerinden oluyor. Bilhassa küme yazışmalarında krizler daha fazla oluyor. Birçok farklı statüden insan tıpkı kümede yer alıyor ya da arkadaşlık kümelerinde da birinin söylediği şeyi bir oburu üzerine alabiliyor. Sanal olarak birçok şeyi yapabiliyor olmak fizikî buluşmaların cazibesini azalttı bence. Buna uzun vadede gereksinimimiz olacak. Bunun acısını hissetmeye başladık. Fakat tekrar de daha tam olarak neyi kaybettiğimizin bence farkında değiliz.” biçiminde kelamlarını noktaladı.
‘GRUPLARDAN GELEN BİLDİRİM DİKKAT DAĞINIKLIĞINA NEDEN OLUYOR’
Whatsapp kümeleri artık irtibatın kaçınılmaz bir kesimi haline geldi. İş hayatımızda ve özel yaşantımızda kümelerden gelen bildirim seslerinde telefondan başımızı kaldıramaz olduk. “Artık her işimizi dijital ortamda gerçekleştiriyoruz. Bu durum ister istemez dijital bağımlı olmamıza sebebiyet verdi.” diyen Dijital İrtibat Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, kelamlarına şu halde devam etti: “Whatsapp kümelerinden gelen anlık bildirimler daima olarak dikkatimizin dağılmasına, iş verimliliğimizin düşmesine sebebiyet verdi. Bunun tahlili Whatsapp kümelerini sessize almak ve bildirileri okumak için belli bir saat belirlemek. Aslında acil durumlarda vatandaşlar sesli arama ile irtibat sağlayabiliyorlar. Bu halde hem verimlilik artırılabilir hem de vakitten tasarruf edilebilir. Birebir şeyi dersler esnasında öğrenciler de yapmalı.” açıklamasında bulundu.
İLETİŞİM KISMINI UNUTUP MESAJ KISMINA YÖNELDİK
Whatsapp üzere uygulamalarda gerçekleştirilen irtibat nedeniyle vatandaşlarda kalıcı değişiklikler de meydana gelmeye başladı. Sık sık kullanılan sanal ortamdan haberleşme nedeniyle eski bağlantı alışkanlıklarımızda değişiklikler oluştu. Psikolog Özge Öztaşçı, “İnsan bir duruma yahut olaya ne kadar çok maruz kalırsa davranışlarında o kadar kalıcı değişimler oluşur” diyor. Whatsapp uygulamasının günlük hayatın bir kesimi haline geldiğini kaydeden Öztaşçı “Artık telefonla aramak yerine ses kaydı atmakla yetiniyoruz. Konuşurken karşımızdakiyle bağlantıya girmeye bile üşenir olduk. İrtibat kısmını unutup, mesaj kısmına ehemmiyet vermeye başladık” sözlerini kullanıyor.
“SARILMAK YERİNE ÜZGÜN EMOJİ GÖNDERİYORUZ”
Yüz yüze irtibatın ehemmiyeti vurgulayan Öztaşçı irtibatla ilgili çıkmazlarımızı şöyle özetliyor: “Artık karşımızdakilerin niyetleri ve yansıları yerine mesajımızın gidip gitmediği daha kıymetli oldu. Aslında pandemi süreci de bunu kalıcı hale getirdi. Birebir irtibatta duyduğumuz insan sesleri yerine mesaj seslerini koyduk. Bu da bağlantı kalitesinin düşmesine neden oldu. Yüz tabirleri, tonlamalar vücut lisanı de bir irtibat aracı sayılırken, karşımızdaki kişiyi sırf bir metinden ya da emojilerden analiz etmeye çalışıyoruz. Yüz sözlerimizin yerini emojiler aldı. Artık üzülen bir yakınımıza sarılıp onunla birlikte üzülmek yerine, sırf üzgün emoji gönderiyoruz.”
SORUNLARA YOL AÇIYOR
Sanal ortamda gerçekleştirdiğimiz bağlantının kalitesizliği nedeniyle, hislerini tam manasıyla tabir edemeyen vatandaşlarda kimi problemler baş gösteriyor. Bu meselelerin nedenine değinen Öztaşçı “İnsanoğlu her saniye çok fazla ve karmaşık hislerle yoğruluyor. Üzgünken bile yalnızca üzgün değiliz, şuur tarafında onlarca karmaşık his yatıyor ve biz bu hisleri sırf bir emojiyle göstermeye çalışıyoruz. Birçok duyguyu tek bir emoji söz etmeye çalışmak kişinin içe çekilmeye ve hisleri bastırmasına neden oluyor. Elhasıl kendini birebir etkileşim yoluyla söz etmeye fırsat bulamayan bireyler gittikçe daha çok yalnızlaşıyor ve içine kapanıyor. Bu durum da toplumsal anksiyete, depresyon, agresyon, anksiyete bozukluğu üzere insanın ömür kalitesini düşüren sıkıntılara yol açıyor” değerlendirmesini yapıyor.
“ODAKLANMAK İÇİN DAHA FAZLA EFOR SARFEDİYORUZ”
Sürekli dışarıdan gelen ikazlara cevap verme isteğinin verimliliği düşürdüğünü söyleyen Öztaşçı “Kişilerden yahut kümelerden gelen iletiler bir işi yaparken asıl odağımızın kaymasına ve dikkat merkezimizin telefona yönelmesine neden oluyor. Çocuk ya da yetişkin bireylerin daima dikkatini dağıtan uyaranlara rağmen verimli bir çalışma sağlayamayacağı bir gerçek. Bu durumda günümüz çağdaş beşerinin odaklanmak için harcadığı eforun 50 sene evvel yaşamış birine nazaran onlarca kat fazla olduğunu söylemek yanlış olmaz.” kelamlarını kaydediyor.
