Genelde çoğumuz yediğimiz yiyeceklerde kalori yahut şeker içeriğine dikkat etmeye ve bunları daha az tüketmeye çalışıyoruz. Fakat, bilhassa tatlı istekleri olan bizler için lezzetli tatlı tada direnmek güç.
Şeker ikameleri ve şeker alkolleri, şekersiz yiyecekler için tanınan bir katkı hususu olarak kullanılıyor. Diyetlerimizdeki şeker ölçüsünü azaltmaya çalışırken, şeker alkolleri ve şeker ikamelerinin giderek daha sık ortaya çıktığını tabir eden Dyt. Serkan Sıtkı Şahin, şeker ikameleri ve şeker alkollerinin bağırsak sıhhatiyle bağlantısını kaleme aldı.
YAPAY TATLANDIRICILAR
Şeker ikameleri, yani yapay tatlandırıclar ve şeker alkolleri tam olarak nedir; artık bunu iki kategoriye ayıralım ve etiketlerde nelere dikkat edeceğiz ona bakalım.
Şeker yerine geçen hususlar, yani yapay tatlandırıcılar şekere emsal bir tat katan lakin olağan sofra şekerinin içerdiği enerjiyi içermeyen bir besin katkı hususudur. Kalorisi yoktur ve kan şekerini etkilemezler. Bu hususlar, sofra şekerinden çok daha tatlıdır, bu da aslında daha fazla şeker isteğine neden olabilir.
Besin etiketlerinde arayacağımız yapay tatlandrıcıları şu halde sıralayabiliriz:
– Aspartam
– Stevia
– Sakarin
– Sukraloz
– Keşiş meyvesi
ŞEKER ALKOLLERİ
Merak etmeyin, şeker alkollerinin, alkollü içeceklerde bulunan alkol olan etanol ile ilgisi yoktur. Bu bileşikler besinlerde doğal olarak meydana gelir ve meyvelerde bulunur. Bir şeker ikamesi olarak, olağan şekere nazaran yaklaşık yarım ila üçte bir oranında daha az kalori içerirler. Bunun nedeni, glikoza daha yavaş dönüştürülmeleri, metabolize edilmeleri için çok az yahut hiç insülin gerektirmemeleri ve kan şekerinde ani artışlara neden olmamalarıdır. Lakin bir oturuşta çok fazla şeker alkolü tüketmek, mide-bağırsak rahatsızlığına neden olabilir.
Besin etikerlerinde arayacağımız şeker alkollerini şu biçimde sıralayabiliriz:
– Mannitol
– Sorbitol
– Ksilitol
– İzomalt
– Maltitol
– Hidrojene nişasta hidrolizatları
Dikkat edeceğiniz üzere şeker alkolleri çoğunlukla “-ol” ile biter ve unutmayın, yapay tatlandırıcılar ve şeker alkolleri çok farklıdır. Şeker ikameleri, yani yapay tatlandırıcılar sıfır kalori içerirken, şeker alkolleri yaklaşık 2.6 kalori/gram içerir. Besin etiketlerinde şeker ikameleri içindekiler kısmında, şeker alkolleri ise “karbonhidratlar” kısmının altında bulunabilir.
BAĞIRSAK MİKROBİYOMUNU ETKİLİYOR
Şimdiye kadar konuştuklarımız tatlı kısmıydı. Artık, potansiyel acı kısım hakkında konuşalım. Bu bileşikler bağırsak mikrobiyomunuzu nasıl etkiler
Aspartam
Aspartam MUHTEŞEM süratli bir formda parçalanır, bu nedenle bağırsak mikrobiyomu üzerindeki tesirini ölçmek nitekim zordur. Kalın bağırsağa (bütirat ve öteki kısa zincirli yağ asitlerinin üretildiği yer) ulaşmaz. Aspartamın bağırsak mikrobiyomu üzerindeki potansiyel tesirleri hakkında bilgi yoktur.
Sakarin
Sakarin ile beslenen farelerde, probiyotik özellikler sergileyen bir bakteri olan Akkermansia muciniphila, sayısının azaldığı gözlemlenmiştir. Araştırmalar, sakarin tüketiminin bağırsak mikrobiyomunu bozabileceğini gösteriyor. Hasebiyle sindirim meselelerine ve bağışıklıkla iligli rahatsızlıklara yol açabilir.
Sukraloz
Sukraloz tüketiminin, toplam anaerobik ve aerobik bakteri, bifidobakteriler, laktobasiller, Bacteroides ve Clostridium sayısını azalttığı bilinmektedir. Münasebetiyle bağırsak sıhhati için pek yeterli olduğu söylenemez.
Stevia
Stevia konusunda şimdiye kadarkilere nazaran aykırı işleyen bir düzenek işler Mikrobiyom, Stevia’yı bozabilir ve bu nedenle üst sindirim yolunda emilemez. Stevia’nın kökleri bağırsak mikrobiyomunun muhakkak cinsleri için besin olabilen inülin ve fruktanları içerir. Hasebiyle bu yapay tatlandırıcı da bağırsakta sıkıntılara neden olabilir.
Ksilitol
Orta doz diyet ksilitol ile yüksek yağlı diyetle beslenen farelerde ksilitol, fekal Bacteroidetes ve Barnesiella bolluğunu azaltmış ve Firmicutes ve Prevotella bolluğunu artırmıştır. Yani yeterli bağırsak mikroorganizmalarını azaltırken, mikrobiyom için makus olan organizmaların sayısını çoğaltmıştır. Bu pek de düzgün bir tesir değildir.
Sorbitol
Sorbiyol doğal olarak armut ve öteki kimi meyvelerde bulunur. Bu şeker alkolünün fazla alımı, yüksek ozmotik yükü nedeniyle başkalarından daha az tolere edilir yani, bilhassa bağırsak sorunu olan şahıslarda daha fazla müshil tesiri yaratır. Eserlere eklenen sorbitolün farklı süreçlerden geçtiği yahut 1 adet meyveden çok daha fazla ölçüde kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda ziyanlı olabileceği sonucu çıkabilir. Maalesef sorbitolün bağırsak mikrobiyomu üzerindeki tesirlerini kesin olarak belirlemek için bugüne kadar kâfi data yoktur.
Özetlemek gerekirse, yapay tatlandırıcıların ve şeker alkollerinin bağırsak mikrobiyomu üzerindeki tesirine dair çok fazla tasa vardır. Sorun şu ki, birçok şeyi kanıtlayacak kâfi klinik data ve çalışma yoktur. Bu yapay tatlandırıcıların ve şeker alkollerinin bağırsak mikrobiyomu üzerindeki değişimlerini daha uygun anlamak için katiyen daha fazla çalışmaya gereksinim vardır. Sizin için en uygununun ne olduğu konusunda daha fazla bilgi için hekiminizle yahut diyetisyeninizle konuşabilirsiniz.
