İçe kapanma, duygulanma ve sık ağlamalar, hareketlerde yavaşlama, dikkatin azalması, uyku bozukluğu, kilo değişikliği ve unutkanlık üzere bellek sorunları “yaşlılığın doğal bir sonucu” olarak kabul EDİLMEMELİ ve depresyonla alakalı olabileceği düşünülerek gerekli incelemeler yapılmalıdır. Zira teşhis konamayan ve münasebetiyle tedavi edilmeyen depresyon,
Ek tıbbi durumların (şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, kanser, bunama, karaciğer ve böbrek hastalığı gibi) daha da kötüleşmesine,
Aile içi bağlantıların bozulması ve gerginliklerin artmasına,
Hastanın ve ailesinin hayat kalitesinin düşmesine,
Beklenenden erken ölümlere,
İntihar ile sonuçlanabilen ölümlere neden olabilir.
Depresyon belirtilerinin varlığı istişareyi ve tıbbi yardım almayı gerektiren bir durumdur. Yanlışsız tanımlanıp tedavi edilen hastalık %80-90 oranında güzelleşmekte ve hastalar eski olağan yaşantılarına geri dönmektedir.
Nedir? Nasıl Oluşur?
Depresyon, sık görülen ve yıkıcı sonuçları olabilen bir psikiyatrik hastalıktır. Gençlik periyodunda görülebileceği üzere yaşlılık devrinde de görülebilir. Lakin, bu periyot hastalığın oluşumu, tanınması ve tedavisi noktasında birtakım farklılıklar içerebilir.
Yaşlanmayla birlikte, beyin hücreleri ve damarlarda bozulma, nörotransmitter denilen birtakım hususların yahut hormonların artması yahut azalması üzere doğal biyokimyasal değişimler yahut eklenen tıbbi hastalıklar depresyonu ortaya çıkarabilir. Kişinin gençlik yıllarındaki psikiyatrik durumu, genetik faktörler (örneğin, aile üyelerinden birinde depresyon varlığı) yahut çevresel olaylar (örn; bir yakınının mevti, hastalanma, alıştığı muhitten taşınma, maddi zorluklar, emeklilik) da hastalığın ortaya çıkmasında tesirli olabilir.
Pekala Hastalığı Nasıl Tanıyacağız? Belirtileri Nelerdir?
Depresyon süreksiz bir ruh hali değildir. Yani, bir olay karşısında meşakkat hissedilmesi yahut mutsuz olunması depresyon olduğu manasına gelmez. Depresyon hastalığı diyebilmek için, birtakım belirtilerin daima olarak görülüyor olması (en az 2 haftalık bir süredir) ve kişinin günlük yaşantısını önemli bir formda etkiliyor olması gerekmektedir. Aşağıda, depresyon belirtileri sıralanmıştır (yaşlılığa DAHA HAS olarak nitelendirilenler tırnak içerisinde gösterilmiştir);
*Keder, elem, ıstırap ve mutsuzluk hali
*Bir şey yapmak istememe, hevessiz olma
*Eskiden zevk alınan şeylerden artık zevk alınamıyor olması
*Kendini ümitsiz, kıymetsiz ve çaresiz hissetme
*Geçmişteki başarısızlıklar yahut kusurlardan ötürü kendini suçlayıp durma
*Parasal, sıhhat vb. hususlarda düşünüp durma, çok ve yersiz endişeler
*Olağan dışı duygulanma ve sık ağlamalar
*Gelecekten beklentinin kaybolması ve mevt düşünceleri
*Düşüncelerde yavaşlama ve kararsızlıkların artması
*Dikkatin azalması ve ağırlaşmada güçlük
*“Yerinde duramama ve huzursuzluk hali”
*“Uyku bozukluğu (uykusuzluk yahut çok uyuma)”
*“İştah ve kilo değişiklikleri (kilo kaybı yahut kilo alımı)”
*Doktorların rastgele bir sebep bulamadığı “Bedensel yakınmalar” (Baş ağrısı yahut bedende yaygın ağrılar, uyuşmalar, kabızlık, gaz ve şişkinlik, baş dönmesi, idrar yolları ile ilgili yakınmalar, saç dökülmesi..) olarak sayılabilir.
AİLELER Dikkatli Olmalı..
Aileler riskli durumlar konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Zira yaşlılarda depresyonu en sık tetikleyen durumlardan biri tıbbi hastalıklardır. Tıpkı vakitte, tıbbi hastalıkların varlığı depresyonu kötüleştirebilir.
*Bunama=Demans (En sık sebebi olan “Alzheimer Hastalığı”)
*Guatr
*Yüksek tansiyon,
*Şeker hastalığı,
*Kalp ve teneffüs sistemi hastalıkları,
*Karaciğer ve böbrek hastalığı
*İnme
*Kanser riskli durumlar ortasında sayılabilir.
Bu hastalıkların varlığında yakın bir takip, gerekli tedbirlerin alınması açısından hayli kıymetlidir. Bu nedenle, yeni ortaya çıkan belirtiler (örn, iştah ve uyku tertibindeki değişiklikler, unutkanlık vb. bellek sorunları, etrafındakileri tanımama, meskende olmayan birini görme yahut etrafındakilerden kötülük göreceği, zehirleneceği tarafında kuşkulu, tuhaf inanışlar yahut davranışlar, yerinde duramama ve huzursuzluk hali) dikkatle incelenmelidir. Ek olarak, hastanın aldığı-çıkardığı sıvı ölçüsü, kullandığı ilaçları ve nizamlı olarak alıp almadığı da denetim edilerek uygun tedbirler alınmalıdır.
Ayrıyeten bazen depresyon, bunama gibisi belirtilerin ağır olması nedeniyle BUNAMA ile KARIŞABİLİR (PSÖDODEMANS) ve gereksiz tedavilerin başlanması ve vakit kayıplarına neden olabilir.
Yapılması Gerekenler..
Ailede yaşlı olan şahıslar, mümkün olduğunca vakit ayrılarak faal bir formda dinlenmeli, konuşmaları için kâfi vakit ayrılmalı ve isteklerine olabildiğince kulak verilmelidir. Zira yaşlı şahıslar, rahatsızlık vermek istemediği, anlaşılmayacağını düşündüğü yahut külfetli olmanın, hatta depresyonda olmanın bir “karakter zayıflığı yahut akıl hastalığı” olduğunu düşündüğü için yakınlarına yaşadıklarını söylemekten çekinebilir yahut korkabilirler.
Sabırlı ve hoşgörülü bir ortamda, hastanın yakından takip edilmesi anlaşıldığı, kıymet verildiği ve yalnız olmadığı hissine, münasebetiyle rahatlamasına ve olumsuz his ve niyetlerini daha rahat söz etmesine sebep olacaktır. Bu tavır, ailenin depresyon belirtilerini daha güzel anlaması, uygun tedbirler alması ve gerektiğinde bir tabiple görüşerek psikoterapi, ilaç ve öbür tedaviler konusunda işbirliği yapması açısından hayli değerlidir.
Depresyon teşhisinin konması ve tedavisinin planlanması LAKİN, düzgün bir klinik kıymetlendirme ve bağlantılı tüm psikiyatrik ve tıbbi durumların ayrıntılı bir halde araştırılması ile mümkün olacaktır..
