Besin alerjisi bedenin bağışıklık sisteminin besinler karşı verdiği olağandışı cevaptır. En sık çocukluk periyodunda görülmekle birlikte çabucak her yaşta görülebilir. Besin alerjileri çocukluk yıllarında daha çok karşımıza çıkmasına karşın ileriki yıllarda ortaya çıkan besin alerjileri daha önemli klinik tablolara yol açabilir. Besinlerin üretilmesi ve hazırlanmasında kullanılan katkı hususlarının artmasına bağlı olarak besin ile ilgili şikayetler daha sık karşımıza çıkmaktadır.
Toplumda insanların en az %15-20’sinin alınan bir besinin alımından sonra besine bağlı olarak şikayetlerin oluştuğu belirtilmektedir. Lakin besin alerjilerinin sıklığı toplumların besin alışkanlıklarına nazaran değişse de genelde çocuklarda %2-8 arasında yetişkinlerde % 1-2 civarındadır. Tüm nüfusta ise %2 oranında görülmektedir. Dünyada yapılan birçok çalışmada yıllar içerisinde besin alerjisinde artış olduğu görülmektedir.
YETİŞKİNLERDE BESİN ALERJİSİ Mİ BESİN İNTOLERANSI MI ?
Günlük hayatımızda aldığımız besinlerin neden olduğu her türlü olumsuz etkiyi besin alerjisi olarak tanımlamak sıklıkla yapılan kusurlardan biridir. Besinleri alırken şahsen besinin kendisinin ya da besinlerle birlikte alınan öteki etkenlerin, bağışıklık sistemimiz üzerinde tesiri olsun yahut olmasın oluşturduğu tüm olağandışı tabloları besin tepkileri başlığı altında toplamak hakikat olur.
Besin tepkilerini iki kümeye ayırabiliriz: Birinci kümede aldığımız besinin içeriğinin yapısal özelliklerine bağlı olarak bağışıklık sistemi üzerinde çok tepkiye yol açmadan oluşturduğu, olağandışı cevapların bulunduğu “besin (gıda) intoleransı” yer alır.
Besin intoleransı, bir besin yada besin bileşeni tarafından tetiklenen bedenin gösterdiği karşıt reaksiyondur. Örnek olarak laktoz intoleransı verilebilir. Bu tıp tepkiler laktoz içeren süt ve süt eserleri alındığında bağışıklık sisteminin tesirinin olmadığı, laktozun bedende parçalanamamasına bağlı olarak sindirilemeyen yahut emilemeyen besin yada besin bileşenlerinden ötürü meydana gelmektedir.
Örneğin, laktoz intoleransına sahip bireylerin sütteki laktoz şekerini sindirecek laktaz enzimleri bulunmamaktadır. Laktoz intoleransı dünyadaki yetişkin insanların %50’sinde görülen ve en bilinen besin intoleransıdır.
Bazı bireyler de lezzet artırıcılar ( monosodyum glutamat ) yahut koruyucular (sülfit) üzere katkı unsurlarına karşı intoleransa sahiptirler. Besin intoleransı semptomları besin alerjisi ile karıştırılabilir. Bu nedenle bir besine gösterilen tepkinin nedenlerini belirlemek maksadıyla bir alerji uzmanının değerlendirmesi kıymetlidir.
İkinci küme ise besinlerle birlikte aldığımızın alerjenlere karşı bağışıklık sistemi aracılığıyla ortaya çıkan çok hassaslık tepkilerinin bulunduğu “besin alerjisi” yer alır. Bu çok hassaslık tepkileri, bağışıklık sistemi tarafından oluşturulan immünoglobulin E (IgE) moleküllerinin başrolünü oynadığı erken ortaya çıkan alerjik tepkiler biçiminde yahut bağışıklık sisteminde İmmunglobulin IgE moleküllerinin rol almadığı geç tip tepkiler sonucunda ortaya çıkabilir. Ürtiker, anjiyoödem, anafilaksi, egzama, eosinofilik gastrit, kolit, enterokolit üzere hastalıkların hepsi besin alerjileri içinde yer alır.
Besin alerjisi, alınan besinin içinde yer alan alerjene karşı olarak bağışıklık sistemi tarafından oluşturulan çok cevaba bağlıdır. Örneğin süt aldıktan sonra bedende kaşıntı kızarıklık göz kapağı dudakta şişlik sonrasında nefes darlığı, üzere şikayetler sütün içinde yer alan alerjenlere karşı IgE antikorlarının oluşmasına bağlı olarak gelişir. İnek sütüne alerji tanısı konulup daha önemli tepkilere yol açmadan tedavi edilmelidir.
Besin alerjileri vefatla sonuçlanabilecek tepkilere yol açabileceği için besinlerin alımından sonra oluşan tepkisinin besin intoleransı mı yoksa besin alerjisi mi olduğunun ayırımı kesinlikle alerji uzmanları tarafından yapılmalıdır.
YETİŞKİNLERDE BESİN ( BESİN ) İNTOLERANSI BELİRTİLERİ NEDİR ?
Besin intoleransı yiyeceklere tahammülsüzlük çağdaş dünyada yaygındır ve nüfusun % 15-20′sini etkilediğini gösteren çalışmalar vardır. Besin intoleransı bağışıklık sistemi üzerinden tesirlerini göstermez. Besin yahut besin bileşenlerinin yapısal özelliklerine, farmakolojik tesirlerine, kimyasal yapılarına yahut besinleri parçalayan enzim eksikliklerine, enzim yanılgılarına cevap olarak ortaya çıkabilir.
Gıda intoleransı olanların birçoklarında sindirim sistemi ile ilgili şikayetler görülür. İşlevsel gastrointestinal bozuklukları olan hastalara en sık görülen irritabl bağırsak sendromunda (IBS) şikayetlerin % 50-84‘ü besin intoleransı ile alakalı olduğunu görülmektedir.
Sindirim sistemi ile ilgili olarak artmış gaz, karın ağrısı, şişkinlik yahut ishal üzere şikayetlere yol açar.
Migren, Baş ağrısı, Öksürük, Burun akması, Havada hissetmek üzere sindirim sistemi dışında şikayetlere de yol açabilir.
Gıda intoleransına yol açan en sık besinler içinde Buğday ekmeği , Lahana, Soğan, Bezelye / fasulye, Süt, Baharatlar, Yağ / kızarmış besinler ayrıyeten kahve üzere içecekler karşımıza çıkmaktadır.
Yetişkinlerde Besin intoleransının nedenleri nelerdir ?
1.Gıdaları büsbütün sindirmek için enzimler gereklidir. Sindirim sisteminde besinleri parçalamak için salgılanan enzimlerden kimileri eksik yahut yetersiz çalışıyorsa gerçek sindirim olmaz.
Laktoz intoleransı olan insanlarda, süt şekerini (laktoz) daha küçük kesimlere ayıran ve bağırsak yoluyla emilmesini sağlayan bir enzim olan laktaz gereğince bulunmamaktadır. Laktoz sindirim sisteminde kalırsa mide ağrısı, spazm, şişkinlik, ishal ve gaz üzere şikayetlerin oluşmasına yol açar.
Früktozu parçalayan enzimlerin eksikliğinde bilhassa meyve yahut meyve sularından sonra tekrarlayan karın ağrısı, bulantı, kusma ve kan şeker düşüklüğü üzere şikayetler ortaya çıkabilir.
Tüm besinlerin sindirimi için bir enzim gerektirir. Früktoz intoleransı, laktoz intoleransı üzere enzim eksikliklerine bağlı şikayetleri besin alerji ile karışır. Enzim eksiklikleri besin intoleransının bir nedenidir.
2.Gıdalar ve içeceklerin içinde yer alan kimyasal hususlar, kimi peynirlerde bulunan aminler ve kahve, çay ve çikolata bulunan kafein çeşitli şikayetleri yol açabilir. Kimi kimseler bu kimyasallara başkalarından daha hassastır. Örneğin kahve içtiğinde çarpıntı atakları oluşabilir.
3.Gıdaların doğal yapıları içinde toksik tesire sahip olan kimyasallara sahiptir ve bu da diyare, mide bulantısı ve kusmaya neden olur.
Az pişmiş fasulye, son derece beğenilen olmayan sindirim sorunlarına neden olabilecek aflatoksinleri içerir. Büsbütün pişmiş fasulye toksin içermez. Münasebetiyle bazen fasulye yediklerinde reaksiyon verebilirler.
4.Düzgün depolanmamış olan balık üzere birtakım gıdalar “çürüme ve bayatlaması” nedeniyle histamin birikimine neden olabilir. Besinler içinde biriken histamin cilt döküntüleri, karın krampları, ishal, kusma ve mide bulantısı yol açabilir. Ekseriyetle belirtiler anaflaksiye misal güçlü bir tepkiye yol açar.
5.Bazı besinlerin içinde yer alan salisilat olağan şahıslarda probleme yol açmazken birtakım salisilat hassas şahıslarda reaksiyon olarak bedende kaşıntı kızarıklık kabarıklık nefes darlığı baş dönmesi üzere şikayetler oluşur. Salisilatlar, ziyanlı bakterilere, mantarlara, böceklere ve hastalıklara karşı savunma düzeneği olarak bitkilerde doğal olarak üretilen salisilik asit türevleridir.
Salisilatlar, meyve ve sebzelerin birçoklarında, baharat, otlar, çay ve lezzet katkıları dahil birçok bitki kaynaklı besinde bulunur. Nane aroması, domates sosu, çilek ve narenciye bilhassa yüksek düzeylerde salisilat içeriğine sahiptir. Tat katkılarıyla işlenmiş besinler ekseriyetle yüksek seviyede salisilatlarda içerirler.
6.Gıdaları içine konulan katkı hususlarına intolerans son otuz yılda giderek artan bir sorun haline geldi, zira giderek daha fazla sayıda besin katkı hususları içeriyor.
Gıdaları içine konulan katkı hususları besinlerin tatlarını arttırmak, besinleri cazibeli kılmak ve raf ömrünü uzatmak için kullanılır. Bilhassa içlerinde nitritler, monosodyum glutamat, sülfitler, birtakım renklendirici unsurlarla tepkiler tanım edilmiştir.
YETİŞKİNLERDE BESİN ( BESİN ) ALERJİSİNİN BELİRTİLERİ NEDİR ? Besin alerjisi besinlerin alımından sonra bağışıklık sisteminin vermiş olduğu çok karşılığa bağlı olarak ortaya çıkar. Besin alerjilerine bağlı şikayetler bağışıklık sistemi üzerinde IgE üzerinden yahut IgE’ den bağımsız olarak ortaya çıkar. Çocukluk yıllarında itibaren görülen besin alerjileri hayatımız boyunca karşımıza çıkabilir ve hayatın geç periyodunda ortaya çıkan besin alerjileri ekseriyetle geçmez Besin alerjisi alerjik besinin çok az ölçüde alımından sonra çok önemli olabilen ve hayati tehlike oluşturabilen bir tepkilere neden olabilir. Besin alerjisinde, şikayetler bedenimizin bir çok organında kendini farklı biçimde ortaya koyabilir. Besin alerjilerinde alerjik olunan besinin alımından sonra ağız etrafında kızarıklık, yüzde yahut bedende kızarıklık, kaşıntı, egzama belirtileri biçiminde görülebileceği üzere akciğerde hırıltı, öksürük, nefes sıkışması, burun akıntısı, burun tıkanıklığı kanlı dışkılama, kabızlık, kusma, şiddetli gaz ağrısı ve alerjik şok belirtileri üzere daha önemli hayatı tehdit eden şikayetlere neden olabilir. Besin alerjilerinde çıkan şikayetlerin sıklığı organlara nazaran bakılacak olursa cilt ve sindirim sistemini en çok etkilenen organdır ancak başka sistemlerde de çeşitli şikayetleri yol açar Cilt üzerinde görülen şikayetlere bakacak olursak Ürtiker, anjiyoödem, Kaşıntı, Kızarıklık/Flushing, Atopik dermatit görülebilirBesin alerjileri ne üzere şikayetlerle karşımıza çıkar ?
Sindirim sisteminde görülen belirtiler :
Dil dudak ve ağız içinde kaşıntı ve/veya ödem, Bulantı, Kusma Karın ağrısı, Kusma reflü, İshal sayılabilir
Kardiyovasküler sistemde: Çarpıntı/Taşikardi, Baş dönmesi, Şuur kaybı / bayılma, Hipotansiyon üzere önemli hayatı tehdit eden şikayetler görülebilir.
Solunum sisteminde: Burun tıkanıklığı, kaşıntısı, akıntısı hapşırma ve ses kısıklığı küçük lisanda şişlik laringeal ödem üzere üst teneffüs yoluna ilişkin şikayetler olabilir yahut daha önemli olan öksürük nefes darlığı hırıltı göğüs sıkışması üzere astım şikayetleri ile birlikte görülebilir.
Gözlerde kaşıntı kızarıklık akıntı ile ağıda metalik, uterusda kasılma, kötülük hissi üzere şikayetlerde görülebilir.
Besin alerjileri görüldüğü üzere birçok sistemde üzerinde çeşitli şikayetlerle kendini gösterebilir. Bazen bir ürtiker bazen de daha önemli olan alerjik şok ile karşımıza çıkabilir.
Besin alerjisi hangi klinik tablolarla karşımıza çıkar? Besin alerjilerinin ortaya çıkmasında bağışıklık sistemi üzerinde IgE ile irtibatlı erken tip (Tip I) mekanizmalar yahut IgE ile temaslı olmayan gecikmiş tip (Tip IV) düzenekler son derece kıymetlidir ve buna bağlı çeşitli klinik tablolar ortaya çıkar. Ayrıyeten bu iki sistemin eşlik ettiği klinik tablolarda görülür Besin alerjisinde erken tip (Tip I) bağışık sistemi ile alakalı ortaya çıkan klinik tablolar Ürtiker ( kurdeşen ), Anjiyoödem, morbiliform rash ( cilt döküntüleri ), Oral alerji sendromu, akut gastrointestinal spazm, alerjik rinokonjuktivit, akut bronkospazm, baş dönmesi/ bayılma, besin ile alakalı idmanın indüklediği anafilaksi yahut anafilaktik şok sayılabilir. Besin alerjisinde gecikmiş tip ( TİP IV ) bağışıklık sistemi ile bağlantılı ortaya çıkan klinik tablolar Kontakt dermatit, dermatitis herpetiformis, besin proteininin neden olduğu kolit, proktokolit ve enteropati senromu, ayrıyeten çölyak ( celiac ) hastalığı ve akciğerde besin proteinlerinin yol açtığı pulmoner hemosiderosiz ( heiner sendromu ) sayılabilir. İki sistemin birlikte yol açtığı klinik tablolar içinde Atopik dermatit alerjik eosinofilik özofajit, gastroenterit ve astım yer almaktadır. Besin alerjilerinin hangi sistemlerle oluştuğu ayırt etmek bilhassa teşhis koyarken hangi testleri yapmamız gerektiğini ve nasıl bir tedavi planı oluşturacağımız konusunda yardımcı olur. Besin alerjisi bedenin bağışıklık sisteminin besinler karşı verdiği olağandışı cevaptır. En sık çocukluk devrinde görülmekle birlikte çabucak her yaşta görülebilir. Besin alerjileri çocukluk yıllarında daha çok karşımıza çıkmasına karşın ileriki yıllarda ortaya çıkan besin alerjileri daha önemli klinik tablolara yol açabilir. Besin alerjileri hayatımız boyunca karşılaştığımız her besine bağlı olarak gelişebilir. Bilhassa çocukluk yıllarında birinci karşılaştığımız besin olan inek sütü alerjisi en sık görülen besin alerjisidir. Besin alerjileri hayatın her devrinde görülür çocukluk yıllarında oluşan besin alerjileri ileri yıllarda kaybolurken yetişkin yaşlarda görülen besin alerjisi kaybolmaz hatta anafilaktik şok üzere önemli hayatı tehdit eden klinik tablolara yol açar. Besin alerjisinin ortaya çıkmasında kimi risk faktörlerinin olduğu konusunda birçok çalışma vardır. Bunlar içinde en çok üzerinde durulanlar Cinsiyet bilhassa çocukluk yıllarında erkeklerde daha sık görülür Irk / etnik yapı (beyaz çocuklarla karşılaştırıldığında Asya ve siyah çocuklar ortasında artış göze çarpmaktadır), Genetik de yapı ailesinde besin alerjisi olanlarla daha sık görülmektedir. Atopik alerjik yapıya sahip şahıslarda besin alerjisi daha sonraki yıllarda görülebilir. Alerjik astım olan bilhassa ağır astım olan şahıslarda daha şiddetli besin alerjisi tepkileri görülür. D vitamini yetersizliği son yıllarda üzerinde daha fazla durulmaktadır. D vitamin yetersizliğinde besin alerjisinin daha sık görüldüğü konusunda çeşitli çalışmalar vardır. D vitamini besin alerjisine karşı gözetici özelliği vardır. Tükettiğimiz besinlerdeki yağ asitleri (omega-3-çoklu doymamış yağ asitlerinin tüketiminin azalması), Antioksidan tüketiminin azalması, Mide asit azaltıcı ilaç kullanımı (alerjenlerin sindirimini azaltmak), Hijyen ortamda büyüyenlerde tüm alerjik hastalık üzere besin alerjisi riski de daha fazladır. Gıdalara maruz kalmanın zamanlaması ve yolu değerli risk faktörleri ortasında sayılabilir. Günlük hayatımızda aldığımız besinlerin neden olduğu her türlü olumsuz etkiyi besin alerjisi olarak tanımlamak sıklıkla yapılan yanılgılardan biridir. Besinleri alırken şahsen besinin kendisinin ya da besinlerle birlikte alınan öbür etkenlerin, bağışıklık sistemimiz üzerinde tesiri olsun yahut olmasın oluşturduğu tüm olağandışı tabloları besin tepkileri başlığı altında toplamak yanlışsız olur. Besinlerin alımından sonra oluşan besin tepkileri besin intoleransı ve besin alerjisi olarak ikiye ayrılır bu yüzden hastanın şikayetlerinin hangisine bağlı olduğunun tespit edilmesi gereklidir. Besin alerjisi bedenin bağışıklık sisteminin besinler karşı verdiği olağandışı cevaptır. En sık çocukluk periyodunda görülmekle birlikte çabucak her yaşta görülebilir. Besin alerjileri çocukluk yıllarında daha çok karşımıza çıkmasına karşın ileriki yıllarda ortaya çıkan besin alerjileri daha önemli klinik tablolara yol açabilir. Bu yüzden besin alerjisinin teşhisini koymak çok değerlidir. Besin alerjisinin teşhisinin koymak yapılması gerekenler dikkatli bir anamnez, fizik muayene ile birlikte eliminasyon diyeti, deri testler, kan testleri ve besin provakasyon testlerinde oluşur. Besin alerjisi tansını koymak için en kıymetli basamak başka tüm alerjik hastalıklarda olduğu üzere hastadan ayrıntılı bir anamnez almaktır. Besin alerjisinde ortaya çıkan şikayetler çok çeşitli olabileceği için şayet şikayetlerini besinlerle ilişkilendiriyorsa kimi soruların sorulması ve karşılıklarına nazaran testlerin yapılması gerekecektir. Hastalardan bir günlük tutmaları kıymetlidir. Hangi besinleri yediğini, belirtilerin neler olduğu ve ne vakit ortaya çıktıklarını yazmaları önerilir. Hastalar tarafından oluşturulan günlüğün doktora verilmesi sonrasında hangi besinlerin istenmeyen tepkilere neden olduğu ve bu besinin diyetten uzaklaştırılması ile şikayetlerin ortadan kalkmasına bağlı olarak besin alerjisine yol açan problemli besinin saptanabilir. Besin alerjisini belirtileri olan şahıslar için uygulanacak ciltten besin alerji testi, kandan besin alerji testi, alerjen besinlerin alımına orta verilmesi ve besin yükleme testleri üzere testler yalnızca alerji uzmanları tarafından yapılmalıdır. Besin alerjisi testi ciltten yapılması çok pahalıdır. Besin alerjisinde cilde uygulanan alerji deri testi le erken tip oluşan tepkiler görülebilir. Ciltten yapılan testler 15-20 dakika içinde sonuç verir. Daha gerçek sonuç verir. Bu nedenle besin alerjisi teşhisinde ekseriyetle tercih edilen ciltten alerji testidir. Kanda besin alerji testleri cilt testlerine nazaran daha az hassaslığa sahiptir daha çok cilt testi yapılamadığı durumlarda ve riskli durumlarda tercih edilir. Besin alerjilerinin teşhisinde daha az tercih edilen ama kesin teşhis koyduran test besin provakasyon testleridir. Alerjik olduğu düşündüğümüz besinin hastaya verilmesinin içeren bu testler sırasında önemli tepkiler görülebileceği için gerekmedikçe yapılması önerilmez ve kesinlikle alerji doktorlarının denetiminde yapılması gerekir. Besin alerjisi bedenin bağışıklık sisteminin besinler karşı verdiği olağandışı karşılıktır. En sık çocukluk periyodunda görülmekle birlikte çabucak her yaşta görülebilir. Besin alerjileri çocukluk yıllarında daha çok karşımıza çıkmasına karşın ileriki yıllarda ortaya çıkan besin alerjileri daha önemli klinik tablolara yol açabilir. Besin alerjisine bağlı şikayetleri olan hastaların tetkikleri yapıldıktan sonra tanısı konulduğunda tedavisinin nasıl yapılacağı da çok kıymetlidir. Besin alerjisinin tedavisinde mevcut yaklaşım, alerjenin önlenmesi ve alerjik tepkilerin derhal tedavi edilmesine dayanmaktadır. Bu tedavi prensiplerinde en değerli kısmı hasta eğitimi oluşturur. Besin alerjisine sebep olan besinleri ortadan kaldırmak, besin alerjilerinin en önemli tedavisidir, lakin bu besinlerin çok derecede ortadan kaldırmak bazen bebeklerde büyüme gelişme geriliğine yol açabilir. Gıda eliminasyonu bazen de beslenme dengesizliğine neden olabilir. Hastalar, eliminasyonundan dolayı diyetlerinde eksilttiği besinin yerine alerjisi olmayan besin hususları ile tamamlamaya yönlendirilmelidir. Alerjik besinlerin diyetten kaldırılması hastaların ve ailelerinin hayat kalitesini çok düşürür. Diyetisyen, yardım alarak hasta ile yaşayan alerjik olmayan aile bireyleri de göz önünde bulundurulmalı, alerjik besinin ortadan kaldırılması konusunda hastayı bilgilendirilmek gerekirken birebir vakitte ailenin öbür bireyleri ile birlikte nasıl yemekleri yiyebileceğinin yolları gösterilmelidir. Alerjik hususlar içeren işlenmiş besinlerin sebep olduğu sıhhat tehlikelerini önlemek hedefiyle paketlenmiş işlenmiş besinlerdeki alerjik hususları gösteren etiketlenmesi yapılır, ama etiketleme de bulaş ölçüde olanlar az olan besinler her vakit etiketlendirilmediğine dikkat edilmelidir. Hastalar, kazara alerjisi olan besinleri yememeleri için, yiyecek etiketlerini satın almadan evvel kesinlikle denetim etmeleri gerekir. Bireyler birbirlerinden yaş, cinsiyet, aktivite, ailesel geçmiş ve hastalık durumları üzere çeşitli istikametlerden farklılık göstermektedir. Bu yüzden genel prensipler yanında planlanacak olan beslenme bireye mahsus olmalıdır. Besin alerjilerin ilaç tedavisi erken tepkileri ortadan kaldırmak yahut daha önemli lezyonlara ilerlemesini engellemek için gereklidir. Besin alerjilerinde oluşan tepkileri ortadan kaldıran antihistaminikler hastanın yalnızca şikayetlerini ortadan kaldırır alerjik yapısını ortadan kaldırmaz. Antihistaminikler tedavide yalnızca şikayetleri olduğunda verilmelidir. Besin alerjilerinde alerjik tepkiler bazen ölümcül hayatı tehdit edici seviyeye oluşabilir. Alerjik şok tablosu acil hastanede tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Alerjik besinleri ezkaza aldığında oluşabilecek bu türlü durumlar için hastaya kesinlikle yanında taşıması gerekli olan adrenalin otoenjektörü yazılır. Adrenalin otoenjektörü hayat kurtarıcıdır ve hastanın kendisine ilacı nasıl ve hangi durumlarda yapacağı gösterilmelidir.Yetişkinlerde besin alerjisinin nedenleri nelerdir ?
Çocukluk yıllarında besin alerjisine yol açan gıdalar
Yetişkin yaşlarda en sık besin alerjisine yol açan gıdalar
Yetişkinlerdeki besin alerjisi için risk faktörleri nelerdir ?
Obezite
YETİŞKİNLERDE BESİN ALERJİSİ TANISI NASIL KONULUR?
Besin alerjisi teşhisinde bilhassa şu sorular çok değerlidir.
Yetişkinlerde besin alerjisi tanısı için yapılacak testler nelerdir?
YETİŞKİNLERDE BESİN ALERJİSİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
