Öncelikle bir ruhsal rahatsızlık için yüksek fonksiyonlu sözünü kullanmak ne manaya geliyor, biraz bundan bahsetmek istiyorum. Bir davranış yahut niyet biçiminin, ruhsal olarak problemli olduğunu söylemek için birtakım parametleri karşılaması gerekir. Bu parametrelerin en kıymetlilerinden birisi de işlevselliktir. Yani bir davranış yahut düşünme biçimi, işe gitmek, okula gitmek, markete gitmek ya da öbür beşerlerle irtibat kurabilmek üzere temel alanlarda bizi olumsuz manada etkiliyorsa, biz o davranış yahut düşünme biçiminin fonksiyonellikte bozulmalara yol açtığını söyleyebiliriz.
Örneğin depresyon rahatsızlığını ele alalım. Depresyon aslında tek bir bozukluk olarak tanımlanmıyor. Teknik olarak biz bu rahatsızlıklara “Depresyon Bozuklukları” diyoruz. Depresyon bozukluklarının ortak özellikleri, fonksiyonellikte görülen büyük kayıplar ve harekete geçmekteki isteksizliktir.
Bu yazıda şu ana kadar işlevsizliğin ve depresyonun ne manaya geldiğine kısaca değindik. Buna nazaran bir depresyon rahatsızlığı olan insanı aslında birtakım ipuçlarıyla yahut müşahedeyle anlayabiliriz. Fakat yüksek fonksiyonlu depresyon rahatsızlığı olan beşerler için bu yargıya varmak çok daha güçtür. Yani yüksek fonksiyonlu depresyon rahatsızlığını başka depresyon bozukluklarından ayıran en kıymetli şey, dışardan bakıldığında belirtilerin daha güç fark ediliyor olmasıdır.
Yaşadımız ruhsal bir rahatsızlık, hayatımızı devam ettirmek için yapmamız gereken şeyleri vakitle engellemeye başlar. Lakin yüksek fonksiyonlu terimi bize bu durumun biraz daha farklılaştığını gösterir. Yani dışardan bakıldığında rastgele bir rahatsızlık görülmezken; kişi kendi içerisinde kimi noktalarda önemli ve uzun periyodik olarak sorun yaşayabilir.
Yüksek fonksiyonlu depresyon bozukluğunda aslında tehlikeli olan nokta da budur. Kişinin sorun yaşadığı etrafındakiler tarafından çok net anlaşılamadığı için, rahatsızlık yaşayan kişi uzun bir müddet hem kendini yalnız hissedebilir hem de bu rahatsızlığına ait profesyonel bir yardım almak için karar vermekte zorlanabilir.
Yüksek fonksiyonlu depresyon bozukluğu, süregiden depresyon bozukluğu yahut distimi olarakta farklı kaynaklarda isimlendirilmektedir.
Yüksek fonksiyonlu depresyon bozukluğunun birtakım belirtilerini sırasıyla anlatacağım. Bu belirtilerden en az iki adedinin yetişkinler için en az iki yıl mühletle, ergenler için ise en az bir yıl müddetle gözlemlenmesi gerekmektedir. Bu belirtiler kesinlikle bir profesyonel tarafından değerlendirilmelidir.
Yeme isteğinde azalma ya da çok yeme
Uykusuzluk çekme ya da çok uyuma
İçsel güçte (enerji düzeyinde) azalma ya da bitkinlik
Benlik saygısında azalma
Odaklanamama ya da karar vermekte güçlük
Umutsuzluk duyguları
Bu belirtilerden en az iki adedini iki yıldan daha uzun müddettir kendinizde gözlemliyorsanız, bir profesyonele müracaatınızı tavsiye ederim. Ayrıyeten tekrar hatırlatmakta yarar var. Bu belirtilere sahip olmanız yahut olmamanız kendinize teşhis koymanız için katiyen kâfi bir kriter değildir. Daha farklı parametrelerin kıymetlendirilmesi, gerçek teşhis ve tedavi için bir uzman ile görüşmeniz gerekmektedir.
