Yüz bölgesinde sözlerinizi karşı tarafa aktarmak, gözünüzü sıkıca kapamak ve konuşurken dudak hareketlerinizi sağlamak üzere işlevlerinizi yüzümüzdeki kimi kaslarınızı kullanarak gerçekleştirirsiniz. Bu yüzdeki denetim edebildiğiniz hareketlere genel olarak mimik hareketleri denir. Yüz bölgesindeki mimik hareketlerinizi yapabilmeniz için:
- Beyninizdeki mimik hareketlerini denetim eden bölgenin
- Yüzünüzdeki kaslara giden hududun (fasiyal sinir) ve,
- Yüzünüzdeki mimik kaslarınızın olağan olarak çalışması gerekir. Bu yapılardan rastgele biri yanlışsız çalışamaz ise yüz felci görülür.
1-Santral tip yüz felci:
Beyin içerisindeki bir hastalığa bağlı olarak doğuştan yahut sonradan olan kayıplarda görülen yüz felci tipidir. Bu durum şayet tek taraflı ise ve karşı taraf düzgün çalışıyorsa felçli tarafın alın bölgesi altında kalan kısımlarında felç görülür.
2-Periferik tip yüz felci:
Yüz kaslarını ikazları taşıyan Fasiyal Sinir’in beyin dokusundan çıktıktan sonra kafatasının içerisinde yahut dışarısında bir hastalıktan ötürü gerçek çalışmaması durumunda görülür. Periferik tip yüz felcinde, şayet karşı taraf sağlam ise, yüzün yarısı büsbütün çalışamaz haldedir.
Yüz felcinde hangi şikayetler oluşur?
-Etkilenen tarafta kaş kaldırma, kaş çatma, göz kapaklarını kısma, dudak büzme, diş gösterme ve gülümseme üzere mimik hareketleri yapılamaz. Alın kırıştırma ve başka alın hareketleri yapılamaz.
-Etkilenen tarafta göz kapağı kapatılamaz. Uyurken o taraf göz kapağı açık kalır. Göz kapağı kapanması sırasında göz küresinin üst kayması izlenebilir.
-Etkilenen tarafta yanak bölgesi şişirilemez. Yemek yerken ağız içindeki yiyecekler dışarı çıkabilir.
-Etkilenen tarafta ağız köşesi sarkar, gülümseme kâfi yapılamaz. Kimi durumlarda tat alma kaybı, yüksek seslere karşı hassasiyet izlenebilir.
Yüz felci hangi sebeplerle oluşur?
– Beyinde ilgili bölgede hasara neden olan tümörler (kitleler) yahut kan dolanımında bozulmalar (beyin enfarktüsleri)
– Bell’s palsi: Kesin nedeni bilinmeyen bir hastalıktır. Hastalığın nedeni araştırıldığında bir nedene rastlanamaz. Akut periferik yüz felcinin % 80’inin sebebidir. Her 64 şahıstan birinde görülme riski mevcuttur. Ailesinde bu şikayete daha evvel rastlanmış gebe bayanlar daha fazla risk altındadır.
–Ramsey Hunt sendormu (Herpes zoster otikus): Fasiyal hududun viral bir enfeksiyonu sonucunda görülür. Yüz felci, kulak ağrısı, duyma kaybı, cilt vezikülleri, vertigo (baş dönmesi) ile karakterizedir.
–Travma: Temporal kemik kırıkları, künt yahut kesici fasiyal hudut yarlanmaları, ameliyat içi fasiyal hudut zedelenmeleri bunlara örnektir.
– Akut-kronik orta kulak iltihapları
– Nörosarkoidoz
–Moebius sendromu: Doğuştan her iki fasiyal hududun olmaması durumudur. Her iki taraflı yüz felci yanında, göz hareketleri sorunları ve işitme sorunları de olabilir. Kesin sebebi bilinmemektedir.
–Tümörler: Fasiyal nöroma, hemanjiomlar, parotis (tükrük) bezi tümörleri, akustik nöromlar ve metastatik tümörler en sık yüz felci yapan tümörlerdir.
-Diğer (AİDS, otoimmün, Kawasaki hastalığı, Guillain-Barre sendromu, doğum travması…)
Yüz felci tedavisindeCERRAHİ SEÇENEKLERnelerdir?
Cerrahi yöntemlerstatikdinamikreanimasyon metotları olarak iki alana ayrılmaktadır. Statik sistemler yüzdeki hareketi tekrar sağlamaz daha çok yüz felci nedeniyle sarkan kısımların posizyonlarının düzeltilmesi ve bu sayede en azından yüzde istirahat sırasında daha doğal bir görünüm sağlanmasına çalışılır. Dinamik sistemler ise birtakım değerli hareketlerin yine sağlanabilmesi hedefiyle uygulanır.
Statik Reanimasyon Usulleri:
Statik Reanimasyon yolları isminden da anlaşılacağı üzere hareket sağlamayan sabit tamir sistemlerini kapsamaktadır. Yüzün felçli tarafında vakitle gerçekleşen sarkmalar yahut deformitelerin düzeltilmesi için kullanılırlar. Dinamik sistem istemeyen yahut dinamik yolların uygulanmasının uygun olmadığı hastalarda kullanılabilecek sistemlerdir.
Göz kapağına altın yerleştirilmesi: Fasiyal paralizi hastaları daha evvel de bahsedildiği üzere gözlerini kapatmakta meşakkat yaşarlar. Göz kapağının yerçekimi sayesinde kapatılabilmesini sağlamak maksadıyla üst göz kapağı içerisine uygun tartıda altından bir tartı yerleştirilir. Yüz felci geçirmiş bir hasta gözünü açabilir. Gözünü açmaya çalışmadığı durumlarda ise bu yerleştirilen tartı sayesinde yer çekimi tesiriyle göz kapağını kapatabilecektir. Göz kapağının kapatılabilmesi gözün kurumasını engellemek ve keratit gelişmesini önlemek için gereklidir.
Tarsorafi: Kısa vadeli fasiyal paralizi geçiren hastalarda göz kapaklarının kısmen birbirine dikilerek açık kalmasının engellenmesini amaçlayan bir formüldür.
Yüz germe ameliyatı:Felçli taraftaki deri ve yumuşak doku sarkmalarının toparlanması hedefiyle yüz germe ameliyatı uygulanabilir. Bu sayede en azından istirahat sırasında daha simetrik ve rahatsız etmeyen bir görünüm elde edilmeye çalışılır.
Alt Göz Kapağı Düzeltilmesi:Yüz Felci geçiren hastaların alt göz kapaklarında da vakit içerisinde sarkma ve gevşeklik olacaktır. Bu sorunları düzeltmek hedefiyle alt göz kapaklarının da asılması yahut kısaltılması bu sorunu düzeltecektir.
Statik Askı Yöntemleri: Ağız köşesinde sarkmanın düzeltilerek sıvıların dışarı akmasının engellenmesi maksadıyla uygulanır. Hastanın çoklukla kendi dokularının yardımıyla ağız kenarı birkaç noktadan yana ve üste asılması sürecidir.
Dinamik Reanimasyon Teknikleri:
Yüzümüzdeki mimik kasları hudut uyarımı ortadan kalktıktan sonra ortalama 2 yıla kadar kapasitelerini muhafazaya devam ederler. Şayet bu müddette tekrar bir hudut tarafından uyarılmaları sağlanabilirse işlevlerini geri kazanabilirler. Yalnız bu düzgünleşme süreci için de yaklaşık 1 yıl gerekeceğinden bu maksat için yapılacak ameliyatın yaralanmadan sonra en geç 1 yıl içerisinde yapılması ülküdür.
Fasiyal Sonun bir yaralanma yahut ameliyat sonucunda kesildiği durumlarda mümkün olan en erken dönemde“Doğrudan Sinir Onarımı” yapılmalıdır.
Yüz felci beyinden kaynaklı bir bozukluk nedeniyle oluşmuş ise fasiyal hudut de fonksiyon görmeyecektir. Bu türlü bir durumda yahut hududun hasarlaması sonrasında onarılması mümkün değil ise yüzdeki kasların öteki bir hudut tarafından uyarılmasına devam etmesinin sağlanması gerekmektedir. Bu ameliyatlara ise “Sinir Transferi” denir. Hudut transferi yüzün felçli tarafından öteki bir hareket hududu kullanılarak yahut yüzün karşı tarafındaki sağlam “Fasiyal Sondan Hudut Köprüsü” şeklinde yapılabilir. Yüzün birebir tarafından bir hudut kullanıldığı vakit, kullanılan sonun fonksiyonu ortadan kalkar. Örneğin bir çiğneme kasına giden hudut kullanılırsa çiğneme işlevinde güçsüzlük olacak, lakin çiğneme işi birçok kas tarafından yapıldığından güçsüzlüğe karşın çiğneme büsbütün bozulmayacaktır. Yüzün öbür tarafındaki fasiyal huduttan köprü yapılması için ise bedenin öbür bir bölgesinden hareket ile ilgili olmayan (dokunma ile ilgili) uzun bir hudut alınarak sağlam huduttan yüzün karşı tarafına iletimi sağlayacak bir ilişki oluşturulur. Bu oluşturulan köprü başarılı olursa yüzün sağlam tarafındaki hareket ile tıpkı anda yüzün felçli tarafında hareket sağlanabilir.
Yaralanmadan 2 yıl sonra mimik kaslarının kapasiteleri ortadan kalkacağından bu kasların yerine yüz bölgesinde işlev görecek öteki kasların kullanılması gerekir. “Kas Transferi” ameliyatları bu prosedüre verilen isimlerdir. Kas transferleri yeniden baş bölgesindeki birtakım çiğneme kasları yahut uzak bölgeden “Serbest Kas Transferi” yapılarak sağlanabilir. Özgür kas transferi mikrocerrahi formüller kullanılarak gerçekleştirilir. Özgür kas transferi uygulandığında yeniden bu kasların çalışmasını sağlayacak hudut transferi ameliyatı da birebir vakitte yahut bu ameliyat öncesinde uygulanmalıdır.
Siz hasta ve hasta yakınlarının da anlayacağı üzere dinamik yollar anlaması, anlatması ve uygulaması biraz karışık sistemlerdir.
