Son periyotta bilhassa Ege bölgesinin sık sık sallanması ile beklenen muhtemel büyük zelzele tehlikesi tekrardan Türkiye’nin gündemine girdi.
Ancak uzmanlar artık büyük sarsıntısı beklemek yerine süratli bir biçimde sarsıntıya karşı alınması gereken önlemlerin hayata geçirilmesi gerektiğini belirterek, teknolojik sistemlerin ehemmiyetini vurguluyor.
Uygulanabilecek sistem ile saniyeler öncesinde sarsıntı olacağını öğrenebilmek mümkün. Uzmanlara nazaran erken ikaz sistemi muhtemel büyük sarsıntıda 20-25 milyon kişinin hayatını kurtarabilir.
Doğa olayları, değişen iklim koşulları ve Türkiye’nin yüzde 92’sinin sarsıntı bölgesi olmasının altını çizen Ömer Tarhan Dıvarcı, “Bu sefer tehlike ulusal güvenlik sorunu aşamasında olup, yeni teknolojiler ile bertaraf edilebilir. Ama bunun için sanayi kuruluşları bilimsel yaklaşımları kabul etmeli acilen hayata geçirmeli. Sanayi kuruluşlarında mühendislik üniteleri bilimsel yaklaşımları formasyonu gereği kabul edip, kendi alanları ile bütünleştirebiliyorlar, lakin İş Sıhhati Güvenliği (İSG) üniteleri yenilikleri uyarlama ve uygulama noktasında çok yetersizler” dedi.
“SİSTEMİN ŞAŞIRMA İHTİMALİ YOK”
Deprem erken algılama ve ikaz sisteminin hayat kurtarıcı özelliklerinden bahseden Dıvarcı, şunları kaydetti:
“Kişinin sarsıntı merkezinizden uzaklığı ile ilgili fay çizgisine en yakın olan yerleşime erken ikaz 8 saniye öncesine kadar verilebilir. Zelzele merkezinden daha da uzaklaştığımız vakit bu mühlet değişebiliyor. Örnek olarak; Sarıyer tarafındasınız fakat zelzele Silivri’de oldu. Orası için artık 15-20 saniyeleri konuşabiliriz.
Sistemin şaşırma ihtimali yok. Sistemi yüzde yüz performans ile çalışacak formda kurgulayarak, yazılımınızı ona nazaran ayarlayabiliyorsunuz. Hakikat kurgulanmış sistem ile insanları yüzde yüz gerçeklik ile uyarabilirsiniz.”
“10-15 SANİYEYİ DEĞERLİ GÖRMÜYORLAR”
Sistemin yaygın kullanılmamasının sebeplerini anlatan Dıvarcı, şu tabirleri kullandı:
“Deprem konusunda Türkiye’de bir kadro icraatlar yapılıyor lakin 20 yıldır sarsıntı erken ihtar sistemi ile ilgili hiçbir şey yapılmıyor. Bilim dünyasındaki beşerler ve profesörler zelzelenin nasıl ortaya çıktığını çok âlâ biliyorlar ancak nasıl bir önlem alınması gerektiği hakkında çok fazla bilgileri yok. Bu durum sanayi ile ilgili olan tecrübe eksikliğinden kaynaklı.
Başka bir sorun ise; bahsettiğimiz bilim insanları 10-15 saniyeyi değerli görmüyorlar. 10 saniye içinde boşaltılan binalar var. Bu sisteminin yaygınlaşmamasının altında yatan nedenlerden biri 20 yıl boyunca bu uygulamayı kabul etmeyip bir şey yapamamış olmanın getirdiği baskıdır.”
“YURTTAŞLARIN YAŞAMA HAKKINI ELİNDEN ALIYORSUNUZ”
Erken algılama ve ihtar sisteminin hayat hakkının bir modülü olduğunu vurgulayan Divarcı, “Hiç kimse bir insanın ömür ve yaşama hakkının elinden alamaz. Bilim insanı dahi olsanız alamazsınız. Burada 6-8 saniye yetersiz diyerek aslında siz yurttaşların yaşama hakkını elinden alıyorsunuz. Bu türel olarak mümkün olmayan bir şey. Kimsenin bu sistem çalışmaz demeye hakkı yok. Bu durumun karşılığında türel süreç başlatılması lazım. Zira benim 3-5 saniyeme bir diğeri karar veremezsiniz. Neye istinaden bu söyleniyor? 20 saniyelik müddet elde edebilecek bir insanın da önünü kesiyorsunuz. Bu sistem, İstanbul’a 3-3 buçuk milyon Avro üzere bir maliyetle kuralabilir. Bahsettiğim sayı aşağı üst İstanbul’un bir buçuk yıllık lale parasına karşılık geliyor” diye konuştu.
“EĞİTİM ŞART”
Yurttaşların ferdi olarak da alması gereken önlemler olduğundan bahseden Dıvarcı, “Evde kendinize inançlı bir ortam yaratabilirsiniz. En küçük odanızı güçlendirerek inançlı alan haline getirebilirsiniz. Bir binada her katta tıpkı odanın güçlendirildiğini düşünün, bu halde binanın statiğini de güçlendirmiş olursunuz. Bunlar kişisel olarak yapılabilecek kolay uygulamalar.
Yurttaşların bilinçlendirilmesi gerek, eğitim almaları kaide. Erken uyarıyı alıp o uyarıyı tesirli bir halde kullanmanız lazım. Bu sistemlerin hepsi bilimsel test raporları ile de ispat edildi. Bu sistemin varlığını Boğaziçi Üniversitesi, AFAD, Ege Üniversitesi herkes biliyor lakin herkes ‘8-10 saniye yetersizliğine’ takıldığı için bir yere varamıyor. Ben 1 saniye daha yaşayacaksam bunun kararını kendim vermek isterim” tabirlerini kullandı.
Dıvarcı son olarak tehlikenin büyük olduğunu söyleyerek şunları kaydetti:
“Beklenen büyük bir zelzele var. Kaç kişi ölecek ya da kurtulacak bilmiyoruz. Bahsettiğimiz sistem 20-25 milyon insanın bahtını etkiliyor. Japonya, Meksika neden kullanıyor bu sistemi? Onlar müddetlerin kısa olduğunu bilmiyor mu? 2006 yılında İtalya’da büyük bir zelzele gerçekleşmişti. Oradaki bilim insanlarının tamamına gösterdikleri benzeri tutumdan ötürü devlet ve sarsıntıda hayatını kaybeden şahısların aileleri tarafından davalar açıldı.
Deprem erken ihtar sistemi ile 30 saniye öncesine kadar ihtar alabilecek yerler var. Bu insanların tehlikeli binaların içinde durmaması gerek. Yapılması gereken o kadar çok şey var ki…”
DEPREM ERKEN ALGILAMA VE İHTAR SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?
